Komornicy staną się niejako pracownikami administracji, a to wpłynie na ograniczenie maksymalnych zarobków i prowizji. Ich "przełożonymi" staną się prezesi sądów.
Ministerstwo postawiło wymóg, aby w ciągu siedmiu lat komornicy bez wykształcenia prawniczego je uzupełnili.
Ponadto komornicy staną się organem władzy publicznej, a nie tylko osobami wykonującymi działalność gospodarczą.
Wybór komornika przez wierzyciela - ograniczony
Konfederacja "Lewiatan" uważa, że dalsze ograniczenie możliwości wyboru komornika przez wierzyciela uderzy w małych i średnich wierzycieli. MS odpowiedziało, że zastrzeżenia mają charakter ogólnikowy i są niepoparte żadnymi argumentami empirycznymi.
- To nie mali i średni wierzyciele byli beneficjentami systemu opartego na kancelariach hurtowych, lecz wierzyciele masowi. W wypadku małych i średnich przedsiębiorców posiadających nieduże portfele wierzytelności konieczność skierowania sprawy do komornika miejscowo właściwego nie powinna stanowić dodatkowych utrudnień - odpowiadają prawnicy MS.
Związek Banków Polskich i jego wiceprezes Jerzy Bańka twierdzi, że niezasadne jest utrzymywanie dalszych ograniczeń wyboru komornika przez wierzyciela ze względu na jego skuteczność czy zaległości. Celowym jest wprowadzenie wyłącznego kryterium 5 tys. spraw spoza rewiru komornika - według ZBP.
Jednak tego argumentu MS nie podzieliło.
Przychód z opłat spadł
Analiza przychodów kancelarii komorniczych za 2017 rok przeprowadzona przez Krajowa Radę Komorniczą obrazuje w jakiej obecnie znalazła się zdecydowana większość komorników sądowych. Znaczny spadek przychodów z tytułu opłat egzekucyjnych wystąpił w blisko 70 proc. kancelarii komorniczych. W kancelariach tych przychód z opłat spadł średnio o 25 proc.
"Szkodliwa" uchwała SN
Na tak znaczny spadek środków przeznaczonych w całości na działalność egzekucyjną wpływ ma między innymi podjęta w dniu 27 lipca 2017 r. przez Sąd Najwyższy uchwała, która ostatecznie uniemożliwiła doliczanie podatku VAT do opłat egzekucyjnych (III CZP 97/16). Konieczność odliczenia podatku VAT od pobieranych przez komorników sądowych opłat egzekucyjnych pomniejsza przychody kancelarii o blisko 19 proc.
Czytaj też>>Samorząd ostrzega przed fałszywym komornikiem
Również zmiana przepisów w zakresie ograniczeń egzekucji z rent i emerytur, spowodowała spadek przychodów kancelarii komorniczych średnio o ok. 10 proc. (potrącenia z rent i emerytur zostały obniżone średnio o ok 35 proc.). Nie kwestionujemy zasadności i konieczności tego rodzaju ograniczeń jednakże pokazujemy konsekwencje tych zmian na wydolność komorników sądowych do finansowania systemu egzekucji sądowej, który to system w całości finansowany jest z pobieranych przez komorników opłat egzekucyjnych.
Spadek przychodów
Znaczący spadek przychodów spowodowany powyższymi przyczynami skutkował tym, że w od sierpnia 2017 r. wiele kancelarii poniosło straty finansowe bądź uzyskało znikome dochody - informuje prezes Krajowej Rady Komorniczej Rafał Fronczek.
Niestety rozwiązania zawarte w projektach ustawy o komornikach sądowych oraz ustawy o kosztach komorniczych nie zapewnią możliwości prawidłowego funkcjonowania sądowych organów egzekucyjnych - uważa prezes Fronczek. Opłaty zostały ustalone w sposób, który nie umożliwi stabilnego finansowania egzekucji. Nie uwzględniono w nich zmieniającej się sytuacji. Przede wszystkim należy wskazać na skutki objęcia tzw. „wynagrodzenia prowizyjnego” podatkiem do towarów i usług, obowiązujące od 1 lipca 2017 r. ograniczenia w zakresie egzekucji ze świadczeń emertytalno-rentowych oraz systematyczny wzrost kosztów zatrudnienia, a także wzrost wydatków spowodowany rozwiązaniami przewidzianymi w nowych ustawach.
Postulaty Rady Komorniczej
W ocenie Krajowej Rady Komorniczej, niezależnie od przyjętych już zmian, konieczne jest wprowadzenie do projektu ustawy o kosztach komorniczych dalszych rozwiązań prawnych:
- wprowadzenie podstawowej stawki jednolitej opłaty egzekucyjnej na wyższym poziomie, bądź wyeliminowanie podatku VAT z wynagrodzenia prowizyjnego,
- wprowadzenie opłaty wstępnej za przeprowadzenie egzekucji w miejsce opłaty końcowej za bezskuteczną egzekucję,
- uregulowanie wysokości opłat stałych w zależności od nakładu pracy komornika sądowego (odebranie ruchomości, spis inwentarza, protokół stanu faktycznego),
- poszerzenie katalogu wydatków gotówkowych
- uregulowanie opłaty za zamieszczenie obwieszczenia w systemie licytacji elektronicznej,
- wprowadzenie opłaty za przechowywanie akt spraw zakończonych.
Te zmiany są konieczne dla zapewnienia prawidłowego finansowania egzekucji sądowej w Polsce.
Wyłączenia od opłat
- Niestety dodatkowo w toku prac nad projektem ustawy o kosztach komorniczych wprowadzona została poprawka do art. 29 ust. 5 w brzmieniu: " Opłaty, o której mowa w ust. 4, nie pobiera się: 1) od osób fizycznych dochodzących roszczeń pracowniczych lub odszkodowawczych; 2) od jednostek samorządu terytorialnego; 3) w sytuacji, gdy postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed upływem 2 lat od powstania tytułu egzekucyjnego”.
Wprowadzona zmiana nie została poprzedzona jakimikolwiek analizami czy symulacjami skutków jej przyjęcia - uważa prezes KRK.
Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom 1-6
Czy grozi nam paraliż egzekucji?
Z analizy przeprowadzonej przez Krajową Radę Komorniczą wynika, że wyłączona będzie możliwość pobierania opłaty średnio w 70 proc. spraw, a w niektórych kancelariach odsetek ten sięgnie nawet 90 proc! Uchwalenie art. 29 i wejście w życie w proponowanym brzmieniu, bez zapewnienia innego źródła finansowania, oznacza dramatyczne zachwianie zdolności pozyskiwania przez sądowe organy egzekucyjne środków niezbędnych dla funkcjonowania egzekucji.
W kontekście przyjętych uprzednio w projekcie rozwiązań, na które Krajowa Rada Komornicza wielokrotnie zwracała uwagę i mając na uwadze, że „opłata końcowa”, o której mowa w art. 29 ust. 4 projektu, stanowić miała około 30 proc. całkowitego przychodu kancelarii komorniczych, przyjęta ad hoc poprawka w praktyce zupełnie pozbawi komorników możliwości pozyskiwania środków z tego tytułu. W sposób oczywisty przełoży się to na zmniejszenie środków koniecznych do finansowania egzekucji i w konsekwencji doprowadzi do jej zupełnej niewydolności.
Możliwa dowolna liczba wniosków
Zdaniem prezesa KRK przyjęte rozwiązanie spowoduje dodatkowo sytuację, w której przed upływem dwóch lat od powstania tytułu egzekucyjnego wierzyciel będzie mógł kierować do komornika sądowego dowolną liczbę wniosków o wszczęcie egzekucji na podstawie tego samego tytułu wykonawczego bez ponoszenia jakichkolwiek konsekwencji finansowych z tego tytułu.
W praktyce oznacza to obowiązek po stronie komornika uruchamiania egzekucji w tej samej sprawie i ponoszenia dalszych kosztów niezbędnych dla prawidłowego wykonania prawem przepisanych czynności egzekucyjnych bez rokowań na możliwość pozyskania chociażby zwrotu poniesionych przez komornika wydatków.
Stawki opłat
Już w pierwotnym brzmieniu projektu niezbędne było wprowadzenie korekty podstawowej stawki jednolitej opłaty egzekucyjnej do poziomu min. 11 proc. dla celów zapewnienia warunków finansowych na poziomie niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania egzekucji sądowej - podkreśla prezes Fronczek. Przyjęcie do projektu owej, brzemiennej w skutkach, poprawki do art. 29 ust. 5 musi wiązać się z koniecznością modyfikacji stawki jednolitej opłaty egzekucyjnej do minimum 13 proc. W przeciwnym wypadku po stronie sądowych organów egzekucyjnych nastąpi brak zdolności do dalszego prawidłowego wykonywania powierzonych im obowiązków.
Obowiązywanie zmian
Obecnie obie ustawy mają wejść w życie od 1 lipca 2018 r. Nie zrobiono wyjątku dla nagrywania. MS jeszcze analizuje czy nie przesunąć daty wejścia na 1 stycznia 2019 r., co byłoby zasadne ze względów legislacyjnych (akty wykonawcze), organizacyjnych (na ten aspekt zwracają wierzyciele, ale i komornikom potrzebny jest czas), podatkowych (zmiana zasad rozliczeń) czy wreszcie statystycznych.
Rafał Fronczek dodaje, iż w trakcie drugiego czytania mają być zgłoszone poprawki do ustawy o kosztach. - Mamy nadzieję, że będą to zmiany wystarczające do prawidłowego finansowania egzekucji - podkreśla.
Przepisy przejściowe
Powołanie na stanowisko komornika osób, które w dniu wejścia w życie ustawy ukończyły 65 lat, wygasa z upływem 2 lat od wejścia w życie niniejszej ustawy, nie później jednak niż z dniem ukończenia 70. roku życia.
Krajowa Rada Komornicza musi zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej w terminie roku od dnia wejścia w życie ustawy.
Także w terminie roku komornicy dostosują urządzenia informatyczne kancelarii w sposób umożliwiający należyte wywiązywanie się z obowiązku, nagrywania.
Krajowa Rada Komornicza oraz izby komornicze muszą zbyć posiadane akcje lub udziały w spółkach prawa handlowego w zakresie, w jakim liczba posiadanych akcji lub odsetek udziałów przekraczają ustawowy limit.
- Mamy do czynienia obecnie z dość dramatyczną sytuacją, jeżeli chodzi o funkcjonowanie zawodu i sferę finansowania działalności egzekucyjnej - uważa Prezes Krajowej Rady Komorniczej Rafał Fronczek.
Marek Grzelak z Izby Komorniczej w Poznaniu twierdzi, że zmiany w ustawie o komornikach sądowych doprowadzą do zamknięcia nawet 60 proc. kancelarii.