I tak na przykład sędzia Piotr Schab (na zdjęciu), główny rzecznik dyscyplinarny sądów powszechnych przejął sprawę sędziego Waldemara Żurka z Krakowa. Argumentował to tym, że rzecznik lokalny może nie być bezstronny. Tymczasem sam główny rzecznik jest posądzany przez SSP "Iustitia" o motywacje natury politycznej, a nie ochronę powagi urzędu sędziowskiego i godności sędziego.
Czytaj: Iustitia do sędziów: Postępowania dyscyplinarne wszczynane bezprawnie, nie bierzcie w nich udziału>>
Spór w sprawie postępowań
- Rzecznik Piotr Schab i jego zastępcy Michał Lasota i Przemysław Radzik mają prawo wszczynać postępowania dyscyplinarne jedynie wobec sędziów sądów apelacyjnych oraz prezesów sądów okręgowych - twierdzi sędzia Dorota Zabłudowska - członek zarządu SSP Iustitia, które wydało krytyczne oświadczenie w tej sprawie. I dodaje, że postępowania wobec innych sędziów mogą wszczynać jedynie zastępcy rzecznika w poszczególnych sądach, a nie sędziowie Schab, Radzik i Lasota.
Tymczasem rzecznik dyscyplinarny sędziów sądów powszechnych sędzia Piotr Schab w swoim oświadczeniu stwierdza, że stowarzyszenie dokonało jaskrawo wadliwej i wprowadzającej w błąd wykładnii przepisów art. 112 § 2 oraz art. 112 a § 1 a ustawy z 27 lipca 2001 roku - Prawo o ustroju sądów powszechnych.
Czytaj w LEX:
Postępowanie dyscyplinarne sędziego - strony, ich uprawnienia i obowiązki >
Stanowisko sędziego Schaba
- Opinia Stowarzyszenia "Iustitia" i wezwanie sędziów do nieuczestniczenia w czynnościach prowadzonych przez Rzecznika Dyscyplinarnego bądź jego zastępców nawołuje wprost do łamania prawa - uważa sędzia Schab.
Przedstawiciele "Iustitii" - zdaniem głównego rzecznika - dają w swoim oświadczeniu dowód elementarnej nieznajomości, względnie – niezrozumienia przepisów ustawy, całkowicie mylnie utożsamiając „sprawę prowadzoną przez zastępcę rzecznika działającego przy sądzie okręgowym” (art. 112 a § 1 a) albo też „zastępcę rzecznika dyscyplinarnego działającego przy sądzie apelacyjnym” (art. 112 a § 3) - z postępowaniem dyscyplinarnym sensu stricto.
Czytaj w LEX: Nowe obowiązki sędziów i pracowników wymiaru sprawiedliwości- reforma KPC >
Czynności wyjaśniające to nie postępowanie
To ostatnie, zgodnie z przepisem art. 114 par. 3 ustawy Prawo o ustroju sądów powszechnych jest najściślej związane ze sformułowaniem zarzutu przewinienia dyscyplinarnego. Przepis ten wprowadza pojęcie czynności wyjaśniających, niestanowiących postępowania dyscyplinarnego, skoro ich celem jest „wstępne ustalenie okoliczności koniecznych dla stwierdzenia znamion przewinienia dyscyplinarnego”. I właśnie tę formułę stosują zwykle centralni rzecznicy podejmując działania wobec lokalnych sędziów. Zdaniem działaczy Iustitii jest to postępowanie dyscyplinarne pod innym szyldem i może być dla objętego nim sędziego równie obciążające.
Zdaniem Piotra Schaba podjęcie tychże czynności również objęte jest przymiotem „sprawy”, o której mowa w art. 112 a § 1 a usp. Przepis ten wszak nie ogranicza zakresu objętych w nim działań Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych bądź jego Zastępców do postępowania dyscyplinarnego. - A zatem Rzecznik Dyscyplinarny Sędziów Sądów Powszechnych może podjąć czynności wyjaśniające z własnej inicjatywy. Niezależnie zaś od tego, sprawa wspomniana w art. 112 a § 1 a usp. może zostać przejęta drogą zarządzenia przez Rzecznika Dyscyplinarnego Sędziów Sądów Powszechnych do prowadzenia przez niego czynności wyjaśniających z art. 114 § 1 usp zupełnie niezależnie od tego czy, oraz ewentualnie – jakie zarządzenia podjął w danej kwestii zastępca rzecznika dyscyplinarnego przy sądzie apelacyjnym albo okręgowym - podkreśla sędzia Schab.
Czy w każdej sprawie?
Nieco innego zdania jest zastępca rzecznika dyscyplinarnego Sądu Okręgowego w Warszawie sędzia Anna Wielgolewska. - W naszym Sądzie Okręgowym podjęta została w środę uchwała Kolegium w sprawie wszczynania postępowań dyscyplinarnych - informuje sędzia Wielgolewska. - Istotnie rzecznik dyscyplinarny może podjąć czynności wyjaśniające w każdej sprawie, ale jeśli uchwała Kolegium zobliguje mnie do zajęcia się daną sprawą, to podejmę czynności. Nie ukrywam jednak, że stanowisko "Iustitii" ma uzasadnione podstawy - dodaje.
Według zastępcy rzecznika SO, jeśli taki rzecznik niższego szczebla podejmie się prowadzenia postępowania wobec sędziego obwinionego, to rzecznik główny powinien zrezygnować z własnych ustaleń, bo właściwy jest rzecznik danego sądu. Chociaż ustawa Prawo o ustroju sądów powszechnych przewiduje pewne furtki, umożliwiające nawet ministrowi sprawiedliwości powierzyć prowadzenie sprawy dyscyplinarnej konkretnemu zastępcy rzecznika dyscyplinarnego.
Z kolei dr Adam Bodnar, rzecznik praw obywatelskich uważa, że główny rzecznik dyscyplinarny nie dostrzega różnicy pomiędzy poprzednio przyznanym mu z mocy art. 114 § 1 Prawa o ustroju sądów powszechnych uprawnieniem do podejmowania czynności dyscyplinarnych, a obecnie przyznanym mu z mocy tego przepisu po nowelizacji ustawy z 2017 roku uprawnieniem do podejmowania czynności wyjaśniających.
Różnica ta - zdaniem RPO - ma zasadniczy charakter - przesądza bowiem o tym, że przesłuchania świadków w ramach czynności wyjaśniających są podejmowane poza granicami obowiązującego prawa. Tymczasem w ramach tych czynności krajowi rzecznicy wzywają sędziów na przesłuchania w charakterze świadków.
Dyscyplinarki w adwokaturze według hierarchii
Z pytaniem, czy rzecznik dyscyplinarny Naczelnej Rady Adwokackiej może przejmować sprawy adwokatów do rozpoznania zwróciliśmy się do zastępcy rzecznika dyscyplinarnego Okręgowej Izby Adwokackiej Grzegorza Fertaka. - Podstawą do specjalnego potraktowania sprawy dyscyplinarnej jest Prawo o adwokaturze i Regulamin Działania Rzeczników Dyscyplinarnych czyli uchwała 50/18. Ale zasadniczo taki rzecznik adwokatury nie prowadzi czynności wyjaśniających, ale są szczególne wyjątki - dodaje adwokat Fertak.
W paragrafie 3 umożliwiono głównemu rzecznikowi czynności procesowe w postępowaniu dyscyplinarnym w sprawach, które dotyczą:
- członków Naczelnej Rady Adwokackiej,
- członków Wyższego Sądu Dyscyplinarnego,
- członków Wyższej Komisji Rewizyjnej,
- członków okręgowych rad adwokackich,
- członków sądu dyscyplinarnego izb adwokackich,
- członków komisji rewizyjnych izb adwokackich oraz rzeczników dyscyplinarnych izb adwokackich i ich zastępców
Rzecznik Dyscyplinarny Adwokatury może wykonywać czynności przy pomocy swoich zastępców. Jak zapewnia adw. Fertak dotychczas główni rzecznicy dyscyplinarni NRA nie prowadzili sami takich postępowań.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
