Konwencja o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności, zwana popularnie Europejską Konwencją Praw Człowieka (dalej: Konwencja), została ratyfikowana przez Polskę 19 stycznia 1993 roku1. Deklaracja o uznaniu jurysdykcji Europejskiego Trybunału Praw Człowieka została złożona przez Polskę l maja 1993 roku. Od początku była to jedna z najważniejszych umów międzynarodowych wiążących Polskę. Przez ostatnich 16 lat wywiera ona wpływ na przestrzeganie praw człowieka w naszym kraju, na praktyki władz publicznych oraz na obowiązujące prawo.
Jest to możliwe dzięki dość powszechnemu stosowaniu instrumentu stanowiącego największą zdobycz systemu Konwencji - skargi indywidualnej na naruszenie praw człowieka przez dane państwo-stronę Konwencji. Po już stosunkowo długim okresie obowiązywania Konwencji w odniesieniu do Polski, powstaje pytanie o jej skuteczność, znaczenie dla systemu polskiego prawa oraz dla ochrony praw człowieka w Polsce. Może bowiem zastanawiać, czy Konwencja stała się po prostu jedną z umów międzynarodowych, czy też jest wyznacznikiem czegoś więcej - faktycznego przywiązania się władz RP do wartości, jakie z Konwencji wynikają. Czy władze polskie podejmują wszelkie możliwe działania, aby ucieleśnić ducha Konwencji, czy też jednak nie wykorzystują w pełni całego jej potencjału?
Na skuteczność systemu Konwencji w Polsce wpływają nie tylko czynniki krajowe, zależne od władz poszczególnych państw-stron, ale także sytuacja, w jakiej znajduje się Europejski Trybunał Praw Człowieka. Można postawić zarzut, że Trybunał ma problem z licznymi skargami, które do niego trafiają i które nie mogą być pozostawione bez rozpoznania. Niestety skala naruszeń praw człowieka w państwach Rady Europy, jak również świadomość możliwości, jakie daje skarga indywidualna, jest tak duża, że wicie osób zasadnie składa skargi indywidualne, oczekując na przyznanie im racji. To jednak powoduje powstawanie zatorów w rozpoznawaniu spraw, coraz dłuższe okresy oczekiwania na wyrok. W efekcie legitymizacja Trybunału jest podważana.
Liczba typowych i powtarzających się spraw ogranicza przy tym możliwość rzetelnego i kompleksowego zajęcia się wieloma istotnymi sprawami.

Dr Adam Bodnar - Instytut Nauk Prawno-Administracyjnych, Zakład Praw Człowieka WPiA UW.
Cały artykuł >>> SKUTECZNOŚĆ EUROPEJSKIEJ KONWENCJI PRAW CZŁOWIEKA w POLSCE