Do kodeksu postępowania cywilnego od 8 października 2019 r. wszedł w życie nowy przepis, który znacząco wpływa na pozycję asystentów sędziego pracujących w sądach cywilnych. Chodzi o art. 47(2) k.p.c. Przepis ten przewiduje, iż w zakresie czynności przewodniczącego zarządzenia może również wydawać asystent sędziego, z wyjątkiem zarządzenia o zwrocie pisma procesowego, w tym pozwu. W każdym przypadku przewodniczący może uchylić lub zmienić zarządzenie asystenta. Regulacja przewiduje też możliwość zaskarżenia zarządzenia asystenta sędziego co do opłaty poprzez wniesienie zastrzeżenia.

Czytaj: Duża reforma procedury cywilnej 2019 - zmiany już wchodzą w życie>>

Adwokat Łukasz Strzelecki prowadzący kancelarię adwokacką w Miechowie zwraca uwagę, że celem ustawodawcy było odciążenie sędziów od wykonywania czynności o charakterze przygotowawczym i technicznym. Zauważa on też, że nowelizacja uwzględnia postulaty środowiska asystentów sędziów, którzy od dawna domagali się zwiększenia swoich uprawnień.

Do dnia wejścia w życie art. 47(2) k.p.c. asystenci sędziów przygotowywali jedynie projekty orzeczeń, uzasadnień czy zarządzeń. Zmiana w prawie wzmacnia ich pozycję.  

 

- Przepis art. 47(2) k.p.c. poszerza kompetencje asystenta sędziego, przyznając mu uprawnienie do wydawania zarządzeń. Będzie to dotyczyło na przykład wezwań do usuwania braków formalnych i fiskalnych, wyznaczania terminów rozpraw czy doręczeń pism procesowych – tłumaczy mecenas Łukasz Strzelecki. Adwokat zastrzega, że asystent sędziego nie będzie mógł natomiast zwrócić pisma, w tym pozwu.

Zobacz wzory w LEX:

Asystent może (ale nie musi) zarządzić

- Przepis art. 47(2) k.p.c. ma wyjątkowy charakter. Na jego podstawie asystent sędziego może, a więc opcjonalnie, wydać zarządzenie w zakresie wskazanym w tym przepisie. Wyjątkowość tej regulacji wynika z tego, że w każdym przypadku przewodniczący może uchylić lub zmienić zarządzenie asystenta - wyjaśnia dr Olga Maria Piaskowska, starszy asystent sędziego w Izbie Cywilnej Sądu Najwyższego, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu SWPS, autorka i współautorka licznych publikacji z zakresu procedury karnej, postępowania cywilnego i organizacji wymiaru sprawiedliwości.

Czytaj w LEX: Nowe obowiązki referendarzy sądowych w związku z reformą KPC >

Zastrzeżenia do zarządzenia asystenta

Zgodnie z art. 47(2) § 2 k.p.c. w terminie tygodnia od dnia doręczenia stronie zarządzenia asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty, z pouczeniem o terminie i sposobie wniesienia zastrzeżenia, strona może wnieść zastrzeżenie do zarządzenia asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty. Takie zastrzeżenie powinno zawierać wskazanie zaskarżonego zarządzenia. Zastrzeżenie nie wymaga natomiast uzasadnienia. Z art. 47(2) § 3 k.p.c. wynika natomiast, iż w razie wniesienia zastrzeżenia zarządzenie asystenta sędziego o wezwaniu do uiszczenia opłaty traci moc.

 

 

Jednocześnie w świetle art. 47(2) § 3 k.p.c. gdyby strona złożyła zastrzeżenie po upływie terminu lub gdyby nie spełniało ono warunków formalnych pisma procesowego, to zastrzeżenie nie wywołuje skutków i pozostawia się je bez rozpoznania, bez wzywania do jego poprawienia lub uzupełnienia. W takim przypadku przewodniczący z urzędu bada prawidłowość zarządzenia asystenta sędziego

Mecenas Strzelecki zaznacza, że do procedury cywilnej wprowadzony zostaje nowy środek zaskarżenia, tj. zastrzeżenie do zarządzenia o wezwaniu do uiszczenia opłaty. Adwokat wskazuje, że jego wniesienie będzie skutkowało utratą mocy zaskarżonego zarządzenia.

- Co istotne, sędzia będzie mógł uchylić lub zmienić każde zarządzenie asystenta (nawet niezaskarżone), kontrolując z urzędu jego prawidłowość – podkreśla adw. Strzelecki.

Czytaj w LEX: Nowe zasady doręczania pism procesowych po reformie postępowania cywilnego z lipca 2019 r.  >

Samowola, czy pod kontrolą?

Powstaje pytanie: czy asystent sędziego może wydać samowolnie zarządzenie bez sugestii sędziego? W ocenie dr O. Piaskowskiej odpowiedź na to pytanie jest twierdząca, choć zapewne praktyka pójdzie w innym kierunku.

- Przewodniczący może po prostu upoważnić asystenta sędziego do wydania zarządzenia, przekazując mu zarządzeniem akta do wydania określonego zarządzenia. Sam z siebie asystent sędziego raczej nie weźmie akt i nie wyda „samodzielnego” zarządzenia, które następnie podpisze – zaznacza dr Piaskowska.

- W praktyce sędziowie będą zapewne sprawdzać każdą decyzję asystenta na późniejszym etapie postępowania – prognozuje adwokat Łukasz Strzelecki. Zdaniem mec. Strzeleckiego regulacja ta może przyspieszyć bieg postępowań, o ile ich czynności nie będą dublowane. Dodaje on, iż asystenci sędziów są bardzo obciążeni pracą, gdyż w praktyce przygotowują projekty uzasadnień wyroków, a to, czy akta będą dłużej leżały w gabinecie sędziego czy asystenta, niewiele zmieni z punktu widzenia strony postępowania.

Czytaj w LEX: Nowe obowiązki sędziów i pracowników wymiaru sprawiedliwości - reforma KPC >

Asystent ma wspierać sędziego

Dr Piaskowska zaznacza, że z przepisu nie wynika, aby asystent sędziego mógł wydać zarządzenie, które zmieniałoby wcześniej wydane zarządzenie przewodniczącego.

- Cała konstrukcja przepisu wskazuje, iż asystent zarządzenia sędziego nie zmieni. Gdyby taki był zamysł ustawodawcy, to powinno być to wyraźnie uregulowane. Asystent sędziego stanowi wsparcie dla sędziego (przewodniczącego). Nie ma też kompetencji orzeczniczych – wskazuje Olga Piaskowska.

Czytaj w LEX:

Zmiany w postępowaniach uproszczonych po nowelizacji KPC >

Pismo niebędące pozwem oraz pozew oczywiście bezzasadny w związku z nowelizacją KPC >

Zmiany opłat sądowych w związku z reformą KPC >

Metodyka pracy sędziego w sprawach działowych >

  

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.