SN: Po zaprzeczeniu ojcostwa sąd postanawia o wydaniu nowego aktu urodzenia dziecka

Sąd opiekuńczy może - na podstawie ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego - postanowić o sporządzeniu nowego aktu urodzenia po prawomocnym zaprzeczeniu ojcostwa męża matki. Zainteresowanym w takiej sprawie jest także mężczyzna, którego ojcostwo zostało zaprzeczone. Jeżeli okaże się, że nie jest on uczestnikiem postępowania, sąd wezwie go do udziału w sprawie (art. 510 § 2 k.p.c.).

Sąd Okręgowy w Krakowie miał  wątpliwość, czy urząd stanu cywilnego ma obowiązek sporządzić nowy akt urodzenia dziecka w wyniku postępowaniu o obalenie domniemania ojcostwa?  Czy w takim postępowaniu winien brać w charakterze uczestnika postępowania mężczyzna w stosunku, do którego ojcostwo zostało zaprzeczone?

Czytaj też: Stwierdzenie ojcostwa bez dowodów - skarga nadzwyczajna RPO uwzględniona>>
 

Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że w przypadku zaprzeczenia ojcostwa w stosunku do dziecka ustawa z 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego nie stwarzała możliwości sporządzenia dla niego nowego aktu urodzenia.  Taką podstawę prawną dał dopiero art. 67 ust. 1 ustawy z 28 listopada 2014 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego. Według tego przepisu, w przypadku obalenia domniemania ojcostwa męża matki sporządza się nowy akt urodzenia, jeżeli sąd opiekuńczy tak postanowi.

Urzędy nie uwzględniają przysposobionych

Stosunkowo krótka praktyka stosowania tego przepisu utrwaliła kontrowersyjny pogląd, przyjmowany przez niektóre urzędy stanu cywilnego, że domaganie się sporządzenia nowego aktu urodzenia może mieć jedynie miejsce w toku sprawy o obalenie domniemania ojcostwa męża matki.

Zwolennicy zawężonej interpretacji art. 67 ust. 1 Prawo o aktach stanu cywilnego z 2014 r. upatrują w analogii do art. 72 ust. 2 tego Prawa, zgodnie z którym na wniosek przysposabiającego, a za zgodą przysposobionego, który ukończył lat 13, albo na wniosek przysposobionego, a za zgodą przysposabiającego, sąd opiekuńczy może postanowić o sporządzeniu dla przysposobionego nowego aktu urodzenia.

Analiza powołanych przepisów może dostarczyć argumentów a conrtario jako przemawiających za odrębnym postępowaniem w zakresie rozpoznania wniosku o sporządzenie nowego aktu urodzenia, gdy obalono domniemanie ojcostwa męża matki, przepisy te bowiem przemawiają za łącznym rozpoznawaniem takich wniosków w toku przysposobienia lub będącego wynikiem wydania takiego aktu stanu cywilnego co do kręgu osób określonych w art. 62 Prawo o aktach stanu cywilnego.

Postanowienie a nie orzekanie sądu

Jak podkreślił Sąd Okręgowy, wykładnia językowa, logiczna i celowościowa art. 67 ust. 1 ustawy Prawo o aktach stanu cywilnego nie prowadzi do konkluzji, że ma to być wniosek rozpoznany wyłącznie w toku postępowania o obalenie domniemania ojcostwa męża matki. Ustawodawca nie użył np. sformułowania „obalając domniemanie ojcostwa męża matki sporządza się nowy akt urodzenia”, co niewątpliwie wskazywałoby, że ma się to stać w procesie o zaprzeczenie ojcostwa, lecz sformułowania „w przypadku obalenia domniemania”.

Sąd drugiej instancji podniósł również, że w omawianym przepisie zawarto sformułowanie „sąd opiekuńczy tak postanowi”, a nie „orzeka”, co wskazuje na tryb nieprocesowy rozpoznania takiego wniosku, a więc nie w sprawie o zaprzeczenie ojcostwa.

Pozbawiony ojcostwa może być uczestnikiem

W razie podzielenia poglądu o możliwości rozpoznania wniosku o sporządzenie nowego aktu urodzenia w drodze odrębnego postępowania, zdaniem Sądu Okręgowego, pojawia się problem kręgu uczestników takiego postępowania. W ocenie tego sądu, nie można odbierać interesu prawnego mężczyźnie, w stosunku do którego ojcostwo zostało zaprzeczone, jego bowiem interes prawny jest tożsamy z interesem ojca biologicznego.

Trójka sędziów SN podjęła 9 grudnia br. uchwałę, zgodnie z którą sąd opiekuńczy może - na podstawie art. 67 ust. 1 ustawy z dnia 28 listopada 2014 r. Prawo o aktach stanu cywilnego - postanowić o sporządzeniu nowego aktu urodzenia po prawomocnym zaprzeczeniu ojcostwa męża matki. Zainteresowanym w takiej sprawie jest także mężczyzna, którego ojcostwo zostało zaprzeczone (art. 510 § 1 k.p.c.). Jeżeli okaże się, że nie jest on uczestnikiem postępowania, sąd wezwie go do udziału w sprawie (art. 510 § 2 k.p.c.).

Sygnatura akt III CZP 67/20