15 marca Dzień Edukacji Prawnej, tym razem pod hasłem praworządności

"Łączy nas praworządność" - to motto przewodnie tegorocznego Dnia Edukacji Prawnej. Zaplanowane zostały m.in. trzy webinary dotyczące praw nieletnich, osób zatrzymanych i praw zwierząt, ale poruszane będą też inne tematy. Jak podkreślają organizatorzy, 2020 rok wpłynął pozytywnie na świadomość prawną Polaków, ale nadal jest wiele do zrobienia.

Inicjatorem akcji jest Stowarzyszenie Sędziów Polskich „Iustitia” (SSPI), a współorganizatorem Fundacja Edukacji Prawnej „Iustitia”. Partnerem jest Wolters Kluwer, a w akcję zaangażowane jest również Prawo.pl.

- Chcemy podkreślić jak ważne są: wolność słowa i zgromadzeń, wolne wybory, niezależne niezawisłe sądy i wolne media. Jeśli wszystko działa prawidłowo, to nie zastanawiamy się nad praworządnością, która jest trochę jak powietrze. Czujemy, że jest ważna, gdy zaczyna jej brakować - mówi sędzia Marta Kożuchowska-Warywoda, prezeska Fundacji Edukacji Prawnej Iustitia.

Czytaj w LEX: Pandemia COVID-19 a dostęp do prawa. Polska na tle wyników badania międzynarodowego >  

Elżbieta Piotrowska-Albin, wiceprezes Fundacji Edukacji Prawnej "Iustitia" dodaje, że w tym szczególnym haśle kryje się sedno demokratycznych rządów prawa "rozumianych, jako wspólna wartość, która buduje społeczeństwo, w przeciwieństwie do prawa, które stoi ponad wspólnotą, albo w sprzeczności ze wspólnotą, albo po prostu nie jest prawem dla ogółu tylko np. dla wybranych jednostek". - Nasz graficzny symbol tegorocznego hasła znakomicie oddaje tę ideę. Kolorowa Polska, bo przecież taka jest - różnorodna, jednak w naszej grafice ukryte są kolory symbolizujące zawody prawnicze – sędziów, adwokatów, radców prawnych i prokuratorów, okolona hasłem #ŁączyNasPraworządność, połączona łańcuchem gwiazd europejskich - dodaje. 

Czytaj: 
Granatem odłamkowym w hejt w internecie - za stalking do 10 lat więzienia>>
Z przyłbicą to pod Grunwald. Resort zdrowia zakaże alternatyw dla maseczek>>
 

Trzy webinary, różnorodna tematyka 

COVID-19 wpłynął też na przebieg tegorocznego Dnia Edukacji Prawnej. Szkolenia, spotkania sędziów z uczniami odbywać się będą online. Na poniedziałek - 15 marca - zaplanowano trzy webinary, które odbędą się poprzez platformę Facebook. Zgłoszenia do udziału w nich można przesyłać na adres e-mail: [e-mail] 

I tak o godzinie 10 zacznie się webinar "Zabawa, zabawa czyli przewodnik rozsądnego imprezowicza" – prowadzący to sędzia Jolanta Jeżewska i sędzia Marta Kożuchowska-Warywoda. Kolejny zacznie się o 11.15 - "Prawa zwierząt w świecie praw człowieka" – poprowadzą go adwokatka Karolina Kuszlewicz i Elżbieta Piotrowska-Albin, z kolei o godz. 12.30 rozpocznie się webinar "Prawa i obowiązki osoby zatrzymanej przez Policję" – poprowadzą go sędziowie: Monika Ciemięga i Igor Tuleya. 

Na stronie internetowej www.edukacja.iustitia.prawo.pl oraz na profilu Fundacji https://www.facebook.com/FEPI.fundacja.iustitia zostanie ogłoszony konkurs dla młodzieży i nauczycieli dotyczący praw i obowiązków konstytucyjnych.

Dzień Edukacji Prawnej to też liczne artykuły, które m.in. 15 marca ukażą się na stronie Prawo.pl - dotyczące choćby tego jak odwołać się od mandatu za łamanie obostrzeń w pandemii, jak przygotować się do batalii o alimenty, czy pracodawca może zmusić do wykorzystania urlopu w konkretnym terminie, co może pracownik w social media, a czego pracodawca może mu zabronić, i m.in. jak zarejestrować się na szczepienie przeciwko COVID-19.

Będzie można też dowiedzieć się o ulgach i odliczeniach w rocznym PIT, poznać problematykę darowizny w rodzinie – kto i kiedy jest zwolniony z podatku, czy przeczytać jak sprzedać w 2021 roku mieszkanie bez podatku. 

Czytaj: I depresja, i nowotwór - pierwsza przesłanka legalnej aborcji pojemna, ale wiele zależy od lekarzy>>
 

Polacy coraz bardzie świadomi, ale...

Organizatorzy podkreślają, że ubiegły rok miał duży wpływ na podnoszenie świadomości prawnej Polaków - m.in. wprowadzane obostrzenia, ale też wyrok Trybunału Konstytucyjnego ograniczającego legalną aborcję spowodowały, że obywatele chętniej zaczęli sięgać po przepisy prawne i konstytucje. 

- Kiedy prawa zostały ograniczone w drodze pośpiesznie wprowadzonych rozporządzeń, była możliwość odwołania się do bezpośredniego stosowania przepisów Konstytucji. Mam na myśli oczywiście pandemię i fakt, że w sytuacji bardzo nadzwyczajnej zaczęto nam ograniczać nasze prawa obywatelskie. Mocno to dotknęło młodsze pokolenie, bo nagle okazało się, że np. jeśli nie skończyli 16 lat, nie mogą wychodzić z domu bez osoby dorosłej. Restrykcje zresztą dotyczyły i dotyczą nas wszystkich, różnych przedziałów wiekowych i grup społecznych. Ograniczenia dotknęły też przedsiębiorców, którzy zastanawiali się, na jakiej podstawie zakazano im, i to z dnia na dzień, prowadzenia działalności gospodarczej, zamknięto sklepy, hotele, restauracje. Do tego dochodziły kwestie legislacyjne, luki w przepisach czy wątpliwe podstawy wprowadzanych ograniczeń. Skutkiem tego było większe zainteresowanie tym co jest zapisane w konstytucji, co wcześniej powiedzmy sobie szczerze, wielu osobom nie wydawało się istotne z punktu widzenia codziennego życia - mówi sędzia Kożuchowska-Warywoda. 

Czytaj w LEX: Elektronizacja pism procesowych, doręczeń i posiedzeń jawnych w postępowaniu cywilnym w okresie pandemii COVID-19 >

Dostrzega to również sędzia Jolanta Jeżewska z Sądu Rejonowego w Gdyni, ale podkreśla równocześnie, że edukacja jest nadal konieczna i to w wielu obszarach. - W mojej ocenie te 30 lat, które minęły od zmian ustrojowych w Polsce, nie przełożyło się w taki proporcjonalny sposób, na świadomość prawną. Nie można jeszcze powiedzieć, że staliśmy się społeczeństwem świadomym, obywatelskim, które traktuje sąd, sędziów i w ogóle cały wymiar sprawiedliwości, jako miejsce i osoby mogące rozwiązać problem. Nadal, dla wielu obywateli sąd to miejsce straszne, w którym się stresujemy, a co najważniejsze nieszczególnie wierzymy w sprawiedliwości wymiaru sprawiedliwości i jego skuteczność - wskazuje. 

I dodaje, że edukacja potrzebna jest także sędziom. - Kiedy usłyszeliśmy głos obywateli to okazało się, że oni mają wiele słusznych uwag. Nikt nie chce przyjść do sądu i pół godziny czekać na sędziego, który nie wiadomo gdzie jest - obywatel wziął wolne, może stracił zarobek a sędziego nie ma. I sędziowie muszą mieć świadomość, że ich sposób zachowania się, to co powiedzą, zrobią nawet w sposób niezamierzony - bo taka jest procedura, wpływa na ten odbiór - wskazuje. 

Prawo może być narzędziem ale i bronią

Elżbieta Piotrowska-Albin dodaje, że prawo pełni funkcję normatywną, ale też dla przeciętnego człowieka użyteczną – mówi, jak ma się w danej sytuacji zachować, albo, jak nie powinien się zachować. - A jeśli złamiesz te zasady, to jaka może cię spotkać kara, które ze swoich praw jako jednostka, będziesz musiał w zamian oddać. Prawa nie są ostateczne, niezmienne – jeśli jest wola większości do zmiany, to prawo może ulec zmianie - wskazuje. 

I dodaje, że są też zagrożenia. - Może być groźnym instrumentem działania tych, którzy sprawują kontrolę nad instytucjami prawa, czyli tymi, które w życiu codziennym rozstrzygają, czy zachowałeś się zgodnie, czy przeciwko zasadom prawnym. Jeśli ta zwierzchnia, władcza rola jest nadużywana i prawo jest dostosowywane do jej woli, to taka sytuacja prowadzi do chaosu, dyktatury, jednowładztwa, tyranii i niesprawiedliwości. I wtedy, to już nie jest wspólnota oparta na demokratycznych rządach prawa - podkreśla. 

Dlatego jak wskazuje, tak ważne jest by szczególnie młodzi ludzie zrozumieli sens zasad prawnych w demokratycznym systemie i aby umieli je stosować w życiu. 

Zobacz w LEX: Szanse i ryzyka dla kancelarii obsługujących przedsiębiorstwa w dobie koronawirusa - nagranie z webinarium >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.