1. Wstęp
 
Zdaniem ustawodawcy, dotychczasowe funkcjonowanie ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 14, poz. 114 z późn. zm.) - dalej u.o.n.d.f.p., dowiodło, iż niezbędnym stało się rozszerzenie katalogu naruszeń, a także zmiana procedury postępowania w sprawach o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Dokonano w związku z tym poszerzenia zakresu podmiotowego osób objętych odpowiedzialnością za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, dostosowano katalog naruszeń dyscypliny finansów publicznych do zasad gospodarowania środkami publicznymi, a także ograniczono możliwość zastosowania instytucji odstąpienia od wymierzenia kary. Poza tym zmniejszono liczbę komisji orzekających, zmieniono sposób wynagradzania członków komisji orzekających. Wprowadzona została także możliwość wnoszenia wniosku o ukaranie przez podmioty inne niż rzecznik dyscypliny, wzmocniono nadzór administracyjny Przewodniczącego Głównej Komisji Orzekającej nad komisjami orzekającymi I instancji, a także zwiększono uprawnienia Głównego Rzecznika.
Ustawodawca nie zrezygnował z wyłączenia stosowania przepisów u.o.n.d.f.p. m.in. do należności celnych i należności z tytułu podatków, jednakże sprecyzował, iż przepisów u.o.n.d.f.p nie stosuje się do należności celnych i należności z tytułu podatków oraz opłat mających charakter podatku stanowiących dochody budżetu państwa lub jednostki samorządu terytorialnego, w zakresie określania, ustalania, poboru lub wpłaty tych należności oraz odsetek za zwłokę, udzielania ulg podatkowych lub zwolnień celnych (art. 3 u.o.n.d.f.p.).

2. Rozszerzenie kręgu osób ponoszących odpowiedzialność
 
Rozszerzony został krąg osób wykonujących czynności przewidziane w przepisach o zamówieniach publicznych, które mogą ponosić odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych. Zgodnie ze znowelizowanym przepisem art. 4 ust. 1 u.o.n.d.f.p. odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponoszą:
1) osoby wchodzące w skład organu wykonującego budżet lub plan finansowy jednostki sektora finansów publicznych albo organu zarządzającego podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne, lub zarządzającego mieniem tych jednostek lub podmiotów;
2) kierownicy jednostek sektora finansów publicznych;
3) pracownicy jednostek sektora finansów publicznych lub inne osoby, którym odrębną ustawą lub na jej podstawie powierzono wykonywanie obowiązków w takiej jednostce, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi czyn naruszający dyscyplinę finansów publicznych.
Ustawodawca wprowadził także przepis dotyczący odpowiedzialności osób wykonujących w imieniu podmiotu niezaliczanego do sektora finansów publicznych, któremu przekazano do wykorzystania lub dysponowania środki publiczne oraz którzy wykonują czynności związane z wykorzystaniem tych środków lub dysponowaniem tymi środkami. Osoba niebędąca pracownikiem jednostki sektora finansów publicznych, której na podstawie przepisów o zamówieniach publicznych zamawiający powierzył przygotowanie lub przeprowadzenie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego, działająca jako pełnomocnik zamawiającego, podlega odpowiedzialności za to naruszenie, jeżeli zamawiający jest jednostką sektora finansów publicznych lub udzielane zamówienie publiczne jest finansowane ze środków publicznych.
Dodany przepis art. 4a u.o.n.d.f.p. stanowi, iż odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych podlegają:
1) osoby zobowiązane lub upoważnione do działania w imieniu podmiotu, któremu odrębną ustawą lub na jej podstawie albo na podstawie umowy lub w drodze porozumienia powierzono określone zadania związane z realizacją programu finansowanego z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej, niepodlegających zwrotowi środków z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) lub innych środków pochodzących ze źródeł zagranicznych niepodlegających zwrotowi, zwanych dalej „środkami unijnymi lub zagranicznymi;
2) osoby zobowiązane do realizacji projektu finansowanego z udziałem środków unijnych lub zagranicznych, którym przekazano środki publiczne przeznaczone na realizację tego projektu lub które wykorzystują takie środki;
3) osoby zobowiązane lub upoważnione do działania w imieniu podmiotu zobowiązanego do realizacji projektu finansowanego z udziałem środków unijnych lub zagranicznych, któremu przekazano środki publiczne przeznaczone na realizację tego projektu lub który wykorzystuje takie środki.

Iwona Kusio-Szalak