Skargę do Trybunału wniosła obywatelka Bułgarii, która w 2013 r., w wieku 14 lat, decyzją sądu została umieszczona w ośrodku wychowawczym. Władze krajowe zastosowały ten środek względem skarżącej, ponieważ w ten sposób chciały uchronić ją przed prostytucją i innymi formami wyzysku dzieci. Bezpośrednim powodem umieszczenia skarżącej w ośrodku wychowawczym było jej "antyspołeczne zachowanie" - niechęć do współpracy z opiekunami ośrodka, w którym wcześniej przebywała, agresja i ucieczki. Przed Trybunałem skarżąca zarzuciła, iż umieszczenie jej w ośrodku wychowawczym naruszyło jej prawo do poszanowania wolności osobistej, chronione w art. 5 ust. 1 Konwencji o prawach człowieka. Skarżąca zarzuciła także naruszenie art. 8 Konwencji - chroniącego prawo do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego - ze względu na monitorowanie przez personel ośrodka jej rozmów z rodziną.
Trybunał częściowo uznał zarzuty skarżącej, wskazując przede wszystkim, że umieszczenie skarżącej w ośrodku wychowawczym nie stanowiło naruszenia jej praw z art. 5 ust. 1 Konwencji. Decyzję tę wydał sąd po przeprowadzeniu publicznej rozprawy, w czasie której sytuacja skarżącej została przedstawiona i przeanalizowana z zachowaniem zasad rzetelnego procesu. Skarżąca już wcześniej przebywała w ośrodku opiekuńczym, z którego uciekała. Sąd ustalił, że dziewczyna uwikłała się w prostytucję, a jej rodzina była dysfunkcyjna i nie była w stanie jej pomóc. Trybunał uznał, iż umieszczenie skarżącej w ośrodku wychowawczym było "ostatnią deską ratunku" oraz końcowym etapem procesu, w ramach którego władze krajowe próbowały zapewnić skarżącej ochronę i wykształcenie. Ograniczenie wolności skarżącej było proporcjonalne i uzasadnione, i nie naruszało art. 5 ust. 1 Konwencji.
Władze bułgarskie, w opinii Trybunału, dopuściły się jednak naruszenia art. 5 ust. 4 i art. 8 Konwencji. Art. 5 ust. 4 Konwencji gwarantuje osobie pozbawionej wolności prawo regularnej kontroli zasadności i legalności pozbawienia wolności przez sąd, automatycznie, w rozsądnych odstępach czasu, także na wniosek zainteresowanego. Zgodnie z prawem bułgarskim małoletni nie mają możliwości zwrócenia się do sądu o kontrolę zasadności i legalności umieszczenia ich w ośrodku wychowawczym. W myśl orzecznictwa Trybunału oznacza to naruszenie art. 5 ust. 4 Konwencji.
Trybunał wskazał wreszcie na naruszenie art. 8 Konwencji - prawa do poszanowania życia prywatnego i rodzinnego - z powodu kontroli korespondencji i rozmów telefonicznych skarżącej w ośrodku wychowawczym. Kontrola korespondencji i rozmów telefonicznych w tego typu placówkach sama w sobie nie narusza art. 8, jako że może być z wielu względów uzasadniona (ochrona porządku i bezpieczeństwa ośrodka, zapobieganie wprowadzaniu narkotyków lub innych substancji niedozwolonych do ośrodka, jak i niebezpiecznych przedmiotów itp.) W omawianej sprawie cenzura kontaktów skarżącej ze światem zewnętrznym była jednak blankietowa i automatyczna. Kontroli podlegały jej listy do rzecznika praw dziecka, do organizacji zajmujących się prawami dziecka i rozmowy telefoniczne z rodziną. Na każdy telefon skarżąca musiała mieć wcześniejsze zezwolenie pracownika ośrodka, który był obecny w czasie rozmowy, bez względu na adresata rozmowy. Aprioryczne, automatyczne i blankietowe kontrolowanie kontaktów osób pozbawionych wolności ze światem zewnętrznym jest sprzeczne z orzecznictwem Trybunału wypracowanym na podstawie art. 8 Konwencji. Miało zatem miejsce naruszenie tego artykułu.
D. L. przeciwko Bułgarii - wyrok ETPC z dnia 19 maja 2016 r., skarga nr 7472/14.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Dyrektor Szkoły. Miesięcznik Kierowniczej Kadry Oświatowej
|