Zagadnienia wstępne

Na podstawie § 19 ust. 2 w związku z § 4 ust. 1 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 228, poz. 1487) - dalej r.p.p.p., organizowanie , w tym tworzenie zespołu nauczycieli, jest obowiązkiem dyrektora przedszkola, szkoły i placówki.
Przepisy r.p.p.p., nie określają specjalnej procedury powoływania zespołu nauczycieli. Za zespół nauczycieli pracujących z uczniem należy uznać wszystkich nauczycieli realizujących zadania edukacyjne z uczniami na wszystkich etapach i na wszystkich poziomach edukacyjnych (w kolejnych klasach), na prowadzonych zgodnie z ramowymi programami nauczania przedmiotami wynikającymi z podstaw programowych oraz prowadzących zajęcia dodatkowe, jak również specjalistów prowadzących zajęcia, np. korekcyjno-kompensacyjne czy rewalidacyjne. Nauczyciele i specjaliści, podczas prowadzenia swoich zajęć na bieżąco obserwują postępy dydaktyczne, uzdolnienia i zainteresowania uczniów oraz rozpoznają potrzeby edukacyjne. Powinni zatem współpracować.
Kiedy nauczyciel zasygnalizuje dyrektorowi konieczność objęcia ucznia pomocą, wtedy wszyscy, którzy prowadzą zajęcia spotykają się, by dokonać analizy sytuacji ucznia i wskazać najbardziej pożądane formy pomocy. Dyrektor przedszkola, szkoły i placówki niezwłocznie po uzyskaniu informacji dotyczącej rozpoznanych przez tych nauczycieli, specjalnych potrzeb edukacyjnych ucznia, inicjuje zespołowe spotkanie całego zespołu prowadzącego zajęcia z dzieckiem/uczniem, w celu dokonania jak najlepszej dla niego organizacji potrzebnych form pomocy.
Dla ucznia ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, który nie posiada orzeczenia lub opinii poradni psychologiczno-pedagogicznych dyrektor tworzy zespół niezwłocznie po przekazaniu przez nauczyciela, wychowawcę grupy wychowawczej lub specjalistę informacji o potrzebie objęcia ucznia pomocą psychologiczno-pedagogiczną (§ 19 ust. 2 pkt 2 r.p.p.p.). Natomiast dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego obowiązkowego rocznego przygotowania przedszkolnego, orzeczenie o potrzebie indywidualnego nauczania lub opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej, w tym poradni specjalistycznej dyrektor tworzy zespół nauczycieli niezwłocznie po otrzymaniu orzeczenia lub opinii, dyrektor przedszkola, szkoły i placówki (§ 19 ust. 2 pkt 1 r.p.p.p.).
Dyrektor przedszkola, szkoły lub placówki powołuje także koordynatora pracy zespołu. Pracę kilku zespołów może koordynować także jedna osoba (§ 19 ust. 3 r.p.p.p.).
Na podstawie § 23 ust. 4 r.p.p.p., dyrektor przedszkola lub szkoły decyduje o wcześniejszym zakończeniu udzielania uczniowi danej formy pomocy psychologiczno-pedagogicznej, na podstawie okresowej oceny działań pomocowych.
Moim zdaniem, dyrektor szkoły lub placówki powołuje zespół nauczycieli dostosowany do indywidualnych potrzeb edukacyjnych i rozwojowych ucznia. Sposób powołania tego zespołu, może być określony w statucie szkoły (na podstawie regulacji obecnie obowiązującego rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 21 maja 2001 r. w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół (Dz. U. Nr 61, poz. 624 z późn. zm.), który brzmi: „Nauczyciele prowadzący zajęcia w danym oddziale tworzą zespół, którego zadaniem jest w szczególności ustalenie zestawu programów nauczania dla danego oddziału oraz jego modyfikowanie w miarę potrzeb.) – w statutach: przedszkola – w rozdziale określającym szczegółowy zakres zadań nauczycieli, szkoły podstawowej i liceum uzupełniającego - § 14, gimnazjum, technikum i szkoły policealnej - § 16, liceum ogólnokształcącego, profilowanego i technikum uzupełniającego - § 15, zasadniczej szkoły zawodowej - § 17, oraz specjalnej szkoły przysposabiającej do pracy - § 13.
Ponadto, dyrektor przedszkola, szkoły i placówki, na podstawie zaleceń zespołu wpisanych do Karty potrzeb, ustala dla ucznia formy, sposoby i okres udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz wymiar godzin, w którym poszczególne formy pomocy będą realizowane.
Wymiar godzin zajęć z uczniami, u których występują specjalne potrzeby rozwojowe i edukacyjne, ustalany jest z uwzględnieniem godzin do dyspozycji dyrektora szkoły, o których mowa w art. 42 ust. 2 pkt 2 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r.- Karta Nauczyciela (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 97, poz. 674 z późn. zm.).

1. Harmonogram tworzenia zespołów i organizowania pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów

Od 1 września 2011 r. pomoc psychologiczno-pedagogiczna prowadzona na zasadach ww. przepisów jest organizowana przez dyrektorów przedszkoli i gimnazjów wszystkich typów, dyrektorów placówek (młodzieżowych ośrodków wychowawczych, młodzieżowych ośrodków socjoterapeutycznych, specjalnych ośrodków szkolno-wychowawczych, specjalnych ośrodków wychowawczych oraz ośrodków rewalidacyjno-wychowawczych), jak również dyrektorów szkół specjalnych podstawowych i ponadgimnazjalnych oraz dyrektorów tych szkół ogólnodostępnych - podstawowych i ponadgimnazjalnych, w których są zorganizowane oddziały specjalne.
W tym celu w terminie do 31 marca 2010 r. dyrektorzy ww. przedszkoli i szkół powinni utworzyć dla uczniów zespoły nauczycieli.
W przypadku, kiedy ww. szkoły już w roku szkolnym 2010/2011 obejmowały uczniów pomocą psychologiczno-pedagogiczną, utworzone przez dyrektora zespoły dokonają oceny efektywności tej pomocy i na tej podstawie ustalą:
– zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym jego uzdolnienia,
– zalecane formy, sposoby i okres udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej, a w przypadku ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego lub opinię, zalecenia zawartych w orzeczeniu lub opinii,
– w przypadku ucznia gimnazjum i szkoły ponadgimnazjalnej zaplanują działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposób ich realizacji.
W terminie do dnia 30 kwietnia 2011 r. dyrektorzy ww. przedszkoli, szkół i placówek w arkuszu organizacji przedszkola, szkoły i placówki uwzględnią wymiar godzin poszczególnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej ustalonej dla uczniów (na podstawie zaleconych przez zespoły form, sposobów i okresów udzielania pomocy) od 1 września roku szkolnego 2011/2012 i przedstawią do zatwierdzenia przez organy prowadzące.
– niezwłocznie po zatwierdzeniu przez organy prowadzące arkuszy organizacji przedszkoli, szkół i placówek na rok szkolny 2011/2012 dyrektorzy poinformują rodziców uczniów albo pełnoletnich uczniów (na piśmie) o planowanej 1 września 2011 r. dla ucznia pomocy psychologiczno-pedagogicznej, w tym o ustalonych formach, sposobach i okresach udzielania oraz wymiarze godzin poszczególnych form pomocy.
– w terminie do dnia 30 września 2011 r. zespoły nauczycieli opracują dla uczniów plany działań wspierających realizowane w roku szkolnym 2011/2012.
Dyrektorzy szkół podstawowych i szkół ponadgimnazjalnych utworzą zespoły w terminie do dnia 31 marca 2012 r. Wyjątkiem w tym wypadku są szkoły podstawowe i szkoły ponadgimnazjalne specjalne oraz szkoły podstawowe i ponadgimnazjalne ogólnodostępne, które w związku z funkcjonowaniem w nich oddziałów specjalnych miały obowiązek utworzenia zespołów w terminie do 31 marca 2010 r. Tryb postępowania zespołów powołanych przez dyrektorów ww. szkół jest zgodny z przedstawionym powyżej harmonogramem działań dla roku 2011 (§ 37 r.p.p.p.).

2. Planowanie przez zespół nauczycieli udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi w przedszkolu, szkole i placówce

Planowanie udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej uczniowi należy do zadań zespołu składającego się z nauczycieli, wychowawców grup wychowawczych oraz specjalistów (§ 19 ust. 1 r.p.p.p.). Zespół ww. nauczycieli m.in..: ustala zakres, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej z uwagi na jego indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne, w tym szczególne uzdolnienia, jak również określa oraz planuje działania z zakresu doradztwa edukacyjno-zawodowego i sposób ich realizacji. (§ 20 ust. 1 r.p.p.p.).
Dla ucznia ze specjalnymi i specyficznymi (np. dysleksja) potrzebami edukacyjnymi zespół opracowuje plan działań zawierający:
1) cele do osiągnięcia w zakresie, w którym uczeń wymaga pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
2) działania realizowane z uczniem w ramach poszczególnych form i sposobów udzielania uczniowi pomocy psychologiczno-pedagogicznej,
3) metody pracy z uczniem,
4) zakres dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych ucznia, o którym mowa w przepisach w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych, 5) działania wspierające rodziców ucznia,
6) w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.
Zespół nauczycieli i specjalistów określa w planie działań także działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży.

Zespoły utworzone dla uczniów mających jednorodne indywidualne potrzeby rozwojowe i edukacyjne oraz możliwości psychofizyczne zespoły mogą opracować plan działań wspierających wspólny dla tych uczniów (§ 22 ust. 1 r.p.p.p.).
Dla ucznia posiadającego orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego zespół określa, indywidualny program edukacyjno-terapeutyczny, w którym uwzględnia również działania wspierające rodziców ucznia oraz, w zależności od potrzeb, zakres współdziałania z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi, w tym poradniami specjalistycznymi, placówkami doskonalenia nauczycieli, organizacjami pozarządowymi oraz innymi instytucjami działającymi na rzecz rodziny, dzieci i młodzieży (§ 22 ust. 3 r.p.p.p.).
Po upływie okresu, ustalonego przez dyrektora szkoły, udzielania pomocy psychologiczno-pedagogicznej w danej formie zespół oceni jej skuteczność i efektywność oraz wskaże zasadność kontynuacji lub modyfikację dotychczasowych działań wobec ucznia. Dokonując oceny udzielanej pomocy, zespół określa wnioski i zalecenia dotyczące dalszej pracy z uczniem, w tym zalecane formy, sposoby i okresy udzielania uczniowi dalszej pomocy psychologiczno-pedagogicznej (§ 23 ust. 3 r.p.p.p.). Zgodnie z § 25 r.p.p.p., nauczyciele pracują w zespole, podczas spotkań zwoływanych przez osobę koordynującą, w miarę potrzeb. Przepis § 27 ust. 1 r.p.p.p. stanowi, iż zespół zakłada i prowadzi kartę indywidualnych potrzeb ucznia. Karta indywidualnych potrzeb ucznia jest dokumentem, który dołącza się do dokumentacji badań i czynności uzupełniających prowadzonych z uczniem na podstawie przepisów rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 19 lutego 2002 r. w sprawie sposobu prowadzenia przez publiczne przedszkola, szkoły i placówki dokumentacji przebiegu nauczania, działalności wychowawczej i opiekuńczej oraz rodzajów tej dokumentacji (Dz. U. Nr 23, poz. 225 z późn. zm). Po zakończeniu uczęszczania przez ucznia do przedszkola, szkoły oraz w przypadku przejścia ucznia do innego przedszkola lub szkoły w dokumentacji przedszkola lub szkoły pozostaje kopia karty. Jej oryginał otrzymują rodzice ucznia albo pełnoletni uczeń. Za zgodą rodziców ucznia albo pełnoletniego ucznia dyrektor przedszkola lub szkoły, do której uczeń uczęszczał może przekazać kopię karty do przedszkola, szkoły lub placówki, do której uczeń został przyjęty na kolejny etap edukacji.(§ 28 r.p.p.p.)

Teresa Serafin