Kwestię orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego reguluje rozporządzenie MEN z dnia 9 sierpnia 2017 r. w sprawie warunków organizowania kształcenia, wychowania i opieki dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie i zagrożonych niedostosowaniem społecznym (Dz.U. z 2020 r. poz. 1309). Rozporządzenie umożliwia wydanie orzeczenia uczniom:
- niesłyszącym i słabosłyszącym,
- niewidomym i słabowidzącym,
- z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją,
- z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, umiarkowanym lub znacznym,
- z autyzmem, w tym z zespołem Aspergera,
- z niepełnosprawnościami sprzężonymi,
- niedostosowanym społecznie,
- zagrożonym niedostosowaniem społecznym.
W katalogu tym nie wymienia się dzieci z ADHD, zatem choć zalicza się je do dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, mogą otrzymać one jedynie opinię poradni psychologiczno-pedagogicznej z zaleceniami, które powinna realizować w ich przypadku szkoła. O zmiany w tej kwestii apelują m.in. organizacje zrzeszające rodziców dzieci z ADHD. Wskazują one, że dzieci z tym zaburzeniem mają problem z koncentracją uwagi, co odbija się na ich wynikach w nauce i uzasadniałoby zapewnienie im dodatkowej pomocy.
Dziecko z ADHD z zaleceniami, ale bez finansowania>>
Nowy system oparty o ocenę funkcjonalną
MEN nie przewiduje zmian w tej kwestii, ale planuje reformę systemową, która obejmie również uczniów ze stwierdzonym ADHD - chodzi o stworzenie rozwiązań na rzecz podnoszenia jakości wsparcia dla wszystkich dzieci i uczniów. Główne obszary prac dotyczą:
- stworzenia i wdrożenia zintegrowanego międzyresortowego systemu wsparcia dzieci, uczniów i rodzin, w tym wczesnego wspomagania rozwoju dzieci i wsparcia rodziny, który zakłada:
- zmianę sposobu oceny potrzeb dzieci i uczniów oraz udzielania na tej podstawie wsparcia oraz oceny jego jakości (ocena funkcjonalna),
- nowy sposób finansowania potrzeb edukacyjnych uczniów oparty na wynikach oceny funkcjonalnej, a nie orzeczeniach; bardziej trafne adresowanie środków,
- koordynację współpracy międzysektorowej na poziomie powiatu;
- umocowania w prawie nowej roli szkół i placówek specjalnych (specjalistyczne centra wspierające edukację włączającą), polegającej na współpracy z przedszkolami i szkołami ogólnodostępnymi;
- wdrożenia superwizji dla nauczycieli i specjalistów.
Chodzi o to, by uzależnić wsparcie od rzeczywistych indywidualnych potrzeb dzieci i uczniów, służyć temu ma ocena funkcjonalna, opracowana dla dziecka (ocenie podlegać będą: stan zdrowia, możliwości psychofizyczne, interakcje ze środowiskiem, bariery, jakie napotyka). - Taka analiza pozwoli na adresowanie trafnych form wsparcia, które kierowane będzie do ucznia lub środowiska szkolnego lub rodzinnego - wyjaśnia MEN. Ma to dotyczyć również uczniów z ADHD. - Wpływ ADHD na funkcjonowanie ucznia jest zróżnicowany ze względu na wpływ środowiska oraz czynników osobowych. Przy planowaniu wsparcia dla konkretnego ucznia z ADHD trzeba tym samym uwzględniać jego indywidualną sytuację i poziom funkcjonowania, w tym zarówno przejawiane przez ucznia trudności, jak i posiadane zasoby (mocne strony), a także wpływ środowiska, w którym na co dzień uczy się i wychowuje - podkreśla resort.
Czytaj też w LEX: Finansowanie kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych >
Cena promocyjna: 64.8 zł
|Cena regularna: 72 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 38.55 zł
MEN zadba o podnoszenie kwalifikacji nauczycieli, ale MNiSW pozostawia to uczelniom
Resort edukacji zaplanował też działania dotyczące podnoszenia kwalifikacji - zarówno nauczycieli, jak i specjalistów w zakresie pomocy psychologiczno-pedagogicznej. W 2024 r. MEN rozpoczęło wspólnie ze Szkołą Główną Handlową realizację projektu w ramach programu Funduszy Europejskich dla Rozwoju Społecznego (FERS)pn. „Przygotowanie kompleksowego wsparcia poradni psychologiczno-pedagogicznych”, w którym – wspólnie z poradniami oraz ich organami prowadzącymi – mają zostać wypracowane założenia zmian niezbędnych dla poprawy jakości świadczonego przez te instytucje wsparcia. Wypracowane zmiany będą później wdrażane w ramach projektów towarzyszących.
Resort nauki jednak stwierdza, że nie będzie - w kwestiach dotyczących neuróżnorodności - ingerował w kompetencje poszczególnych uczelni. Jeżeli chodzi o nauczycieli, stwierdza, że w rozporządzeniu w sprawie standardu kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela jest uwzględniona problematyka specjalnych potrzeb edukacyjnych, edukacji włączającej w kształceniu wszystkich grup nauczycieli, w tym nauczycieli pedagogów, nauczycieli psychologów czy nauczycieli przedmiotów (w ramach przygotowania pedagogicznego), a dodatkowo – z uwagi na specyfikę kształcenia – w ramach oddzielnych zajęć w kształceniu na kierunkach "pedagogika przedszkolna i wczesnoszkolna" oraz "pedagogika specjalna".
- Standard kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela przewiduje także uzyskanie przez absolwentów studiów efektów uczenia się m.in. w zakresie posługiwania się uniwersalnymi zasadami i normami etycznymi w działalności zawodowej, kierowania się szacunkiem dla każdego człowieka, porozumiewania się z osobami pochodzącymi z różnych środowisk i o różnej kondycji emocjonalnej, dialogowego rozwiązywania konfliktów oraz tworzenia dobrej atmosfery dla komunikacji, a także umiejętności działania na rzecz przeciwdziałania/zapobiegania zjawiskom dyskryminacji - wyjaśnia wiceminister Maria Mrówczyńska.
Czytaj w LEX: O potrzebie zmiany zakresu regulacji prawnych i działań przy spożywaniu alkoholu przez kobiety w ciąży > >
Decyduje uczelnia
Sceptycznie podchodzi też do pomysłu włączenia do programów dodatkowych treści dotyczących neuroróżnorodności - Minister Nauki nie ma kompetencji do wprowadzania konkretnych treści do programów studiów na kierunkach realizowanych przez uczelnie - wyjaśnia wiceminister. Podkreśla też, że to poszczególne uczelnie decydują o organizacji szkoleń dla kadry dydaktycznej oraz administracyjnej.
- Minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki nie ma kompetencji do prowadzenia działań w zakresie edukacji środowiska akademickiego. Rektor jest odpowiedzialny za zarządzanie uczelnią, wykonywanie czynności z zakresu prawa pracy, prowadzenie polityki kadrowej w uczelni, a także prowadzenie gospodarki finansowej uczelni (art. 23 ustawy PSWN). To na rektorze uczelni spoczywa obowiązek zapewnienia uczelni jak najlepszego funkcjonowania, w tym podnoszenia kompetencji i kwalifikacji jej pracowników oraz oferowania dydaktyki na jak najwyższym poziomie - podkreśla. W kwestii szkoleń dla psychologów i psychiatrów odsyła natomiast do resortu zdrowia.
- Z uwagi na ww. uwarunkowania, dotyczące funkcjonowania szkół wyższych, minister właściwy do spraw szkolnictwa wyższego i nauki może przekazać je do właściwych konferencji rektorów z prośbą o rozważenie ich odpowiedniego uwzględniania w podejmowanych przez uczelnie działaniach w tym zakresie. Natomiast zasady kształcenia określone w poszczególnych standardach kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodów, o których mowa w art. 68 ust. 1 ustawy PSWN, odpowiadają na potrzeby poszczególnych systemów, np. systemu oświaty – w przypadku zawodu nauczyciela, czy systemu opieki zdrowotnej – w przypadku zawodów medycznych - podsumowuje resort nauki.
Zobacz również w LEX: Nowe regulacje prawa o szkolnictwie wyższym i nauce > >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.