O ustawie z 30.05.2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 811), czyli tzw. ustawie podręcznikowej, słyszał już każdy dyrektor szkoły, niezależnie od tego, jakim typem placówki kieruje. Zmiany dotyczące sposobu finansowania podręczników szkolnych oraz ich dostosowania do wielokrotnego użytku dotyczą bowiem wszystkich etapów edukacji. Reformę podręcznikową odczują nawet uczniowie szkół ponadgimnazjalnych, bo ich podręczniki będą musiały spełniać wymóg dostosowania do wieloletniego użytku. Na koniec sześcioodcinkowego cyklu poradnikowych artykułów przypomnijmy więc najważniejsze zmiany i związane z nimi zadania dyrektorów szkół.

Wysokość dotacji celowej

W 2015 r. dotacja udzielana jest na zakup podręczników i materiałów ćwiczeniowych dla uczniów I, II i IV klasy szkoły podstawowej oraz I klasy gimnazjum. Wysokość udzielonej szkole dotacji celowej będzie iloczynem liczby uczniów oraz ustalonych kwot dotacji na ucznia.

Przeznaczenie dotacji

Dotacja celowa jest przeznaczona na wyposażenie uczniów I i II klasy szkoły podstawowej w podręczniki do nauki języka obcego oraz materiały ćwiczeniowe. Natomiast w przypadku IV klasy podstawówki i I gimnazjum dotację należy wykorzystać na zakup podręczników do wszystkich obowiązkowych przedmiotów oraz materiałów ćwiczeniowych. Możliwe jest także pokrycie z tej puli kosztów drukowania i powielania materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych.

Zadania dyrektora szkoły
* Wobec organu prowadzącego:
a) do 15.09.2015 r. – przekazanie do jednostki samorządu terytorialnego (JST) wniosku o dotację celową wraz z informacjami niezbędnymi do ustalenia jej wysokości; służy do tego:
– w przypadku szkół publicznych – załącznik nr 2 do rozporządzenia z 7.07.2014 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe (Dz. U. poz. 902),
– w przypadku szkół niepublicznych – załącznik nr 3 do ww. rozporządzenia;
b) do 25.08.2015 r. – aktualizacja lub korekta wniosku na takim samym druku, ze stosowną adnotacją (aktualizacja lub korekta);
c) do 15.01.2016 r. – rozliczenie dotacji zgodnie z zasadami wskazanymi przez JST.
*Wobec rady pedagogicznej:
a) prośba do zespołów nauczycieli o przygotowanie propozycji:
- zestawu podręczników lub materiałów edukacyjnych obowiązujących we wszystkich oddziałach danej klasy przez co najmniej trzy lata szkolne,
– materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w poszczególnych oddziałach w danym roku szkolnym;
b) zasięgnięcie opinii rady pedagogicznej co do proponowanych zestawów podręczników i materiałów ćwiczeniowych (np. w formie uchwały zapisanej w protokole posiedzenia rady pedagogicznej);
c) ustalenie obowiązującego w szkole zestawu podręczników oraz materiałów ćwiczeniowych na podstawie propozycji zespołów nauczycieli, a w przypadku braku porozumienia w zespole nauczycieli – samodzielnie.
* W ramach współpracy z radą rodziców:
a) zasięgnięcie opinii rady rodziców co do proponowanych zestawów podręczników i materiałów ćwiczeniowych; pamiętajmy, że stanowisko rady rodziców nie ma dla dyrektora mocy wiążącej;
b) w terminie określonym przez dyrektora szkoły podanie do publicznej wiadomości zestawu podręczników, materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych obowiązujących w danym roku szkolnym;
c) określenie (np. w formie regulaminu) warunków korzystania przez uczniów z podręczników, uwzględniając konieczność zapewnienia co najmniej trzyletniego okresu ich używania.

O tym należy pamiętać przy wykorzystaniu dotacji celowej:
* zakupione podręczniki są gromadzone w bibliotece szkolnej i wypożyczane uczniom;
* materiały ćwiczeniowe są przekazywane uczniom i stają się ich własnością;
* każdej klasie przysługuje dodatkowy zestaw podręczników;
* na zakup podręczników lub materiałów ćwiczeniowych przekraczający kwoty dotacji należy uzyskać zgodę organu prowadzącego, który tym samym zobowiązuje się do pokrycia różnicy między kosztem zakupu a wysokością dotacji;
* zamówienia, których przedmiotem jest zakup podręczników, materiałów edukacyjnych oraz materiałów ćwiczeniowych do bibliotek szkolnych są wyłączone spod rygorów ustawy z 29.01.2004 r. – Prawo zamówień publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 907 ze zm.) – dalej p.z.p., jeżeli wartość tych zamówień nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 tys. euro (i jednocześnie mieści się w kwocie określonej w przepisach wydanych na podstawie art. 11 ust. 8 p.z.p.); jeśli zamówienie przekroczy tę wartość, ustawa z 30.05.2014 r. przewiduje stosowanie uproszczonego trybu zakupu przez dyrektora szkoły;
* nie należy dokonywać zakupu podręczników i ćwiczeń ze środków innych niż dotacja celowa ani traktować otrzymanych kwot całościowo, wydatkując je np. wyłącznie na podręczniki; szkoła otrzymuje dwie dotacje – jedną na zakup podręczników, drugą na zakup materiałów ćwiczeniowych, i w taki sposób muszą one zostać rozliczone wobec JST.

Wymogi wobec podręczników
Ustawa podręcznikowa określiła nowe wymagania, które musi spełnić podręcznik, aby został dopuszczony do użytku szkolnego. Nie może on zawierać:
- pytań, poleceń, zadań i ćwiczeń wymagających uzupełnienia (w wersji papierowej),
- odwołań i poleceń wymagających korzystania z opracowanych przez określonego wydawcę dodatkowych materiałów dydaktycznych,
- materiałów i treści o charakterze reklamowym.
Warunki, jakie musi spełnić podręcznik dopuszczony do użytku szkolnego i tryb dopuszczania, zostały określone w rozporządzeniu MEN z 8.07.2014 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. poz. 909). Wprowadza ono następujące wymagania:
a) zakaz zamieszczania opisu sprawdzianu, egzaminu gimnazjalnego, egzaminu maturalnego lub egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie oraz zadań egzaminacyjnych wykorzystanych w arkuszach egzaminacyjnych CKE;
b) zobowiązanie do zamieszczenia w pytaniach, poleceniach, zadaniach i ćwiczeniach, wymagających udzielenia przez ucznia pisemnej odpowiedzi, informacji, że odpowiedzi tej nie należy zapisywać w podręczniku;
c) obowiązek zaciemnienia w zadaniach i ćwiczeniach miejsc, w których uczeń powinien udzielić odpowiedzi, w taki sposób, aby wpisanie odpowiedzi było niemożliwe;
d) wymóg opracowania postaci elektronicznej podręcznika tak, aby mogli z niego korzystać uczniowie z różnymi rodzajami niepełnosprawności.
Na stronie internetowej resortu edukacji www.men.gov.pl/podreczniki/ dostępny jest rejestr podręczników, które uzyskały nowe numery dopuszczenia. Podręczniki, które otrzymały nowe numery dopuszczenia, są na okładce oznaczone stosownym znaczkiem potwierdzającym zgodność z wymaganiami od 2015 r.
Nowe regulacje prawne ograniczyły też możliwość stosowania tzw. praktyk marketingowych, w tym oferowania szkołom lub nauczycielom jakichkolwiek korzyści w zamian za wybór określonego podręcznika lub materiału ćwiczeniowego. Zabroniona jest także sprzedaż podręcznika wyłącznie jako całości z innymi dodatkowymi materiałami przeznaczonymi dla ucznia.

Regulamin korzystania
W art. 22ak ust. 2 ustawy z 7.09.1991 r. o systemie oświaty (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.) czytamy, że szczegółowe warunki korzystania przez uczniów z podręczników lub materiałów edukacyjnych określa dyrektor szkoły, uwzględniając konieczność zapewnienia co najmniej trzyletniego okresu używania tych podręczników lub materiałów. Dyrektor zobowiązany jest także uzyskać od rodziców uczniów oświadczenie o znajomości zasad korzystania z darmowych podręczników i odpowiedzialności za ich naruszenie.
Zadania związane z określeniem sposobu korzystania z podręczników to:
* Zewidencjonowanie zakupionych podręczników tak jak innych materiałów bibliotecznych - w sposób umożliwiający realizację obowiązku inwentaryzacji wynikającego z art. 26 ustawy z 29.09.1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.) oraz z uwzględnieniem zasad określonych przez dyrektora szkoły w polityce rachunkowości placówki - poprzez wpisanie do księgi inwentarzowej broszur i podręczników, opieczętowanie oraz zaopatrzenie w numer inwentarzowy i sygnaturę.
* Opracowanie regulaminu wypożyczania i udostępniania bezpłatnych podręczników i materiałów edukacyjnych. Musi on zawierać podstawowe ustalenia dotyczące:
- trybu przekazywania podręczników uczniom,
- czasu, na jaki podręcznik może być wypożyczony,
- postępowania w przypadku zniszczenia lub zgubienia podręcznika oraz konsekwencji, jakie z tego wynikają.
* Wprowadzenie regulaminu zarządzeniem dyrektora szkoły i zobowiązanie wszystkich członków społeczności szkolnej do jego respektowania.

Uwaga!
Dotacja celowa nie obejmuje podręczników do nieobowiązkowych zajęć edukacyjnych takich jak religia czy etyka, wychowanie do życia w rodzinie oraz podręczników do zajęć dodatkowych.

Jak wybrać podręcznik
Dokonując wyboru podręcznika na trzy lata szkolne, weź pod uwagę:
- wartość merytoryczną,
- estetykę,
- atrakcyjność z punktu widzenia ucznia,
- trwałość, czyli solidność wykonania,
- cenę.

Tabela. Wysokość kwot dotacji celowej na zakup podręczników i materiałów ćwiczeniowych w 2015 r.

 

Szkoła podstawowa Klasy I i II 25 zł na podręcznik do języka obcego 50 zł na materiały ćwiczeniowe
Klasy IV 140 zł na podręczniki do wszystkich przedmiotów 25 zł na materiały ćwiczeniowe do wszystkich przedmiotów
Gimnazjum Klasy I 250 zł na podręczniki do wszystkich przedmiotów 25 zł na materiały ćwiczeniowe do wszystkich przedmiotów

 

Źródło: opracowanie własne.

Podstawa prawna:
* Ustawa z 30.05.2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 811)
* Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z 7.07.2014 r. w sprawie udzielania dotacji celowej na wyposażenie szkół w podręczniki, materiały edukacyjne i materiały ćwiczeniowe (Dz. U. poz. 902)
* Rozporządzenie MEN z 8.07.2014 r. w sprawie dopuszczania do użytku szkolnego podręczników (Dz. U. poz. 909)