- Niekorzystna sytuacja demograficzna w ostatnich latach stanowi szczególne wyzwanie dla wiejskich szkół. Placówki te osiągają zazwyczaj niewielką skalę działalności - to szkoły, w których nierzadko działa pojedyncza klasa w roczniku - setka uczniów i uczennic. Samorządy gminne często patrzą na nie wyłącznie przez pryzmat cięcia kosztów. To prowadzi do trudnych sytuacji, gdzie ważna dla lokalnej społeczności instytucja staje przed widmem likwidacji. Czasem - jak w przypadku szkoły wiejskiej w Rozmierce w gminie Strzelce Opolskie społeczność lokalna wszystkimi siłami staje w obronie szkoły i dąży do jej rozwoju i utrzymania. Czasem bywa też tak, że rodzice są latami zachęcani do przepisywania dzieci do innych placówek, co prowadzi ostatecznie do zamknięcia szkoły - tak, jak ma to miejsce w tym roku w szkole wiejskiej w Nowej Cerekwii w gminie Kietrz - wskazują posłowie i pytają, co MEN robi, by to zjawisko zniwelować.

 

Małe szkoły będą znikać - o odprawie zdecyduje forma zatrudnienia>>

 

Za finansowanie szkoły odpowiada organ prowadzący

Resort edukacji w odpowiedzi wskazuje, że to jednostka samorządu terytorialnego jest zobowiązana do finansowania (dotowania) szkół i placówek zgodnie z zasadami przyjętymi w ustawie – Prawo oświatowe, natomiast – zgodnie z art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych – środki niezbędne na realizację zadań oświatowych zagwarantowane są w dochodach jednostek samorządu terytorialnego.

Dodatkowe środki w budżecie państwa, o które samorząd może się ubiegać m.in. w celu realizacji zadań inwestycyjnych (w tym oświatowych), zaplanowane są w rezerwach budżetu państwa – ogólnej i celowej. - O dodatkowe środki zaplanowane w rezerwach budżetu państwa – ogólnej i celowej – jednostki samorządu terytorialnego wnioskują za pośrednictwem wojewody. Jednostki samorządu terytorialnego mogą uzyskać wsparcie w zakresie inwestycji w bazę sportową w ramach realizacji programów Aktywna Szkoła – sprzęt sportowy dla szkół, Program budowy kompleksów sportowych Orlik oraz Sportowa Polska – Program rozwoju lokalnej infrastruktury sportowej. Bliższe informacje można uzyskać w Ministerstwie Sportu i Turystyki.

Czytaj w LEX: Dotowanie szkół i placówek niepublicznych i publicznych prowadzonych przez podmioty niepubliczne >

 

Dodatkowo Ministerstwo Edukacji Narodowej wspiera jednostki samorządu terytorialnego przez dofinansowanie ze środków rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej zgodnie z dokumentem „Kryteria podziału rezerwy części oświatowej subwencji ogólnej“ na dany rok budżetowy. Aktualny dokument wraz z załącznikami jest dostępny na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji Narodowej. Analogicznie do lat ubiegłych jednostki samorządu terytorialnego mają możliwość ubiegania się m.in. o dofinansowanie zakupu wyposażenia szkół i placówek w sprzęt i pomoce dydaktyczne w nowo wybudowanych obiektach.

Czytaj w LEX: Nieprawidłowości w uchwałach dotacyjnych na żłobki >

System finansowania do poprawki

Resort wskazuje także, że prace nad udoskonaleniem systemu finansowania jednostek samorządu terytorialnego są jednym z priorytetów rządu. Obecnie  kwota części oświatowej subwencji ogólnej dla gmin wiejskich naliczona na rok 2024 wynosi 16 976 mln zł i jest wyższa o 37,0 proc. od kwoty naliczonej na rok 2023 (12 390 mln zł). Natomiast dla gmin miejsko-wiejskich została naliczona kwota 13 633 mln zł (wzrost o 35,5 proc., w 2023 roku naliczono 10 059 mln zł). Problem z liczbą uczniów będzie się pogłębiał - o ile, według danych GUS, do tej pory rodziło się średnio ok. 300 tys. dzieci rocznie, to od tego roku przyrost będzie spadać. I to systematycznie do 2034 roku, kiedy nieznacznie ustabilizuje się na poziomie nieco ponad 270 tys. urodzin rocznie.

Spadek ten widać w prognozie liczby uczniów w klasach pierwszych w szkołach podstawowych w poszczególnych rocznikach od 2025 r.:

  •     2024 r. – 412 tys.
  •     2025 r. – 394 tys.
  •     2026 r. – 375 tys.
  •     2027 r.– 350 tys.
  •     2028 r. – 334 tys.
  •     2029 r. – 299 tys.
  •     2030 r.– 302 tys.
  •     2031 r. – 297 tys.
  •     2032 r.– 294 tys.
  •     2034 r. - 291 tys.

Czytaj w LEX: Finansowanie kształcenia uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.