Anna z II Liceum Ogólnokształcącego w Gorlicach skończyła egzamin przed czasem. „Według mnie było łatwo” – oceniła.

Maturzystka od najmłodszych lat posługuje się językiem łemkowskim, którego nauczyli ją rodzice. W szkole podstawowej rozpoczęła naukę gramatyki tego języka. Anna mieszka w podgorlickim Gładyszowie, gdzie wiele osób chodzi do cerkwi i kultywuje tradycje łemkowskie. Na ziemi gorlickiej część wiosek jest podpisanych zarówno w języku polskim, jak i w łemkowskim.

Uczennica przystąpiła do egzaminu dla własnej satysfakcji. „Mam polską narodowość, ale czuję się Łemikinią” – przyznała. Wynik matury z języka łemkowskiego raczej nie przyda się jej podczas rekrutacji na studia, które najprawdopodobniej będą związane z biologią, chemią lub żywnością - w liceum Anna uczęszczała do klasy o profilu biologiczno-chemicznym.

Na maturze uczennica miała napisać rozprawkę (temat: kształtowanie się pamięci historycznej Łemków na podstawie tekstu Oleny Duć-Fajfer) lub dokonać analizy porównawczej dwóch wierszy: Jakova Dudry i Pawła Stefanowskiego. Wybrała analizę wierszy. Teksty były poświęcone przeszłości ziem zamieszkanych przez Łemków.

„Ania jest uczennicą dobrą i solidną” – powiedziała PAP wicedyrektor szkoły Agata Mliczek-Bielat. Jak wyjaśniła, w szkole od pewnego czasu nie ma zajęć z języka łemkowskiego i dziewczyna przygotowywała się do egzaminu głównie we własnym zakresie.

Wicedyrektor dodała, że szkoła organizując różnorodne wydarzenia, stara się przypominać o historii regionu, o ważnych tradycjach, w tym tych związanych z mniejszością łemkowską.

W Małopolsce mieszka prawie 2 tys. Łemków. Wśród znanych Małopolan pochodzenia łemkowskiego był m.in. Nikifor Krynicki.

W ub. r. do matury z języka łemkowskiego przystąpiło dwóch uczniów w województwie dolnośląskim – w Lubinie i w Głogowie. w 2015 r. - jedna osoba, również z II LO w Gorlicach.

II LO w Gorlicach działa w Zespole Szkół nr 1 im. Ignacego Łukasiewicza. Początki placówki sięgają 1946 r., kiedy to przy Fabryce Maszyn i Narzędzi Wiertniczych w Gliniku Mariampolskim (dziś Gorlice) została otwarta Szkoła Naftowa. Na początku lat 90. XX w. w placówce utworzono liceum ogólnokształcące. Na terenie szkoły funkcjonuje także technikum. Łącznie w całym zespole szkół uczy się ok. 750 osób.

Językiem łemkowskim określa się w Polsce język rusiński, zwany też łemkowsko-rusińskim, rusińsko-łemkowskim, karpatorusińskim, baczwańsko-rusnackim. Należy on do słowiańskiej rodziny językowej. Posługują się nim Rusini, zamieszkująca Karpaty grupa etniczna Słowian Wschodnich. Język łemkowski ma wiele odmian, różnie nazywanych w różnych regionach.

Wśród samych Łemków klasyfikacja ich języka jest kwestią sporną, związaną głównie z polityką i historią. Niektórzy uważają łemkowski za dialekt ukraiński, a siebie za Ukraińców, inni z kolei postrzegają się jako odrębną narodowość z własnym językiem, niezależnym od innych języków słowiańskich.

Język łemkowski został uznany w Polsce za język mniejszościowy w 2005 r. Oprócz wykwalifikowanych nauczycieli języka łemkowskiego nauczają także - traktując jako dialekt ukraiński - lektorzy ukraińskiego. W 2011 r., podczas Narodowego Spisu Powszechnego, narodowość łemkowską zadeklarowało w Polsce ponad 10 tys. osób, z czego dla blisko 6 tys. była to jedyna narodowość. Według szacunków samych Łemków, ich liczba jest znacznie wyższa niż w spisie i wynosi ok. 60 tys. (PAP)