W artykule Ustawa podręcznikowa wkracza do gimnazjum, opublikowanym w związku z akcją Wydawnictw Szkolnych i Pedagogicznych Szkoła z czerwonym paskiem w lutowym numerze "Dyrektora Szkoły", pisałam o nowych obowiązkach dyrektora wynikających z reformy podręcznikowej. Jednym z nich jest ustalenie zestawu materiałów obowiązujących w danej klasie:
* w przypadku podręczników - przez kolejne trzy lata,
*w przypadku ćwiczeń - na dany rok szkolny.

Zgodnie z ustawą z 30.05.2014 r. o zmianie ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 811) dyrektor ustala tę listę na podstawie propozycji zgłoszonych przez zespół nauczycieli danego przedmiotu. Ci zaś - co ważne - muszą wspólnie wybrać jeden podręcznik, np. do matematyki, który będzie obowiązywał we wszystkich klasach na danym poziomie. Jeśli w I klasie naszego gimnazjum matematyki uczy jedna osoba, nie ma problemu. Nawet przy dwóch można liczyć, że łatwo dojdą do porozumienia. Ale co, jeśli matematyków jest trzech lub czterech, każdy z nich ma inną wizję prowadzonych przez siebie lekcji i proponuje inny podręcznik?

Decyzyjna rola lidera

Nie będąc stroną w dyskusji, a równocześnie starając się nie narzucać nauczycielom własnej arbitralnej decyzji, dyrektor musi się w takiej sytuacji wcielić w rolę mediatora.
Oto 10 złotych zasad, jak być skutecznym mediatorem:
1/ Pamiętaj, że jesteś (aż i tylko) pośrednikiem między stronami. Twoją rolą nie jest wyrażanie własnych opinii.
2/ Zadbaj o dobrą atmosferę rozmowy i ustal reguły prowadzenia dyskusji.
3/ Zagwarantuj stronom poufność.
4/ Nie staraj się rozstrzygać, tylko rozwikłać problem, nie narzucaj ostatecznych rozwiązań.
5/ Na wstępie zaproś strony konfliktu do przedstawienia swoich stanowisk - to ważne, aby wysłuchały się i wzajemnie rozumiały swoje racje.
6/ Poszukaj obszarów zbieżnych w stanowiskach stron.
7/ Dąż do wspólnego określenia priorytetów.
8/ Zachęć strony do poszukiwania rozwiązań uwzględniających potrzeby każdej z nich oraz wspólnie określone priorytety.
9/ Zaproponuj spisanie ugody podsumowującej ustalenia, nawet jeśli z punktu widzenia formalnego taki dokument nie jest niezbędny.
10/ Bądź aktywnym słuchaczem - zadawaj pytania, parafrazuj, podsumowuj wypowiedzi uczestników dyskusji.

Dyrektor powinien przy tym pamiętać, że odpowiedzialność za podjętą decyzję ostatecznie spoczywa na jego barkach. Zachęcając nauczycieli do wyboru lub też wcielając się w rolę mediatora, warto, by przypomniał im, że:
* podręcznik będzie służył uczniom przez co najmniej trzy kolejne lata szkolne,
* jest on narzędziem pracy zarówno nauczyciela, jak i ucznia, a więc jednym z kryteriów wyboru powinna być atrakcyjność z punktu widzenia ucznia,
* szkoła dysponuje określoną kwotą dotacji, w ramach której należy dokonać zakupu wszystkich niezbędnych podręczników.

Między stronami konfliktu
- Konflikt to sytuacja złożona, gdyż składają się na nią przekonania, postawy, wartości, potrzeby, ale także emocje i uczucia. Ta dynamika i różnorodność elementów towarzyszących wymaga od mediatora nie tylko logicznego rozpoznania stanowisk i argumentacji, ale także kompetencji miękkich, takich jak umiejętność aktywnego słuchania, wzbudzania zaufania, rozumienia zachodzących interakcji czy utrzymania własnej neutralności w ocenie argumentów - wyjaśnia dr Ewa Błońska, psycholog społeczny. - Mediator powinien trafnie identyfikować to, co różni strony konfliktu, i przyczyny tych różnic, panować nad interakcjami między uczestnikami i jednocześnie ukierunkowywać dyskusję w stronę rozwiązań mogących przynieść obustronne korzyści.

Mediator powinien:
a) wzbudzać zaufanie i budować wzajemne zaufanie stron sporu poprzez zachowanie neutralności, odejście od swojej formalnej roli, przekazanie pozytywnego nastawienia, niedominowanie w dyskusji;
b) poinformować strony sporu o takich zasadach konstruktywnej dyskusji jak wzajemne słuchanie się, nieocenianie, prowadzenie konstruktywnej krytyki i uzyskać od nich akceptację siebie jako mediatora;
c) ułatwiać dojście do porozumienia poprzez bezstronną analizę argumentów i znajdowanie wspólnych korzyści;
d) uświadomić stronom sporu konsekwencje niewypracowania przez nich porozumienia.

Ważne!
Mediacja - pomoc stronom konfliktu w znalezieniu akceptowanego przez wszystkich rozwiązania. Aby była skuteczna, należy połączyć własne umiejętności komunikacyjne (społeczne) z dobrym przygotowaniem w oparciu o zasady profesjonalnie prowadzonych mediacji.