- Podzielam opinię, że obecne rozwiązania w zakresie pragmatyki zawodowej nauczycieli nadal nie są wystarczająco satysfakcjonujące. W celu zwiększenia atrakcyjności zawodu nauczyciela niezbędne jest w szczególności dokonanie kompleksowych zmian w zakresie systemu wynagradzania nauczycieli w powiązaniu z szerszymi zmianami w zakresie pragmatyki zawodowej nauczycieli. Dlatego też kontynuowany jest dialog z partnerami społecznymi - odpowiada na to wystąpienie wiceminister Dariusz Piontkowski.

 

Struktura próby zbliżona do rzeczywistości

W stanowisku RPO powołuje się na wyniki badania przeprowadzanego przez Wydawnictwo Wolters Kluwer: "LEXOMETR Oświatowy. Wyzwania dla dyrektorów szkół w roku szkolnym 2022/2023" wzięło udział 256 dyrektorów placówek rozumianych jako szkoły, przedszkola oraz placówki oświatowo-wychowawcze. W sierpniu i wrześniu 2022 respondenci odpowiadali na pytania, wypełniając kwestionariusz. W badaniu wzięli udział dyrektorzy ze wszystkich województw - największy odsetek badanych zarządza placówkami znajdującymi się na terenie województw:

  • mazowieckiego (11 proc.),
  • wielkopolskiego (11 proc.),
  • śląskiego (10 proc.),
  • małopolskiego (10 proc.)
  • oraz łódzkiego (9 proc.).

Najmniejszy odsetek respondentów stanowili dyrektorzy z woj. lubelskiego, podlaskiego, świętokrzyskiego i opolskiego. W badanej grupie 37 proc. respondentów stanowią dyrektorzy placówek działających na wsi, 29 proc. w małych, 11 proc. w średnich, a 23 proc. w dużych miejscowościach. 

- Tegoroczne ilościowe badanie było przeprowadzone po raz pierwszy, wykorzystaliśmy jednak nasze ubiegłoroczne doświadczenia z badania jakościowego, które koncentrowało się na szansach, ryzykach, zagrożeniach i problemach w 2021 r., wynikających głównie z pandemii COVID-19 – tłumaczyła w związku z publikacją raportu Elżbieta Piotrowska-Albin, dyrektor Działu Badań i Analiz, Pełnomocnik Zarządu ds. Rozwoju Edukacji Wolters Kluwer Polska. – Zadaliśmy kadrze kierowniczej oświaty pytania o wyzwania, które w tak skomplikowanej sytuacji geopolitycznej i gospodarczej widzą przed sobą. Na pierwszym etapie podzieliliśmy je w ankiecie na pięć głównych obszarów – konsekwencje pandemii COVID-19, wojnę w Ukrainie, sytuację społeczno-gospodarczą w kraju, organizację systemu edukacji, organizację pracy placówki oraz zostawiliśmy możliwość otwartej wypowiedzi. Następnie kaskadowo dopytywaliśmy o szczegóły. Interesowało nas także na czyją pomoc może liczyć dyrektor i w czym się ona przejawia, jakie kompetencje są istotne w poradzeniu sobie z problemami, czy szkoła prowadzi zarządzanie kryzysowe – wskazywała.

 

Organizacja systemu edukacji nie ułatwia życia dyrektorom

Dla 70 proc. największy problem stanowią kwestie związane z organizacją systemu edukacji, dla 62 proc. z organizacją pracy placówki, a dla 55 proc. z sytuacją społeczno-gospodarczą w kraju. Często (42 proc.) wskazywane są też wyzwania związane z wojną w Ukrainie, a 37 proc. dyrektorów przewiduje zmaganie się z konsekwencjami pandemii. Wśród innych wyzwań najczęściej wskazywano na problemy z wdrożeniem zmian prawnych (m.in. awans i ocenianie nauczycieli), które wprowadzono w ostatnim momencie, brakiem kadry nauczycielskiej i specjalistycznej oraz różnymi szczegółowymi aspektami organizacji pracy szkoły.

Najważniejsze wyzwania związane z organizacją systemu edukacji:

  • Zmiana systemu awansu zawodowego i oceny pracy nauczycieli - 80 proc.
  • Dostosowanie organizacji pracy szkoły do obowiązujących przepisów - 73 proc.
  • Zapewnienie godziwych warunków finansowych dla kadry dydaktycznej - 56 proc.
  • Brak środków finansowych na realizację założonych celów edukacyjnych - 50 proc.
  • Zapewnienie godziwych warunków finansowych dla personelu administracyjnego - 43 proc.
  • Braki kadry dydaktycznej i trudności w pozyskaniu nowych nauczycieli - 39 proc.

 

- Z badań Wolters Kluwer Polska wynika, że kadra pedagogiczna i organy prowadzące placówki są ważnym i docenianym przez dyrektorów partnerem w pokonywaniu trudności, bo to na pomoc z tej strony mogą liczyć w pierwszej kolejności. Znacznie rzadziej wymieniane są kuratoria oświaty, placówki doskonalenia nauczycieli, rodzice, resort edukacji, poradnie psychologiczno-pedagogiczne i organizacje pozarządowe – tłumaczy w cytowanym przez RPO komentarzu Małgorzata Pomianowska, redaktor naczelna miesięcznika „Dyrektor Szkoły”. - Zaskakująco nisko oceniono wpływ uczniów na większość z diagnozowanych podczas badań aspektów. Może to budzić obawy, że włączanie dzieci i młodzieży w sprawy szkoły i przedszkola nadal nie należy do priorytetów w procesie oddziaływań pedagogicznych – wskazuje.

 

Problematyczne prawo oświatowe

Wśród wyzwań związanych z wewnętrzną sytuacją społeczno-gospodarczą w kraju wskazywano przede wszystkim wpływ inflacji na sytuację finansową placówki (86 proc.), zmienność i niepewność przepisów prawa (81 proc.). Prawo ogólnie nie zebrało zbyt pochlebnych recenzji - aż 63 proc. badanych negatywnie, a 31 proc. przeciętnie ocenia jakość wprowadzanych zmian w prawie oświatowym w ostatnich trzech latach.

 

Proszeni o sprecyzowanie swoich ocen respondenci wskazywali, że zazwyczaj jest za mało czasu na wdrożenie przepisów (72 proc.), wprowadzane zmiany powodują chaos organizacyjny (68 proc.) oraz są niedopracowane (68 proc.). Zmiany nie są konsultowane ze środowiskiem oświatowym (59 proc.) i wchodzą w trackie roku budżetowego, co rzutuje na uchwalony budżet (35 proc.). Zmiany są trudne do zastosowania (31 proc.) i kosztogenne (23 proc.).

 

Najgorzej oceniana zmiana – nowy awans zawodowy nauczycieli

Az 64 proc. badanych nie ma poczucia jasności przepisów prawa oświatowego -  najwięcej wątpliwości budzi reforma awansu zawodowego, aż co czwarty badany ma wątpliwości w tej kwestii. Budzącymi wątpliwości zagadnieniami są również nowe zasady zatrudniania specjalistów (17 proc.), kryteria oceny pracy pedagogów (11 proc.), zasady zatrudniania nauczycieli (6 proc.) oraz nakładanie kar porządkowych na uczniów przez dyrektora (3 proc.).

Inne kwestie problematyczne to:

  • przepisów jest zbyt dużo i zbyt często są one zmieniane – 16 proc.
  • zbyt późne informowanie o zmianach 13 proc.
  • przepisy są niespójne i niejednoznaczne – brakuje praktycznych interpretacji 10 proc.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.