ZUS i płatnik mają tyle samo czasu na dochodzenie należności składkowych

Do 19 lipca prowadzący działalność gospodarczą mogli składać wnioski do ZUS o zwrot nadpłaconych składek sprzed więcej niż 10 lat. Od 20 lipca stanie się to niemożliwe z powodu wejścia w życie ustawy z 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 138, poz. 808).

Zgodnie ze zmianą ustawy systemowej, samozatrudnieni oraz osoby prowadzące małe firmy, które w przeszłości nadpłacili składki do ZUS, będą mieli 10 lat na dochodzenie ich zwrotu.

Nowelizacja ustawy była konieczna z powodu orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który w wyroku z 26 maja 2010 r. (P 29/08, Dz. U. Nr 105, poz. 668) uznał, że art. 24 ust. 7 ustawy systemowej jest niekonstytucyjny. Przepis ten stanowił, że płatnicy składek mają 5 lat na dochodzenie od ZUS zwrotu nienależnie opłaconych składek, bez możliwości przerwania ani zawieszenia biegu terminu przedawnienia. Natomiast roszczenia ZUS względem ubezpieczonych przedawniały się po 10 latach, z możliwością przerwania lub zawieszenia biegu przedawnienia m.in. wskutek wszczęcia postępowania ubezpieczeniowego. Trybunał uznał, że 5-letni termin dochodzenia przez płatnika zwrotu od ZUS nienależnie opłaconych składek jest niezgodny z konstytucją bo, różnicowanie możliwości rozliczenia wzajemnych należności płatnika i ZUS jest bezzasadne.

Artykuł 24 ust. 7 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych utracił moc wraz z wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, czyli 15 czerwca 2010 r. Od tej daty do tej pory istniała luka prawna i terminy przedawnienia dla zwrotu nadpłaconych przez przedsiębiorców składek w ogóle nie biegły. Nowelizacja ustawy systemowej to zmienia. Od 20 lipca br. określa takie same, 10 –letnie terminy dochodzenia nadpłat składkowych dla obydwu stron: dla płatników i ZUS.

Moment, od którego będzie biegł termin przedawnienia na odzyskanie nienależnie opłaconych składek liczy się od otrzymania zawiadomienia z ZUS o kwocie nadpłaty. Jeśli nie będzie zawiadomienia - od dnia opłacenia składek. Bieg terminu ulegnie zawieszeniu w razie wydania przez ZUS decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek – od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna. Tak się stanie również wtedy, gdy wydanie decyzji będzie zależało od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny podmiot lub sąd. Zawieszenie biegu tego terminu przedawnienia trwałoby do dnia, w którym decyzja innego podmiotu stanie się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocni się, nie dłużej jednak niż na okres 2 lat.

Ponadto bieg terminu przedawnienia będzie zawieszony od dnia śmierci spadkodawcy do uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy. W razie wydania przez ZUS decyzji o braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym lub obniżającej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia – bieg terminu przedawnienia ulegnie zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.