W obliczu nowych wyzwań, jakimi jest konflikt w Ukrainie oraz szybująca inflacja, temat pandemii koronawirusa zszedł na dalszy plan. Już w maju bieżącego roku rząd postanowił odwołać stan epidemii, argumentując tę decyzję poprawą stanu epidemiologicznego w kraju, zmniejszeniem gwałtownego rozprzestrzeniania się zakażeń i spadkiem liczby osób hospitalizowanych. Stan epidemii został zastąpiony przez stan zagrożenia epidemicznego, który też zapewne zostanie kiedyś zniesiony. Jakie jednak ma to znaczenie dla pracodawców i pracowników?
Praca zdalna
Jednym z rozwiązań Specustawy, z którego najchętniej korzystają zarówno pracodawcy, jak i pracownicy, jest praca zdalna. Jak wynika z treści przepisu art. 3 ust. 1 Specustawy COVID, praca zdalna może być polecona pracownikowi, wyłącznie w okresie stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu. Tym samym regulacja ta przestanie obowiązywać w niedługim czasie po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego. Przepisy prawa pracy nie przewidują aktualnie analogicznego rozwiązania.
Czytaj w LEX: Okiem ID-a: ochrona danych osobowych przy pracy zdalnej >>>
Co prawda od dłuższego czasu trwają prace nad wprowadzeniem systemu pracy zdalnej do kodeksu pracy, jednak zgodnie z założeniami nowelizacji, praca zdalna zostanie w dużym stopniu zbliżona do telepracy. Główną zmianą ma być odebranie pracodawcy statusu dysponenta pracy zdalnej. W świetle Specustawy, to pracodawca decyduje o skierowaniu pracownika na pracę zdalną, a wyłącznym warunkiem jest potwierdzenie przez pracownika posiadania umiejętności i możliwości technicznych oraz lokalowych do wykonywania pracy zdalnie. Jednocześnie pracodawcy przysługuje uprawnienie do odwołania pracownika w dowolnym momencie z pracy zdalnej.
Czytaj: W Sejmie ruszyły prace nad pracą zdalną i kontrolą trzeźwości pracowników>>
Zgodnie z treścią proponowanej nowelizacji, praca zdalna będzie mogła być wykonywana na podstawie porozumienia pomiędzy stronami umowy o pracę. Po stronie pracodawców mają pojawić się dodatkowe obowiązki w postaci przygotowania oceny ryzyka zawodowego, opracowanie zasad BHP, a także wdrożenie stosownej procedury ochrony danych osobowych na wypadek pracy zdalnej. Dodatkowo, uregulowana ma zostać kwestia kosztów, takich jak opłaty za energię elektryczną oraz usługi telekomunikacyjne, które mają być według nowych przepisów pokrywane przez pracodawców.
Cena promocyjna: 269.09 zł
|Cena regularna: 299 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 224.25 zł
Badania okresowe
W okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, w dalszym ciągu obowiązuje regulacja z art. 12a Specustawy COVID, na podstawie której zawieszone zostały obowiązki w zakresie wykonywania przez pracowników badań okresowych. Odwołanie powyższego stanu zaktualizuje obowiązek stron stosunku pracy do wykonania wszystkich zaległych badań w okresie nie dłuższym niż 180 dni. Dodatkowo utraci moc przepis, zwalniający z obowiązku wykonywania wstępnych badań lekarskich osoby zatrudniane na stanowisko administracyjno-biurowe, w sytuacji, gdy posiadają one aktualne orzeczenie lekarskie stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy w warunkach pracy opisanych w skierowaniu, a pracodawca stwierdzi, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy. Warto pamiętać o dopełnieniu obowiązku skierowania pracowników na stosowne badania, gdyż naruszenie przez pracodawcę przepisów w tym zakresie może skutkować nałożeniem sankcji w kwocie od 1 000 do nawet 30 000 zł.
Czytaj w LEX: Badania profilaktyczne pracowników krok po kroku >>>
Czytaj w LEX: Poddanie się badaniom lekarskim, jako obowiązek pracownika >>>
Uprawnienia w zakresie udzielania zaległych urlopów
Jednym z uprawnień pracodawców, przewidzianych w Specustawie, które wielokrotnie bywa pomijane, jest możliwość udzielenia pracownikowi zaległego urlopu wypoczynkowego za ubiegły rok kalendarzowy w wymiarze nawet 30 dni urlopu, bez konieczności uzyskiwania zgody pracownika, a także z pominięcie planu urlopów, przyjętego u pracodawcy. Pracownik jest przy tym związany poleceniem pracodawcy w zakresie wykorzystania zaległego urlopu. Specustawa rozszerza tym samym znacząco uprawnienia pracodawcy, który co do zasady nie ma możliwości narzucania pracownikowi terminu na wykorzystanie urlopu. Wraz ze zniesieniem stanu zagrożenia epidemicznego, pracodawca utraci omawiany przywilej.
Czytaj w LEX: Pietruszyńska Katarzyna, Wykorzystanie zaległego urlopu >>>
Zatrudnienie cudzoziemców
Temat zniesienia stanu zagrożenia epidemicznego powinien być również na bieżąco śledzony przez wszystkich pracodawców zatrudniających cudzoziemców. Na podstawie przepisu art. 15z(1) Specustawy, legalność pobytu cudzoziemca, przebywającego w Polsce na podstawie ważnej wizy Schengen, czy w ramach ruchu bezwizowego, została przedłużona na okres do upływu 30. dnia następującego po dniu odwołania stanu zagrożenia epidemicznego. W związku z powyższym, wielu pracodawców odstąpiło od systematycznej weryfikacji legalności pobytu zatrudnionych przez nich cudzoziemców w Polsce. W przypadku odwołania stanu zagrożenia epidemicznego, stosowne procedury kontrolne powinny zostać przywrócone przez pracodawców, aby uniknąć sytuacji, w której zniknie podstawa legalnego pobytu cudzoziemca w Polsce, a w konsekwencji jego zatrudnienie również stanie się nielegalne.
Czytaj w LEX: Czy zatrudnienie cudzoziemców może być elastyczne? >>>
Podobna zasada dotyczy zezwoleń na pracę oraz oświadczeń o powierzeniu pracy cudzoziemcowi, których ważność również uległa wydłużeniu na czas do upływu 30 dni po odwołaniu stanu zagrożenia epidemicznego. Wszyscy pracodawcy, którzy w czasie pandemii zrezygnowali z inicjowania procedur, prowadzących do legalizacji pracy cudzoziemców, powinni wziąć pod uwagę, że wraz z odwołaniem stanu zagrożenia epidemicznego, czas rozpoznania wniosku o wydanie nowego zezwolenia na pracę może ulec istotnemu wydłużeniu z uwagi na liczbę osób, które najprawdopodobniej złożą w podobnym terminie tożsame wnioski.
Zniesienie stanu zagrożenia epidemicznego pociągnie za sobą istotne konsekwencje w zakresie szeroko pojętego prawa zatrudnienia. Warto więc na bieżąco śledzić rozwój wydarzeń i podjąć stosowne działania z wyprzedzeniem, aby w niedalekiej przyszłości uniknąć zbędnego stresu, czy też sankcji finansowych.
Autor: Wojciech Kruk, radca prawny w Kancelarii Prawnej ANSWER Wojciechowski i Partnerzy oraz LexDigital.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.