Zmiany w naliczaniu zasiłku chorobowego

Zakład Ubezpieczeń Społecznych zmienił sposb naliczania zasiłku chorobowego oraz świadczeń w razie choroby i macierzyństwa, uwzględniając m.in. premie i nagrody, od ktrych odprowadzana jest składka na ubezpieczenie chorobowe.

Zmiana sposobu naliczania świadczeń ma związek z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 24 czerwca 2008 r., w którym Trybunał uznał, że art. 41 ust. 1 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa rozumiany w taki sposób, że w podstawie wymiaru zasiłku chorobowego nie uwzględnia się składników wynagrodzenia, od których pracownik uiścił składkę na ubezpieczenie chorobowe, a które nie są mu wypłacane za okres pobierania zasiłku chorobowego, jest niezgodny z konstytucją.

1. Zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków z tytułu choroby i macierzyństwa
Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego oraz pozostałych świadczeń w razie choroby i macierzyństwa należy uwzględniać składniki wynagrodzenia, od których odprowadzana jest składka na ubezpieczenie chorobowe, z wyłączeniem składników, co do których obowiązujące u pracodawcy przepisy płacowe albo umowy o pracę (u pracodawców nie mających obowiązku tworzenia regulaminów wynagradzania), zawierają jednoznaczne postanowienia o zachowywaniu przez pracownika prawa do tego składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku. W razie braku takich postanowień w przepisach płacowych lub umowach o pracę należy uznać, że składnik wynagrodzenia nie jest wypłacany za okres pobierania zasiłku i powinien być przyjęty do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku. Jeżeli jednak powstaną wątpliwości, a pracodawca udokumentuje, że wypłaca składnik wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku, mimo że nie zawarł tej zasady w przepisach płacowych lub umowie o pracę, składnika tego nie należy uwzględniać w podstawie wymiaru.

2. Zasady stosowane przy uzupełnianiu składników wynagrodzenia, do których pracownik nie zachowuje prawa za okres pobierania zasiłku
W przypadku, gdy przepisy płacowe nie zawierają wyraźnych postanowień o sposobie zmniejszania wysokości składnika wynagrodzenia niewypłacanego za okres pobierania zasiłku, podlega on uwzględnieniu w podstawie wymiaru w kwocie faktycznej. Tylko w razie, gdy przepisy płacowe obowiązujące u pracodawcy, albo umowy o pracę, zawierają jednoznaczne zapisy o pomniejszaniu składnika wynagrodzenia za okres pobierania zasiłku w sposób proporcjonalny, podlega on uwzględnieniu w podstawie wymiaru zasiłku po uzupełnieniu na ogólnych zasadach określonych w ustawie o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

3. Zasady postępowania w przypadku zasiłków przysługujących za okres przed dniem wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego
Ubezpieczeni, którym przed wejściem w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego obliczono podstawę wymiaru zasiłku bez uwzględnienia składników wynagrodzenia, do których nie zachowywali prawa w okresie pobierania zasiłku, mają prawo do wystąpienia o ponowne ustalenie podstawy wymiaru z uwzględnieniem tych składników. Zasady postępowania są odmienne w zależności od tego, czy w sprawie była wydawana decyzja czy nie oraz, czy było prowadzone postępowanie przed sądem.

- postępowanie w sprawach, w których wydawana była decyzja
W sprawach zakończonych decyzją ostateczną, od której nie zostało wniesione odwołanie do sądu, ma zastosowanie przepis art. 145 a Kodeksu postępowania administracyjnego (k.p.a.). Zgodnie z tym przepisem, termin na wniesienie skargi o wznowienie postępowania wynosi jeden miesiąc od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. W myśl art. 146 k.p.a. uchylenie decyzji nie może nastąpić, gdy od dnia doręczenia decyzji upłynęło pięć lat. Stosownie do powołanych przepisów pracownikom, którzy wystąpili ze skargą o wznowienie postępowania w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tj. do 7 sierpnia 2008 r., prawo do zasiłku, powinno zostać ustalone ponownie z uwzględnieniem w podstawie wymiaru składników wynagrodzenia, do których pracownik nie zachowywał prawa za okres pobierania zasiłku. Dotyczy to spraw, w których od daty doręczenia decyzji do dnia wejścia w życie orzeczenia TK, nie upłynęło pięć lat. W tych sprawach ponowne ustalenie podstawy wymiaru zasiłku, powinno nastąpić za okres wynikający z decyzji lub za okres, którego decyzja dotyczy.

- postępowanie w sprawach zakończonych prawomocnym orzeczeniem sądu
W sprawach, które zostały zakończone prawomocnym orzeczeniem sądu, mają zastosowanie przepisy Kodeksu postępowania cywilnego dotyczące wznowienia postępowania. Skargę o wznowienie wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, tj. do 7 października 2008 r.

- postępowanie w sprawach, w których nie były wydawane decyzje
W sprawach, w których nie były wydawane decyzje, ma zastosowanie art. 67 ust. 4 ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. W takim przypadku, zgodnie ze wskazaniem Trybunału Konstytucyjnego, roszczenie o wypłatę zasiłku przedawnia się po upływie 3 lat od ostatniego dnia okresu, za który zasiłek przysługuje. W związku z tym, przeliczeniu podlegają zasiłki za okres 3 lat liczony od daty wystąpienia z wnioskiem w tej sprawie. Ponownemu ustaleniu podlega także zasiłek, gdy choćby ostatni dzień okresu, za który ten zasiłek przysługuje, mieści się w tak liczonym 3 letnim okresie. Wówczas wypłaty wyrównania dokonuje się za cały nieprzerwany okres pobierania zasiłku.

- postępowanie w przypadkach zasiłków przysługujących w dniu wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego
W przypadku, gdy zasiłek przysługiwał w dniu wejścia w życie wyroku Trybunału Konstytucyjnego, należy ponownie ustalić podstawę wymiaru zasiłku przysługującego za cały nieprzerwany okres.

- wypłata odsetek
We wszystkich przypadkach ponownego ustalania podstawy wymiaru zasiłków przysługujących za okres przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, wypłaty wyrównania zasiłku należy dokonać wraz z odsetkami.

- dokumentowanie składników wynagrodzenia w celu ponownego ustalenia podstawy wymiaru i wypłaty wyrównania zasiłku, gdy właściwym do ustalania prawa do zasiłków pracownikom zatrudnionym u pracodawcy jest ZUS
W celu ustalenia podstawy wymiaru zasiłków przysługujących za okres przed dniem ogłoszenia wyroku Trybunału Konstytucyjnego, pracodawca powinien ponownie wystawić zaświadczenie na formularzu ZUS Z-3, w którym poda składniki wynagrodzenia, do których pracownik nie zachowywał prawa w okresie pobierania zasiłku.