Zasiłek rodzinny jest podstawową formą wsparcia rodzin. Istotą tego zasiłku jest częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka. Przyznawanie zasiłków rodzinnych nie należy do sfery swobodnego uznania organu administracji, muszą być przyznane każdej osobie wnioskującej o takie świadczenie, która spełnia warunki określone w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 992) – dalej u.ś.r.
Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie uczącej się, do ukończenia przez dziecko:
1) 18. roku życia lub
2) nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia albo
3) 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Ważne! Uczęszczanie dziecka do szkoły potwierdza się w każdym roku zaświadczeniem szkoły informującym ile – zgodnie z planem – trwa nauka i na którym roku (w której klasie) jest dziecko.
Oprócz dzieci posiadających orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, korzystniejsze zasady pobierania zasiłku rodzinnego są również przewidziane dla osoby uczącej się. Zasiłek rodzinny przysługuje bowiem tym osobom w trakcie nauki w szkole, a także w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.
* Osoba ucząca się – wyrokiem TK z dnia 29 maja 2007 r., P 8/06; (Dz. U. Nr 105, poz. 720) uznano, że art. 3 pkt 13 u.ś.r. w zakresie, w jakim przy określeniu „osoby uczącej się” wyłącza osobę pełnoletnią uczącą się i niepozostającą na utrzymaniu rodziców z tego powodu, że zobowiązali się oni do jej alimentacji w drodze ugody zawartej przed sądem, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten utracił moc obowiązywania z dniem 14 czerwca 2007 r., tj. z dniem ogłoszenia wyroku. W związku z tym, ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rolniczych (...) zmieniono definicję „osoby uczącej się”. Aktualnie to osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym, lub ugodą sądową, prawa do alimentów z ich strony.
Ważne! Nauka odbywająca się w systemie eksternistycznym, korespondencyjnym lub w charakterze wolnego słuchacza nie uprawnia do zasiłku rodzinnego.
Jak wynika z powyższego, aby otrzymywać zasiłek rodzinny na dziecko w wieku powyżej 18 lat musi ono odbywać naukę w szkole.
Wśród szkół, w których nauka uprawnia do zasiłku rodzinnego ustawodawca wymienił m.in. szkołę podstawową i szkołę ponadgimnazjalną. O ile ustalenie, czym jest szkoła podstawowa jest sprawą prostą, o tyle określenie, co kryje się pod pojęciem „szkoła ponadgimnazjalna” może stwarzać pewne problemy. Ustawa u.ś.r. nie zawiera definicji tego pojęcia. Szkoła ponadgimnazjalna jest pojęciem znanym w ustawie o systemie oświaty. Zgodnie z jej art. 9 ust. 1 pkt 3 za szkoły ponadgimnazjalne uznaje się:
1) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w pkt 5 i 6,
2) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
3) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
4) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
5) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół wymienionych w pkt 1, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
6) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w pkt 1, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
7) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu,
8) trzyletnie szkoły specjalne, przysposabiające do pracy, dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
Podobnie przyjął WSA w Warszawie w wyr. z dnia 29 grudnia 2005 r., I SA/Wa 709/05, orzekając, że:
„Ustawa o świadczeniach rodzinnych nie precyzuje, co należy rozumieć pod pojęciem szkoła ponadgimnazjalna. W takiej sytuacji przyjęcie stanowiska organu administracji, że ustalenie treści pojęcia może nastąpić wyłącznie na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, doprowadziłoby do wniosku, że istnieje luka w prawie. Powszechnie przyjmuje się, że nie dopuszczalna jest taka interpretacja przepisu, która prowadzi do luki w prawie, w szczególności jeżeli ustalenie treści pojęcia prawnego jest możliwe przy zastosowaniu innych metod wykładni, np. wykładni systemowe j i historycznej. Szkoła ponadgimnazjalna jest pojęciem zastanym i zdefiniowanym w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.)(…)”.
Ustawa u.ś.r. nie uzależnia prawa do zasiłku rodzinnego dziecka, które nie ukończyło 18 lat, od uczęszczania do szkoły. A zatem, jeżeli tylko są spełnione warunki odnośnie dochodu rodziny, nie ma przeszkód, aby przyznać zasiłek rodzinny. Natomiast jeżeli uprawniony (rodzic) chce pobierać dodatki na swoje dziecko np. z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, to mimo że dziecko nie ukończyło 18. roku życia konieczne jest dołączenie zaświadczenia szkoły w przypadku nauki dziecka w szkole ponadgimnazjalnej. Na dziecko powyżej 18. roku życia zasiłek rodzinny przysługuje pod warunkiem, że uczy się ono w szkole (nie dotyczy to szkoły wyższej), nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 lat.
Po ukończeniu przez dziecko 21. roku życia zasiłek rodzinny przysługuje w przypadku, gdy kontynuuje ono naukę w szkole lub szkole wyższej i jednocześnie legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. W takiej sytuacji zasiłek rodzinny może być przyznany do czasu osiągnięcia przez dziecko 24. roku życia.
Przykład
Uprawniony do 31 sierpnia 2006 r. pobierał zasiłek rodzinny na dwoje dzieci, w tym na dziewiętnastoletnią córkę, która w czerwcu tego roku ukończyła liceum. Od października jest ona studentką pierwszego roku anglistyki. Córka nie legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności. Po 31 sierpnia 2006 r. uprawnionemu nie przysługuje zatem zasiłek rodzinny na dziecko studiujące, mimo że nie ukończyło ono 21 lat.
Ważne! Zasiłek rodzinny przysługuje za miesiąc wrzesień, jeżeli dziecko lub osoba ucząca się, legitymujące się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, po ukończeniu nauki w szkole w tym samym roku kalendarzowym zostało przyjęte do szkoły wyższej.
Ponadto z przepisów u.ś.r. nie wynika, aby kryterium, które ma wpływ na ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego był publiczny lub niepubliczny charakter szkoły. Żądanie organu ustalającego prawo do świadczeń złożenia przez stronę zaświadczenia określającego czy szkoła jest publiczna, czy niepubliczna jest niezgodne z unormowaniami u.ś.r. Z kolei osobie uczącej się w rozumieniu u.ś.r. zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia 24. roku życia, jeżeli uczy się w szkole lub w szkole wyższej. Z uwagi na powyższe można stwierdzić, że pełnosprawne dzieci wychowywane w pełnych rodzinach mają w pewnym sensie ograniczone prawo do zasiłku rodzinnego.
Ustawa u.ś.r. szczegółowo reguluje przypadki, w których zasiłek rodzinny nie przysługuje. I tak świadczenie to nie przysługuje, jeżeli:
1) dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim. Na dziecko pozostające w związku małżeńskim zasiłek nie przysługuje, nawet jeżeli związek został zawarty między osobami uczącymi się. Zasiłek nie przysługuje, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zawarty związek małżeński,
2) dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,
3) osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
Instytucją zapewniającą całodobowe utrzymanie, w której pobyt pozbawia zasiłku rodzinnego, jest: dom pomocy społecznej, placówka opiekuńczo-wychowawcza, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, szkoła wojskowa lub inna szkoła, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie,
4) pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko. Od 6 lipca 2007 r. zmieniono warunki regulujące, kiedy nie przysługuje zasiłek rodzinny; obecnie rodzina nie utraci prawa do świadczeń w sytuacji, gdy niepełnoletnie dziecko, na które pobierane są świadczenia rodzinne urodzi dziecko; urodzenie przez niepełnoletnie dziecko własnego dziecka w istocie powoduje, że rodzina ponosi zwiększone wydatki i następuje pogorszenie jej sytuacji materialnej; nie jest zatem zasadne w tych okolicznościach pozbawianie rodziny prawa do świadczeń rodzinnych,
5) osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
– rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
– ojciec dziecka jest nieznany; dla wyjaśnienia pojęcia „ojciec dziecka jest nieznany”, użytego w art. 7 pkt 5 lit. b u.ś.r. podstawowe znaczenie ma treść odpisu zupełnego aktu urodzenia; w przypadku, gdy w opisie aktu jest adnotacja, zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688, z późn. zm.) wpisano imię (...)” przyjmuje się, że ojciec dziecka jest nieznany,
– powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone; to rozwiązanie jest nowe i dzięki niemu istnieją podstawy prawne do przyznania dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka w sytuacji, gdy sąd oddalił powództwo o zasądzenie alimentów np. w sytuacji, gdy drugie z rodziców jest niepełnosprawne,
– sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
Z dniem 2 stycznia 2009 r. wszedł w życie art. 7 pkt 6, zgodnie z którym członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ważne! W obecnym systemie świadczeń rodzinnych nie przewiduje się zasiłków rodzinnych dla małżonków, tak jak to było pod rządami ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych.
Zasiłek rodzinny przysługuje rodzicom, jednemu z rodziców albo opiekunowi prawnemu dziecka, opiekunowi faktycznemu dziecka, osobie uczącej się, do ukończenia przez dziecko:
1) 18. roku życia lub
2) nauki w szkole, jednak nie dłużej niż do ukończenia 21. roku życia albo
3) 24. roku życia, jeżeli kontynuuje naukę w szkole lub szkole wyższej i legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.
Ważne! Uczęszczanie dziecka do szkoły potwierdza się w każdym roku zaświadczeniem szkoły informującym ile – zgodnie z planem – trwa nauka i na którym roku (w której klasie) jest dziecko.
Oprócz dzieci posiadających orzeczenie o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, korzystniejsze zasady pobierania zasiłku rodzinnego są również przewidziane dla osoby uczącej się. Zasiłek rodzinny przysługuje bowiem tym osobom w trakcie nauki w szkole, a także w szkole wyższej, jednak nie dłużej niż do ukończenia 24. roku życia.
* Osoba ucząca się – wyrokiem TK z dnia 29 maja 2007 r., P 8/06; (Dz. U. Nr 105, poz. 720) uznano, że art. 3 pkt 13 u.ś.r. w zakresie, w jakim przy określeniu „osoby uczącej się” wyłącza osobę pełnoletnią uczącą się i niepozostającą na utrzymaniu rodziców z tego powodu, że zobowiązali się oni do jej alimentacji w drodze ugody zawartej przed sądem, jest niezgodny z art. 2 i art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Przepis ten utracił moc obowiązywania z dniem 14 czerwca 2007 r., tj. z dniem ogłoszenia wyroku. W związku z tym, ustawą z dnia 24 maja 2007 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rolniczych (...) zmieniono definicję „osoby uczącej się”. Aktualnie to osoba pełnoletnia ucząca się, niepozostająca na utrzymaniu rodziców w związku z ich śmiercią lub w związku z ustaleniem wyrokiem sądowym, lub ugodą sądową, prawa do alimentów z ich strony.
Ważne! Nauka odbywająca się w systemie eksternistycznym, korespondencyjnym lub w charakterze wolnego słuchacza nie uprawnia do zasiłku rodzinnego.
Jak wynika z powyższego, aby otrzymywać zasiłek rodzinny na dziecko w wieku powyżej 18 lat musi ono odbywać naukę w szkole.
Wśród szkół, w których nauka uprawnia do zasiłku rodzinnego ustawodawca wymienił m.in. szkołę podstawową i szkołę ponadgimnazjalną. O ile ustalenie, czym jest szkoła podstawowa jest sprawą prostą, o tyle określenie, co kryje się pod pojęciem „szkoła ponadgimnazjalna” może stwarzać pewne problemy. Ustawa u.ś.r. nie zawiera definicji tego pojęcia. Szkoła ponadgimnazjalna jest pojęciem znanym w ustawie o systemie oświaty. Zgodnie z jej art. 9 ust. 1 pkt 3 za szkoły ponadgimnazjalne uznaje się:
1) zasadnicze szkoły zawodowe o okresie nauczania nie krótszym niż 2 lata i nie dłuższym niż 3 lata, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także dalsze kształcenie w szkołach wymienionych w pkt 5 i 6,
2) trzyletnie licea ogólnokształcące, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
3) trzyletnie licea profilowane kształcące w profilach kształcenia ogólnozawodowego, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
4) czteroletnie technika, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
5) dwuletnie uzupełniające licea ogólnokształcące dla absolwentów szkół wymienionych w pkt 1, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
6) trzyletnie technika uzupełniające dla absolwentów szkół wymienionych w pkt 1, których ukończenie umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu, a także umożliwia uzyskanie świadectwa dojrzałości po zdaniu egzaminu maturalnego,
7) szkoły policealne o okresie nauczania nie dłuższym niż 2,5 roku, których ukończenie umożliwia osobom posiadającym wykształcenie średnie uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe po zdaniu egzaminu,
8) trzyletnie szkoły specjalne, przysposabiające do pracy, dla uczniów z upośledzeniem umysłowym w stopniu umiarkowanym lub znacznym oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi, których ukończenie umożliwia uzyskanie świadectwa potwierdzającego przysposobienie do pracy.
Podobnie przyjął WSA w Warszawie w wyr. z dnia 29 grudnia 2005 r., I SA/Wa 709/05, orzekając, że:
„Ustawa o świadczeniach rodzinnych nie precyzuje, co należy rozumieć pod pojęciem szkoła ponadgimnazjalna. W takiej sytuacji przyjęcie stanowiska organu administracji, że ustalenie treści pojęcia może nastąpić wyłącznie na podstawie ustawy o świadczeniach rodzinnych, doprowadziłoby do wniosku, że istnieje luka w prawie. Powszechnie przyjmuje się, że nie dopuszczalna jest taka interpretacja przepisu, która prowadzi do luki w prawie, w szczególności jeżeli ustalenie treści pojęcia prawnego jest możliwe przy zastosowaniu innych metod wykładni, np. wykładni systemowe j i historycznej. Szkoła ponadgimnazjalna jest pojęciem zastanym i zdefiniowanym w ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późn. zm.)(…)”.
Ustawa u.ś.r. nie uzależnia prawa do zasiłku rodzinnego dziecka, które nie ukończyło 18 lat, od uczęszczania do szkoły. A zatem, jeżeli tylko są spełnione warunki odnośnie dochodu rodziny, nie ma przeszkód, aby przyznać zasiłek rodzinny. Natomiast jeżeli uprawniony (rodzic) chce pobierać dodatki na swoje dziecko np. z tytułu rozpoczęcia roku szkolnego, to mimo że dziecko nie ukończyło 18. roku życia konieczne jest dołączenie zaświadczenia szkoły w przypadku nauki dziecka w szkole ponadgimnazjalnej. Na dziecko powyżej 18. roku życia zasiłek rodzinny przysługuje pod warunkiem, że uczy się ono w szkole (nie dotyczy to szkoły wyższej), nie dłużej jednak niż do ukończenia 21 lat.
Po ukończeniu przez dziecko 21. roku życia zasiłek rodzinny przysługuje w przypadku, gdy kontynuuje ono naukę w szkole lub szkole wyższej i jednocześnie legitymuje się orzeczeniem o umiarkowanym albo o znacznym stopniu niepełnosprawności. W takiej sytuacji zasiłek rodzinny może być przyznany do czasu osiągnięcia przez dziecko 24. roku życia.
Przykład
Uprawniony do 31 sierpnia 2006 r. pobierał zasiłek rodzinny na dwoje dzieci, w tym na dziewiętnastoletnią córkę, która w czerwcu tego roku ukończyła liceum. Od października jest ona studentką pierwszego roku anglistyki. Córka nie legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności. Po 31 sierpnia 2006 r. uprawnionemu nie przysługuje zatem zasiłek rodzinny na dziecko studiujące, mimo że nie ukończyło ono 21 lat.
Ważne! Zasiłek rodzinny przysługuje za miesiąc wrzesień, jeżeli dziecko lub osoba ucząca się, legitymujące się orzeczeniem o umiarkowanym lub znacznym stopniu niepełnosprawności, po ukończeniu nauki w szkole w tym samym roku kalendarzowym zostało przyjęte do szkoły wyższej.
Ponadto z przepisów u.ś.r. nie wynika, aby kryterium, które ma wpływ na ustalenie prawa do zasiłku rodzinnego był publiczny lub niepubliczny charakter szkoły. Żądanie organu ustalającego prawo do świadczeń złożenia przez stronę zaświadczenia określającego czy szkoła jest publiczna, czy niepubliczna jest niezgodne z unormowaniami u.ś.r. Z kolei osobie uczącej się w rozumieniu u.ś.r. zasiłek rodzinny przysługuje do ukończenia 24. roku życia, jeżeli uczy się w szkole lub w szkole wyższej. Z uwagi na powyższe można stwierdzić, że pełnosprawne dzieci wychowywane w pełnych rodzinach mają w pewnym sensie ograniczone prawo do zasiłku rodzinnego.
Ustawa u.ś.r. szczegółowo reguluje przypadki, w których zasiłek rodzinny nie przysługuje. I tak świadczenie to nie przysługuje, jeżeli:
1) dziecko lub osoba ucząca się pozostają w związku małżeńskim. Na dziecko pozostające w związku małżeńskim zasiłek nie przysługuje, nawet jeżeli związek został zawarty między osobami uczącymi się. Zasiłek nie przysługuje, począwszy od miesiąca następującego po miesiącu, w którym został zawarty związek małżeński,
2) dziecko zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie albo w rodzinie zastępczej,
3) osoba ucząca się została umieszczona w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie.
Instytucją zapewniającą całodobowe utrzymanie, w której pobyt pozbawia zasiłku rodzinnego, jest: dom pomocy społecznej, placówka opiekuńczo-wychowawcza, młodzieżowy ośrodek wychowawczy, schronisko dla nieletnich, zakład poprawczy, areszt śledczy, zakład karny, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, szkoła wojskowa lub inna szkoła, jeżeli instytucje te zapewniają nieodpłatnie pełne utrzymanie,
4) pełnoletnie dziecko lub osoba ucząca się jest uprawniona do zasiłku rodzinnego na własne dziecko. Od 6 lipca 2007 r. zmieniono warunki regulujące, kiedy nie przysługuje zasiłek rodzinny; obecnie rodzina nie utraci prawa do świadczeń w sytuacji, gdy niepełnoletnie dziecko, na które pobierane są świadczenia rodzinne urodzi dziecko; urodzenie przez niepełnoletnie dziecko własnego dziecka w istocie powoduje, że rodzina ponosi zwiększone wydatki i następuje pogorszenie jej sytuacji materialnej; nie jest zatem zasadne w tych okolicznościach pozbawianie rodziny prawa do świadczeń rodzinnych,
5) osobie samotnie wychowującej dziecko nie zostało zasądzone świadczenie alimentacyjne na rzecz dziecka od jego rodzica, chyba że:
– rodzice lub jedno z rodziców dziecka nie żyje,
– ojciec dziecka jest nieznany; dla wyjaśnienia pojęcia „ojciec dziecka jest nieznany”, użytego w art. 7 pkt 5 lit. b u.ś.r. podstawowe znaczenie ma treść odpisu zupełnego aktu urodzenia; w przypadku, gdy w opisie aktu jest adnotacja, zgodnie z art. 42 ustawy z dnia 29 września 1986 r. – Prawo o aktach stanu cywilnego (tekst jedn.: Dz. U. z 2004 r. Nr 161, poz. 1688, z późn. zm.) wpisano imię (...)” przyjmuje się, że ojciec dziecka jest nieznany,
– powództwo o ustalenie świadczenia alimentacyjnego od drugiego z rodziców zostało oddalone; to rozwiązanie jest nowe i dzięki niemu istnieją podstawy prawne do przyznania dodatku z tytułu samotnego wychowywania dziecka w sytuacji, gdy sąd oddalił powództwo o zasądzenie alimentów np. w sytuacji, gdy drugie z rodziców jest niepełnosprawne,
– sąd zobowiązał jedno z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka i nie zobowiązał drugiego z rodziców do świadczenia alimentacyjnego na rzecz tego dziecka.
Z dniem 2 stycznia 2009 r. wszedł w życie art. 7 pkt 6, zgodnie z którym członkowi rodziny przysługuje na dziecko zasiłek rodzinny za granicą, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.
Ważne! W obecnym systemie świadczeń rodzinnych nie przewiduje się zasiłków rodzinnych dla małżonków, tak jak to było pod rządami ustawy o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych.