Po zmianie, do wszystkich grup ubezpieczonych niebędących pracownikami będą stosowane takie same zasady ustalania podstawy wymiaru zasiłków jak do pracowników. Zgodnie z nimi, jeśli przedsiębiorca zachoruje przed upływem miesiąca podlegania ubezpieczeniu chorobowemu to podstawą wymiaru zasiłku będzie pełna zadeklarowana kwota do podstawy wymiaru składek, nieograniczona do faktycznie przepracowanych dni miesiąca. Do tej pory tą podstawą była deklarowana kwota zmniejszona proporcjonalnie do „przepracowanych” dni miesiąca.
Potrzeba znowelizowania przepisów powstała po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który 24 maja 2012 r. (P 12/10) orzekł, że art. 48 ust. 2 i art. 52 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w zakresie, w jakim nie przewidują odpowiedniego stosowania art. 37 ust. 1 tej ustawy do przedsiębiorców są niezgodne z konstytucyjną zasadą sprawiedliwości społecznej.
Przypomnijmy, ubezpieczeni podlegający obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu (pracownicy) nabywają prawo do zasiłku chorobowego: po 30 dniach ubezpieczenia. Natomiast osoby podlegające dobrowolnie temu ubezpieczeniu (np. przedsiębiorcy) – po 90 dniach. Przy czym do okresów ubezpieczenia chorobowego wlicza się poprzednie jego okresy, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Różnica między obiema grupami, którymi zajął się Trybunał polega na tym, że jeśli pracownik zachoruje przed upływem pełnego miesiąca kalendarzowego ubezpieczenia, to zasiłek będzie obliczony od wynagrodzenia, które osiągnąłby gdyby pracował cały miesiąc. Takiej analogii nie ma u przedsiębiorców. Oznacza to, że jeżeli przedsiębiorca pracował niecały miesiąc, to podstawą obliczenia zasiłku będzie przychód z przepracowanej części miesiąca, tak jakby był on przychodem z pełnego miesiąca. Taka regulacja powoduje, że dostanie on zasiłek znacznie niższy niż gdyby był pracownikiem.
Jednocześnie Trybunał uznał za dopuszczalne zróżnicowanie sposobu ustalania podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i samego zasiłku pracowników i przedsiębiorców ze względu na odmienność w ich sytuacji faktycznej i prawnej. Uznał jednak, że to konkretne zróżnicowanie idzie zbyt daleko i jest niesprawiedliwe dla przedsiębiorców ubezpieczających się dobrowolnie zwłaszcza, gdy było poprzedzone bezpośrednio albo z krótką przerwą - ubezpieczeniem z innego tytułu. Niesprawiedliwość tej regulacji jest szczególnie jaskrawa w odniesieniu do „samozatrudnionych”, którzy do podjęcia działalności gospodarczej zostali często zmuszeni niezależnymi od nich okolicznościami i niejednokrotnie znajdują się w sytuacji życiowej nie lepszej niż pracownicy. Ustawa wejdzie w życie pierwszego dnia czwartego miesiąca następującego po miesiącu ogłoszenia.
Zasiłek chorobowy dla przedsiębiorcy jak dla pracownika
Sejm znowelizował ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Nowela z 21 czerwca br. porządkuje kwestie związane z ustalaniem podstawy wymiaru zasiłku chorobowego po wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który dopatrzył się niesprawiedliwości w ustalaniu wysokości zasiłku chorobowego i macierzyńskiego.