Zasady naliczania składek za osoby przebywające na urlopach wychowawczych

Od 1 stycznia 2012 r. osoby przebywające na urlopach wychowawczych mają opłacane składki od 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Jest to ta sama kwota, od której oblicza się najwyższą podstawę wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Wynagrodzenie to ogłasza prezes GUS. Do końca 2011 r. osoby opiekujące się dzieckiem miały opłacane składki od minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w danym roku kalendarzowym.

Powyższe zmiany wynikają z ustawy z 6 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. Podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopach wychowawczych jest kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop. Nie może być jednak ona wyższa niż owe 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. A zatem, jeśli zarobki rodzica sprzed urlopu wychowawczego były wyższe niż 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia, to podstawa zostaje obniżona do 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia. Składka w nowej wysokości obowiązuje od trzeciego miesiąca następnego kwartału.

Przeciętne wynagrodzenia w trzecim kwartale 2011 r. wynosiło 3416,00 zł, a zatem podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób na urlopach wychowawczych za styczeń i za luty 2012 r. nie może być wyższa niż 2049,60 zł.

 

Do ustalenia kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego w ciągu 12 miesięcy przed urlopem wychowawczym stosuje się takie same zasady jak przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego. Określa je art. 36 i nast. ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, z wyłączeniem pomniejszania podstawy wymiaru o kwoty składek w części finansowanej przez pracownika.

 

I tak, przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownika, które jest podstawą opłacania składki z tytułu urlopu wychowawczego, ustala się przez podzielenie wynagrodzenia osiągniętego przez ubezpieczonego przez liczbę miesięcy, w których wynagrodzenie to zostało osiągnięte. Jeśli pracownik skorzystał z urlopu wychowawczego przed upływem 12-miesięcznego okresu zatrudnienia u danego płatnika, to wówczas należy uwzględniać przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia uzyskane u tego płatnika. Natomiast jeśli urlop wychowawczy rozpoczął się zanim upłynął pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia, to wtedy należy przyjąć wynagrodzenie, które ubezpieczony osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.

 

Pracownik zatrudniony w dwóch firmach, który korzysta z dwóch urlopów wychowawczych będzie miał rozliczone składki na zasadach ogólnych. Oznacza to, że każdy pracodawca powinien rozliczyć składki uwzględniając ograniczenie podstawy wymiaru do 60 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale. Wówczas jednak ZUS opłaci składki obliczone od sumy podstaw wymiaru składek, które jednak łącznie nie przekroczy 60% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale.

 

Natomiast składka na ubezpieczenie zdrowotne powinna być rozliczana przez tego płatnika, u którego tytuł do ubezpieczenia z tytułu urlopu wychowawczego powstał najwcześniej. Jeżeli tytuły powstały równocześnie, składka powinna być rozliczana przez tego, który pierwszy dokonał zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego (tj. przekazał pierwszy raport).