W 2012 r. weszły w życie dwa rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości regulujące sposób przeprowadzania przez kuratorów sądowych badań na obecność alkoholu, środków odurzających oraz substancji psychotropowych u nieletnich, skazanych, sprawców oddanych pod dozór lub zobowiązanych do powstrzymania się od nadużywania alkoholu. Powyższe przepisy, choć niewątpliwie celowe z punktu widzenia systemu prawnego, pozostawiają sporo wątpliwości odnośnie do związanych z nimi kwestii bezpieczeństwa i higieny pracy. Pomimo z górą rocznego okresu obowiązywania rozporządzeń, zarówno kuratorzy, jak i prezesi sądów wciąż nie do końca wiedzą, jakie zasady bhp obowiązują podczas wykonywania takich badań.
Zarówno rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 10 kwietnia 2012 r. w sprawie warunków i sposobu przeprowadzania badań na obecność alkoholu lub innego środka użytego w celu wprowadzenia się w stan odurzenia w organizmie nieletniego (Dz. U. poz. 468), jak i rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 16 stycznia 2012 r. w sprawie sposobu przeprowadzania badań na obecność alkoholu, środków odurzających lub substancji psychotropowych w organizmie skazanego lub sprawcy oddanego pod dozór lub zobowiązanego do powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania środków odurzających lub substancji psychotropowych, ich dokumentowania oraz weryfikacji (Dz. U. poz. 104), nadały kuratorom sądowym uprawnienia do wykonywania badań na obecność alkoholu, środków odurzających oraz substancji psychotropowych. Przepisy umożliwiają wykonywanie wspomnianych badań w sposób nieinwazyjny, za pomocą urządzeń elektronicznych dokonujących pomiaru stężenia alkoholu w wydychanym powietrzu – w przypadku podejrzenia stanu nietrzeźwości oraz za pomocą urządzenia do oznaczania środków odurzających lub substancji psychotropowych, poprzez pobranie próbek śliny.
Wymienione formy badania – choć stosowane od lat przez służby mundurowe – wzbudzają w środowiskach kuratorów sądowych liczne wątpliwości odnośnie do zachowania przepisów i zasad bhp w związku z przeprowadzanymi badaniami, a w szczególności stosowania środków ochrony indywidualnej, konieczności odbycia szkoleń w zakresie obsługi urządzeń, zapewnienia szczepień ochronnych, czy wreszcie utylizacji zużytych elementów jednorazowego użytku (np. ustników). @page_break@

Aby odpowiedzieć na te pytania, należy przede wszystkim zastanowić się, jakie zagrożenia mogą wiązać się z wykonywaniem powyższych czynności. Niewątpliwie do najistotniejszych, zaraz po ewentualnej agresji osoby badanej, zaliczyć trzeba kontakt z materiałem biologicznym (w tym wypadku ze śliną), która może być źródłem przeróżnych chorób, takich jak wirusowe zapalenie wątroby typu B (WZW-B), opryszczka, grypa czy mononukleoza zakaźna. Przy zachowaniu podstawowych zasad higieny, ryzyko zarażenia jest minimalne. Na czym powinno polegać respektowanie owych zasad? Przede wszystkim na stosowaniu jednorazowych, lateksowych rękawiczek ochronnych, chroniących badającego przed kontaktem z materiałem biologicznym, a także myciu lub nawet dezynfekcji skóry rąk za pomocą specjalnego preparatu, po przeprowadzeniu każdego badania. Niemal w stu procentach wyeliminuje to ewentualne zagrożenie. Niskie ryzyko zakażenia czyni zbędnym konieczność przeprowadzania jakichkolwiek szczepień ochronnych u osób wykonujących omawiane badania.
Kolejną, równie istotną kwestią, jest postępowanie z odpadami powstałymi w wyniku badania. Z obowiązujących przepisów nie wynika, w jaki sposób należy klasyfikować takie odpady. Z uwagi na fakt, że nie są odpadami powstającymi w związku z udzielaniem świadczeń zdrowotnych oraz prowadzeniem badań i doświadczeń naukowych w zakresie medycyny, nie muszą być traktowane jak odpady medyczne w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 z późn. zm.), a co za tym idzie – po umieszczeniu ich w jednorazowym woreczku plastikowym zamykanym strunowo – można je potraktować jako odpad komunalny i wrzucić do dowolnego pojemnika na odpady.
Nie można również zapomnieć o jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy w zakresie bhp, jakim jest zapewnienie przeszkolenia pracownika. Zgodnie z § 11 ust. 3 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) w przypadku wprowadzenia na stanowisku zmian warunków techniczno-organizacyjnych, w szczególności zmian procesu technologicznego, zmian organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkodliwym dla zdrowia albo niebezpiecznym oraz nowych lub zmienianych narzędzi, maszyn i innych urządzeń – pracownik zatrudniony na tym stanowisku powinien odbyć instruktaż stanowiskowy przygotowujący go do bezpiecznego wykonywania pracy w zmienionych warunkach.
Bez wątpienia przydzielenie nowych zadań kuratorom sądowym rodzi po stronie pracodawcy, a więc od dnia 1 stycznia 2013 r. dyrektora sądu, obowiązek zapewnienia im szkolenia z zakresu zasad bhp podczas wykonywania badań na obecność alkoholu, środków odurzających oraz substancji psychotropowych. Szkolenie to powinno obejmować nie tylko zasady obsługi elektronicznego urządzenia do określenia zawartości alkoholu w wydychanym powietrzu czy testów paskowych do oznaczania środków odurzających lub substancji psychotropowych, poprzez pobranie próbek śliny, ale również zasady bezpieczeństwa i higieny podczas ich obsługi. Odbycie powyższego szkolenia powinno zostać udokumentowane w karcie szkolenia wstępnego.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.