Wymagania bezpieczeństwa związane z użytkowaniem maszyn przenośnych

Pracownicy stosują coraz więcej różnorodnych narzędzi mechanicznych. Nawet zwykły śrubokręt jest zastępowany wkrętakiem z napędem pneumatycznym lub elektrycznym. Przy projektowaniu, a następnie obsłudze tego rodzaju narzędzi z napędem mechanicznym, (maszyn przenośnych trzymanych w ręku lub prowadzonych ręką) należy przestrzegać określonych przepisami wymagań.

Wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia, w odniesieniu do tej kategorii urządzeń, są głównie określone w rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228 z późn. zm.). Wymagania dotyczące bezpiecznego użytkowania maszyn zawiera również rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.).

Zgodnie z ww. przepisami, maszyna przenośna, trzymana w ręku lub prowadzona ręcznie, powinna spełniać zasadnicze wymagania w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia. Jeżeli maszyna przenośna jest wyposażona w uchwyty, których nie można zwolnić, zachowując całkowite bezpieczeństwo, powinna być ona wyposażona w ręczne urządzenia sterujące uruchamianiem i zatrzymywaniem, rozmieszczone w sposób umożliwiający operatorowi posługiwanie się nimi bez zwalniania uchwytów. Ponadto maszyna przenośna powinna być tak zaprojektowana, wykonana lub wyposażona, aby wyeliminować ryzyko przypadkowego uruchomienia lub kontynuowania działania po zwolnieniu uchwytów przez operatora. Jeżeli spełnienie tego wymagania nie jest technicznie możliwe, należy stosować równorzędne środki zabezpieczające.

Konstrukcja maszyny przenośnej trzymanej w ręku powinna w koniecznych przypadkach pozwalać na wzrokową kontrolę strefy niebezpiecznej i kontaktu narzędzia (np. wiertła, tarczy szlifierskiej) z obrabianym materiałem.

Do każdego egzemplarza maszyny przenośnej powinna być dołączona instrukcja obsługi, zawierająca w szczególności informacje o całkowitej wartości drgań (z określeniem tzw. niepewności pomiarowej) wytwarzanych przez maszynę i działających na kończyny górne operatora. Ponadto instrukcja powinna zawierać informacje dotyczące osprzętu i wyposażenia wymiennego, które mogą być stosowane z daną maszyną oraz wskazówki, w jaki sposób maszyny nie należy używać; wykaz wyposażenia przeznaczonego do maszyny oraz informacje bardziej szczegółowe, jak np. o skuteczności działania odciągu pyłu (w odniesieniu do wybranych maszyn) lub informacje dotyczące osobistego wyposażenia ochronnego operatora.

Przenośne maszyny i inne narzędzia ręczne z napędem mechanicznym powinny być odpowiednio zabezpieczone przed przypadkowym dotknięciem części czynnych. Przykładowo, otwory wentylacyjne i inne w obudowach powinny być takie, by nie mogła przez nie przejść kulka o średnicy 6 mm. Maszyny przenośne powinny być tak skonstruowane, aby podczas niedbałego obchodzenia się z nimi praktycznie niemożliwe było powstanie zagrożeń elektrycznych, pożarowych i innych oraz uszkodzeń mechanicznych. Ponadto nie powinny się one nadmiernie nagrzewać podczas normalnego użytkowania, a przypadkowa zmiana nastawienia parametrów i urządzeń sterujących nie powinna być możliwa.

Przenośne narzędzia i maszyny bryzgoszczelne powinny być odporne, przez co najmniej 5 minut, na działanie deszczu (podczas badań wywołanego sztucznie) o intensywności opadu 3 mm/min, padającego pionowo z wysokości 2 m (narzędzie podczas próby jest obracane w położenia najmniej korzystne). Maszyny i narzędzia o konstrukcji wodoszczelnej powinny bez żadnych skutków negatywnych wytrzymać zanurzenie w wodzie o temp. 20oC przez 24 godz., przy czym najwyższy punkt zanurzonego narzędzia powinien znajdować się ok. 5 cm poniżej lustra wody. Bezpośrednio po próbach badane urządzenia nie powinny wykazywać żadnych uszkodzeń i nieprawidłowości w działaniu.

Edward Kołodziejczyk