Obowiązek sporządzenia regulaminu pracy wynika z art. 104 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. Zgodnie z art. 104 § 1 k.p. regulamin pracy ustala organizację i porządek w procesie pracy oraz związane z tym prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników. Regulaminu pracy nie wprowadza się, jeżeli w zakładzie obowiązują postanowienia układu zbiorowego pracy lub gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 20 pracowników.
Treść regulaminu pracy określa art. 1041 k.p. Zgodnie z tym przepisem regulamin pracy, określając prawa i obowiązki pracodawcy i pracowników związane z porządkiem w zakładzie pracy, powinien ustalać w szczególności:
1. organizację pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej,
2. systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy,
3. porę nocną,
4. termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia,
5. wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom,
6. rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego,
7. wykaz lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe,
8. obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą,
9. przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy.
Regulamin pracy pracodawca ustala w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową. W razie nieuzgodnienia treści regulaminu pracy w ustalonym przez strony terminie, a także w przypadku, gdy u danego pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, regulamin pracy ustala pracodawca.
Zgodnie z art. 1043 k.p regulamin pracy wchodzi w życie po upływie 2 tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników, w sposób przyjęty u danego pracodawcy, a pracodawca jest obowiązany zapoznać pracownika z treścią regulaminu pracy przed rozpoczęciem przez niego pracy.
Jednym z elementów, który powinien być zawarty w regulaminie pracy jest wykaz prac wzbronionych młodocianym. Wykaz prac wzbronionych młodocianym powinien być opracowany w oparciu o rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wykazu prac wzbronionych młodocianym i warunków ich zatrudniania przy niektórych z tych prac (Dz. U. Nr 200, poz. 2047 z późn. zm.) i dostosowany do rodzaju prac wykonywanych w zakładzie.
Poniżej przedstawiono przykładowy wykaz prac wzbronionych młodocianym, będący najczęściej załącznikiem do regulaminu pracy.
WYKAZ PRAC WZBRONIONYCH MŁODOCIANYM
I. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym, wymuszoną pozycją ciała oraz zagrażające prawidłowemu rozwojowi psychicznemu
1. Prace związane z nadmiernym wysiłkiem fizycznym
1) Prace polegające wyłącznie na podnoszeniu, przenoszeniu i przewożeniu ciężarów oraz prace wymagające powtarzania dużej liczby jednorodnych ruchów.
2) Prace, przy których najwyższe wartości obciążenia pracą fizyczną, mierzone wydatkiem energetycznym netto na wykonywanie pracy, przekraczają:
a) dla dziewcząt - w odniesieniu do 6-godzinnego dobowego czasu pracy - 2.300 kJ, a w odniesieniu do wysiłków krótkotrwałych 10,5 kJ na minutę,
b) dla chłopców - w odniesieniu do 6-godzinnego dobowego czasu pracy - 3.030 kJ, a w odniesieniu do wysiłków krótkotrwałych 12,6 kJ na minutę.
3) Ręczne dźwiganie i przenoszenie przez jedną osobę na odległość powyżej 25 m przedmiotów o masie przekraczającej:
a) przy pracy dorywczej:
- dla dziewcząt - 14 kg,
- dla chłopców - 20 kg,
b) przy obciążeniu powtarzalnym:
- dla dziewcząt - 8 kg,
- dla chłopców - 12 kg.
4) Ręczne przenoszenie pod górę, w szczególności po schodach, których wysokość przekracza 5 m, a kąt nachylenia - 30°, ciężarów o masie przekraczającej:
a) przy pracy dorywczej:
- dla dziewcząt - 10 kg,
- dla chłopców - 15 kg,
b) przy obciążeniu powtarzalnym:
- dla dziewcząt - 5 kg,
- dla chłopców - 8 kg.
5) Przewożenie przez dziewczęta ciężarów na wózkach 2-kołowych poruszanych ręcznie.
2. Prace wymagające stale wymuszonej i niewygodnej pozycji ciała
Prace wykonywane w pozycji pochylonej lub w przysiadzie.
II. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych i fizycznych
1. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników chemicznych
1) Prace w narażeniu na działanie substancji i preparatów chemicznych, w tym środków ochrony roślin, sklasyfikowanych w przepisach w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych jako: toksyczne (T), bardzo toksyczne (T+), żrące (C) lub wybuchowe (E).
2) Prace w narażeniu na działanie substancji i preparatów chemicznych, sklasyfikowanych w przepisach w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych jako szkodliwe (Xn), którym przypisano jeden lub więcej następujących zwrotów zagrożeń:
a) zagraża powstaniem bardzo poważnych nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia (R39),
b) może powodować uczulenie w następstwie narażenia drogą oddechową (R42),
c) może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą (R43),
d) może powodować raka (R45),
e) może powodować dziedziczne wady genetyczne (R46),
f) stwarza poważne zagrożenie zdrowia w następstwie długotrwałego narażenia (R48),
g) może upośledzać płodność (R60),
h) może działać szkodliwie na dziecko w łonie matki (R61),
i) możliwe ryzyko powstania nieodwracalnych zmian w stanie zdrowia (R68).
3) Prace w narażeniu na działanie substancji i preparatów chemicznych sklasyfikowanych w przepisach w sprawie kryteriów i sposobu klasyfikacji substancji i preparatów chemicznych jako drażniące (Xi), którym przypisano jeden lub więcej następujących zwrotów zagrożeń:
a) produkt skrajnie łatwo palny (R12),
b) może powodować uczulenie w następstwie narażenia drogą oddechową (R42),
c) może powodować uczulenie w kontakcie ze skórą (R43).
4) Prace związane z używaniem kadzi, zbiorników lub pojemników szklanych zawierających czynniki chemiczne, o których mowa w pkt 1-3.
2. Prace w narażeniu na szkodliwe działanie czynników fizycznych
1) Prace w warunkach narażenia na hałas, którego:
a) poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB,
b) szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB,
c) maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB.
2) Prace w pomieszczeniach, w których temperatura powietrza przekracza 30 °C, a wilgotność względna powietrza przekracza 65%, a także w warunkach bezpośredniego oddziaływania otwartego źródła promieniowania,
3) Prace w temperaturze powietrza niższej niż 14 °C, a także przy wilgotności względnej wyższej niż 65%,
4) Prace w środowisku o dużych wahaniach parametrów mikroklimatu, szczególnie przy występowaniu nagłych zmian temperatury powietrza w zakresie przekraczającym 15 °C, przy braku możliwości stosowania co najmniej 15-minutowej adaptacji w pomieszczeniach o temperaturze pośredniej.
III. Prace stwarzające zagrożenia wypadkowe
1) Prace, podczas których młodociani są narażeni na zwiększone niebezpieczeństwo urazów, w tym w szczególności związane z uruchamianiem i obsługą maszyn i innych urządzeń
2) Prace obejmujące wytwarzanie, stosowanie i przechowywanie sprężonych, płynnych i rozpuszczonych gazów.
3) Prace zagrażające porażeniem prądem elektrycznym, w tym w szczególności: prace w rozdzielniach prądu elektrycznego, wszelkie prace przy obsłudze urządzeń energetycznych znajdujących się pod napięciem, z wyjątkiem napięcia obniżonego (bezpiecznego)
4) Prace na wysokości powyżej 3 m grożące upadkiem z wysokości,.
5) Prace przy nieodpowiednim oświetleniu, przy których wykonywaniu parametry oświetlenia nie odpowiadają wymaganiom określonym w Polskich Normach.