Wątpliwości wokół przesłanek uprawniających pracownika do trzynastki

Rzecznik praw obywatelskich zwrócił się do ministra pracy o sprecyzowanie przepisów dotyczących przyznawania nagrody rocznej dla pracowników sfery finansów publicznych. Brak definicji pojęcia okres przepracowany w ustawie o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej sprawia, że powstał problem w ustalaniu prawa do tzw. trzynastek, który zasygnalizowali pracownicy oraz pracodawcy.

Brak tej definicji przyczynia się do powstawania wątpliwości, czy chodzi o czas pozostawania w stosunku pracy, czy faktycznego wykonywania pracy. Artykuł 2 ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej określa warunki, w których pracownik zatrudniony w sferze budżetowej nabywa prawo do dodatkowego wynagrodzenia rocznego oraz w jakiej wysokości ono przysługuje. Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej jest zdania, że prawo do wynagrodzenia rocznego ustala się na podstawie okresu przepracowanego w rozumieniu takim, że jest to okres pozostawania pracownika w zatrudnieniu u tego pracodawcy w roku kalendarzowym, za który przysługuje wynagrodzenie.

Jednak Sąd Najwyższy wyraził inne stanowisko w uchwale  7 lipca 2011 r. (sygn. akt III PZP 3/11), w której stwierdził, że okresy pobierania przez pracownika niezdolnego do pracy wynagrodzenia i zasiłku chorobowego nie są wliczane do 6-miesięcznego okresu przepracowanego w danym roku kalendarzowym, wymaganego do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego na podstawie art. 2 ust. 2 tzw. ustawy o nagrodzie rocznej.

Sąd Najwyższy stwierdził, że warunkiem nabycia prawa do trzynastki jest efektywne przepracowanie u danego pracodawcy pełnego roku kalendarzowego. Poza tym, z wyliczenie wymienionych w art. 2 ust. 3 przypadków, w których przepracowanie co najmniej 6 miesięcy nie jest wymagane,  na charakter wyczerpujący. A skoro urlopy wskazane w art. 2 ust. 3 pkt 6 ustawy, będące okresami pozostawania w stosunku pracy, są traktowane jako przerwy w przepracowaniu okresu wymaganego do nabycia prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego to oznacza to, że w ustalaniu prawa do świadczenia należy wziąć po uwagę okresy efektywnie przepracowane, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy.

Zaznaczyć należy, że SN wyrażał rozbieżne poglądy dotyczące bardzo istotnych kwestii związanych z określeniem kręgu pracowników uprawnionych do dodatkowego wynagrodzenia rocznego. Ponadto, orzecznictwo sądu nie mają wiążącego charakteru, a uchwała Sądu Najwyższego  rozstrzygająca zagadnienie prawne wiąże tylko w danej sprawie. Natomiast samo uzasadnienie do niej może jedynie stanowić pomoc przy dokonywaniu wykładni prawa. W tej sytuacji rzecznik praw obywatelskich uznał za konieczne podjęcie inicjatywy mającej wprowadzić zmiany do ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym, które wyeliminują wątpliwości wokół przesłanek uprawniających pracownika do nagrody rocznej. Zwrócił się z powyższym o podjęcie stosownych działań legislacyjnych do ministra pracy.