Zasady przyznawania renty rodzinnej reguluje ustawa z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2022 r. poz. 504).
Kluczowym warunkiem starania się o rentę rodzinną jest, by bliska osoba zmarła w chwili śmierci:
- miała ustalone prawo do emerytury lub spełniała warunki do jej uzyskania
- miała ustalone prawo do emerytury pomostowej
- miała ustalone prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy lub spełniała warunki do jej uzyskania
- pobierała świadczenie przedemerytalne
- pobierała nauczycielskie świadczenie kompensacyjne
ZUS przy ocenie prawa do renty rodzinnej przyjmuje, że osoba zmarła była całkowicie niezdolna do pracy.
Czytaj również: SN: KRUS zawiesza rentę rodzinną, ale rolnik nie musi zwracać wypłaconych sum>>
Kto może starać się o rentę rodzinną?
- Dzieci – własne, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobione:
- do ukończenia 16. r. ż.
- do ukończenia 25. r. ż. jeśli się uczą. W przypadku ukończenia 25 lat na ostatnim roku studiów w szkole wyższej prawo do renty będzie obowiązywać do zakończenia tego roku studiów.
- bez względu na wiek, jeśli stały się całkowicie niezdolne do pracy przed ukończeniem 16. r. ż. lub gdy się uczyły przed ukończeniem 25 r. ż.
- Wnuki i rodzeństwo, jeśli były przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem 18 r. ż.
- Inne dzieci, jeśli były przyjęte co najmniej na rok przed śmiercią na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem 18 r. ż. Wyjątkiem są dzieci, które były wychowywane i utrzymywane w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka.
- Małżonek, czyli wdowiec lub wdowa, jeśli do dnia śmierci mieli ze zmarłym współwłasność małżeńską, pod warunkiem, że:
- w chwili śmierci małżonka skończyli 50 lat lub byli niezdolni do pracy lub
- wychowują co najmniej jedno z dzieci, wnuków lub rodzeństwo uprawnionych do renty rodzinnej po zmarłym współmałżonku, jeśli nie ukończyli oni 16 lat lub 18 lat w przypadku nauki w szkole.
- opiekują się dzieckiem całkowicie niezdolnym do pracy i samodzielnej egzystencji lub całkowicie niezdolnym do pracy, uprawnionym do renty rodzinnej.
- ukończyli 50 lat lub stali się niezdolni do pracy po śmierci współmałżonka, ale nie dłużej niż 5 lat po tej śmierci albo od kiedy przestali wychowywać dzieci.
Co ważne, wdowa lub wdowiec, który nie spełnia powyższych warunków i nie ma źródła utrzymania, będzie mieli prawo do renty rodzinnej:
- przez rok od śmierci współmałżonka
- przez okres, w którym uczestniczą w szkoleniu kwalifikującym do wykonywania pracy zarobkowej, ale nie dłużej niż przez 2 lata od śmierci współmałżonka.
W przypadku małżonka rozwiedzionego lub bez wspólności majątkowej ze zmarłym prawo do renty rodzinnej będzie, jeśli oprócz spełniania powyższych warunków, w dniu śmierci współmałżonka mieli prawo do alimentów od niego ustalone wyrokiem lub ugodą sądową.
WZORY DOKUMENTÓW:
- ERR Wniosek o rentę rodzinną >
- ERR-W Wniosek w sprawie wypłaty renty rodzinnej >
- Decyzja o przyznaniu renty rodzinnej >
Kobiety rozwiedzione lub w separacji ze zmarłym mężem mają prawo do renty rodzinnej tylko, jeśli udowodnią, że bezpośrednio przed śmiercią męża otrzymywały od niego alimenty na podstawie porozumienia z nim. Ta sytuacja dotyczy tylko kobiet, nie dotyczy mężczyzn.
- Rodzice mają prawo do renty, gdy:
- spełniają te same warunki jak osoby owdowiałe w kwestii wieku, wychowywania dzieci lub niezdolności do pracy.
- zmarły emeryt lub rencista bezpośrednio przed śmiercią ich utrzymywał.
Cena promocyjna: 53.1 zł
|Cena regularna: 59 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Jak starać się o rentę rodzinną?
Aby starać się o otrzymanie renty rodzinnej należy wypełnić w ZUS wniosek ERR.
Wniosek można złożyć w każdym oddziale ZUS, jednak rozpatrzy go placówka właściwa ze względu na miejsce zamieszkania. Jeśli ktoś mieszka w Polsce, będzie to placówka właściwa ze względu na adres zameldowania na pobyt stały. Jeśli składający wniosek nie mieszka w Polsce, wniosek rozpatrzy placówka właściwa ze względu na adres miejsca pobytu lub ostatni adres zameldowania na pobyt stały w Polsce.
Wysokość renty rodzinnej
Kwota renty rodzinnej waha się w zależności od liczby osób uprawnionych do niej. ZUS zbada uprawnienia zmarłego do wszystkich świadczeń emerytalno-rentowych w chwili jego śmierci. Wysokość renty zostanie ustalona w powiązaniu z najwyższym świadczeniem pobieranym przez zmarłego. Uprawnieni członkowie rodziny otrzymają jedną kwotę renty rodzinnej, która zostanie podzielona po równo między nimi.
Renta rodzinna wynosi:
- 85 proc. świadczenia zmarłego, jeśli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba;
- 90 proc. świadczenia zmarłego, jeśli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby;
- 95 proc. świadczenia zmarłego, jeśli do renty rodzinnej uprawnione są trzy osoby lub więcej.
Renta rodzinna nie może być niższa niż kwota najniższej renty rodzinnej. Od 1 marca 2022 r. wynosi ona 1338,44 zł. Co roku podlega waloryzacji od 1 marca.
W przypadku gdyby ZUS obliczył, że kwota renty jest niższa niż najniższe świadczenie, to łączna kwota renty rodzinnej zostanie przez urząd podwyższona do kwoty najniższej renty rodzinnej.
Warto pamiętać, że jeśli nie żyją rodzice osoby pobierającej rentę rodzinną, może ona otrzymać dodatek dla sieroty zupełnej. Od 1 marca 2022 r. wynosi on 450,44 zł.
Sprawdź również książkę: Kodeks cywilny. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Księgi wieczyste i hipoteka. Kodeks postępowania cywilnego. Prawo prywatne międzynarodowe. Prawo o aktac ebook >>
Od kiedy można otrzymać rentę rodzinną
Rentę rodzinną osoba uprawniona otrzyma od miesiąca, w którym złożyła wniosek o nią, od dnia powstania prawa do niej. Jeśli spełnia warunki do przyznania renty i złożyła wniosek o nią w miesiącu śmierci bliskiej osoby lub w następnym miesiącu, to otrzyma świadczenie od dnia śmierci tej osoby.
W jaki sposób ZUS przekaże pieniądze
ZUS może wypłacać rentę rodzinną za pośrednictwem poczty lub na rachunek bankowy. W przypadku osób mieszkających za granicą, jeśli o to zawnioskują, ZUS wypłaci rentę osobie zamieszkałej w Polsce upoważnioną do odbioru pieniędzy. Możliwy jest także w tym przypadku przelew na rachunek bankowy w Polsce.
Czytaj też: Wypłata zasiłku chorobowego po śmierci pracownika oraz zleceniobiorcy >
Dorabianie do renty rodzinnej
Pobierający rentę rodzinną mogą pracować, ale ich zarobki muszą mieścić się w określanych co kwartał limitach. Inaczej renta zostanie zawieszona albo zmniejszona.
Jeśli przychód pracującego rencisty na rencie rodzinnej przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, to ZUS zawiesi rentę.
Czytaj też: Skutki dorabiania do renty socjalnej – zmiana zasad od 1 stycznia 2022 r. >
Jeśli zaś będzie wyższy niż 70 proc. przeciętnego wynagrodzenia, ale nie przekroczy 130 proc. tego wynagrodzenia, renta zostanie zmniejszona o kwotę przekroczenia. Nie może być jednak zmniejszona o więcej, niż kwoty maksymalnego zmniejszenia. Są one ustalana od 1 marca każdego roku, przy kolejnych waloryzacjach świadczeń emerytalno-rentowych.
Od 1 marca 2022 r. kwota maksymalnego zmniejszenia dla renty rodzinnej dla jednej osoby wynosi 588,19 zł. Kwoty maksymalnych zmniejszeń można zawsze sprawdzać na stronie ZUS.
Od 1 marca 2022 r. zmieniły się także limity dorabiania do renty rodzinnej, są one wyższe niż w poprzednim kwartale i obowiązywać będą do 31 maja 2022 r.
W tym okresie kwota przychodu odpowiadająca:
- 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za III kwartał 2021 r. wynosi 4196,60 zł - przychody powyżej tej kwoty wpłyną na zmniejszenie emerytury lub renty
- 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia ogłoszonego za III kwartał 2021 r. wynosi 7793,70 zł - przychody powyżej tej kwoty będą oznaczać zawieszenie emerytury lub renty.
Czytaj również: Od marca wyższe limity dorabiania do emerytury i renty>>
Rezygnacja z renty rodzinnej
Osoba uprawniona do renty rodzinnej może z niej zrezygnować, składając wniosek do ZUS. Jeśli pozostają inne osoby uprawnione z rodziny do pobierania tego świadczenia, Zakład ponownie przeliczy jej kwotę i podzieli ją na nich.
Rezygnacja nie oznacza, że robimy to „na zawsze”. Można ponownie ubiegać się w ZUS o rentę rodzinną, także składając wniosek ERR. Wtedy organ powtórnie sprawdzi nasze uprawnienia do pobierania tego świadczenia.
Czytaj też: Zmniejszenie lub zawieszenie świadczeń pracującym emerytom i rencistom >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.