Laser to urządzenie generujące promieniowanie optyczne z zakresu od UV do dalekiej podczerwieni. Charakteryzuje się ono bardzo dużą gęstością mocy w przekroju poprzecznym wiązki, małym kątem rozbieżności, koherencją oraz monochromatycznością promieniowania. W związku z dynamicznym rozwojem technologii laserowych, urządzenia te mają coraz szersze zastosowanie, zarówno w branżach przemysłowo-budowlanych, telekomunikacji, jak i w medycynie (np. w chirurgii, rehabilitacji).
Największe ryzyko związane z promieniowaniem laserowym występuje na stanowiskach pracy wyposażonych w urządzenia emitujące to promieniowanie, a zaliczanych do najwyższych klas laserów i urządzeń laserowych, w szczególności do klasy 4 (podział na 7 klas ze względu na oddziaływanie z tkanką biologiczną: 1, 1M, 2, 2M, 3R, 3B, 4). Ryzyko to związane jest nie tylko z urazami ciała (głównie skóry i oczu), ale również z zagrożeniem pożarowym. Każdy stosowany na stanowisku pracy laser musi mieć przypisaną klasę, która wiąże się z koniecznością stosowania odpowiednich środków ochronnych (zbiorowych i indywidualnych).

Dowiedz się więcej z książki
Bezpieczeństwo i higiena pracy. Pytania i odpowiedzi
  • rzetelna i aktualna wiedza
  • darmowa wysyłka od 50 zł

 

Pracodawca organizujący stanowisko pracy wyposażone w laser powinien przede wszystkim przeprowadzić ocenę ryzyka zawodowego, polegającą na identyfikacji zagrożeń. W szczególności należy uwzględnić zagrożenia spowodowane układem laserowym, środowiskiem, w którym jest on umiejscowiony, a także poziomem świadomości oraz wyszkolenia pracowników, którzy będą go obsługiwali. Pomocną pod tym względem będzie dokumentacja dostarczona przez producenta. Znajdują się w niej szczegółowe wymagania dotyczące zwłaszcza prawidłowego montażu i obsługi technicznej, bezpiecznego użytkowania, informacji o doborze środków ochrony indywidualnej (w szczególności ochron oczu) oraz środków ochrony zbiorowej, a także wskazanie wszystkich otworów, przez które jest emitowane promieniowanie. Dokument ten powinien być udostępniony pracownikom do stałego korzystania. Istotne jest, aby powyższa dokumentacja była w języku polskim. Ponadto stanowiska pracy powinny być wyposażone w instrukcje bezpiecznego użytkowania urządzenia (instrukcje bhp).
Szczegółowe zasady bhp przy pracach związanych z ekspozycją pracownika na promieniowanie optyczne w postaci promieniowania laserowego określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 maja 2010 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z ekspozycją na promieniowanie optyczne (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 1619) – dalej r.e.p.o.
Stosownie do § 5 ust. 1 r.e.p.o. pracodawca uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-techniczny, jest obowiązany eliminować ryzyko zawodowe związane z ekspozycją na promieniowanie optyczne albo ograniczać je w możliwie największym stopniu, w szczególności przez likwidowanie zagrożeń w miejscu ich powstawania. W przypadku, gdy ocena ryzyka zawodowego wykaże, iż istnieje możliwość wystąpienia poziomów ekspozycji przekraczających wartości MDE (maksymalne dopuszczalne ekspozycje na promieniowanie optyczne), wówczas, zgodnie z § 5 ust. 2 r.e.p.o., pracodawca powinien sporządzić i wprowadzić w życie program działań organizacyjno-technicznych, zapobiegających przekroczeniu dopuszczalnych poziomów ekspozycji.
Powyższym program, zgodnie z § 5 ust. 3 pkt 3 r.e.p.o., powinien uwzględniać m.in. ograniczenie emisji promieniowania optycznego środkami technicznymi, w tym przez stosowanie, w przypadkach koniecznych, urządzeń ochronnych i innych środków ochrony zbiorowej. Do takich środków zaliczyć można w szczególności blokady, obudowy osłony, ekrany itp. Ponadto, w celu ochrony zarówno pracowników, jak innych osób przebywających w strefie zagrożenia promieniowaniem optycznym, należy stosować także odpowiednią osłonę okien lub specjalne szyby, które uniemożliwią lub znacznie ograniczą odbijanie wiązki lasera, a także matowe wykończenie ścian pozbawionych wszelkich elementów wystroju (np. luster), które mogłyby przyczyniać się do występowania niebezpiecznych odbić zwierciadlanych.