Pytanie pochodzi z publikacju Serwisu BHP.

Zgodnie z § 1 pkt 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych (Dz. U. z 2005 r. Nr 11, poz. 86 z późn. zm.) - dalej r.b.h.ch. przez dopuszczalne stężenie w materiale biologicznym (DSB) należy rozumieć najwyższy dopuszczalny poziom określonego czynnika lub jego metabolitu w odpowiednim materiale biologicznym lub najwyższą dopuszczalną wartość odpowiedniego wskaźnika, określającego oddziaływanie czynnika chemicznego na organizm; w szczególności materiałem biologicznym są krew i mocz pobrane od pracowników.
Przepis § 3 ust. 1 r.b.h.ch. nakazuje pracodawcy uwzględnić w przy ocenie ryzyka zawodowego:
1) niebezpieczne właściwości czynnika chemicznego,
2) otrzymane od dostawcy informacje dotyczące zagrożenia czynnikiem chemicznym oraz zaleceń jego bezpiecznego stosowania, w szczególności zawarte w karcie charakterystyki, o których mowa w odrębnych przepisach,
3) rodzaj, poziom i czas trwania narażenia,
4) wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń w środowisku pracy, jeżeli zostały ustalone,
5) wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym, jeżeli zostały ustalone,
6) efekty działań zapobiegawczych,
7) wyniki oceny stanu zdrowia pracowników, jeżeli została przeprowadzona,
8) warunki pracy przy użytkowaniu czynników chemicznych, z uwzględnieniem ilości tych czynników.
Pracodawca w celu prawidłowego wykonania oceny ryzyka zawodowego powinien:
1) określić wartości stężenia w materiale biologicznym dla czynników chemicznych występujących na stanowisku pracy;
2) określić wartości dopuszczalne stężeń w materiale biologicznym dla czynników chemicznych występujących na stanowisku pracy, jeżeli zostały ustalone;
3) dokonać oceny określonych wartości stężenia w materiale biologicznym dla czynników chemicznych występujących na stanowisku pracy względem wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym.
Na początku pracodawca powinien określić wartości stężenia w materiale biologicznym dla czynników chemicznych występujących na stanowisku pracy. Ponieważ stężenie w materiale biologicznym (DSB) dotyczy średnich stężeń substancji chemicznej lub jej metabolitów w materiale biologicznym, takim jak krew, mocz lub inne tkanki narażenie na działanie substancji toksycznych, można je ocenić najdokładniej, badając materiał biologiczny - krew i mocz, a czasami włosy lub wydychane powietrze. W materiale oznacza się zawartość substancji toksycznej wchłoniętej różnymi drogami lub jej metabolitów. Ocenia się także zmiany zachodzące w organizmie pod wpływem substancji toksycznych, np. zmiany aktywności enzymów, powstawanie methemoglobiny (tzw. biomarkery narażenia).
Na drugim etapie postępowania pracodawca powinien określić wartości dopuszczalne stężeń w materiale biologicznym dla czynników chemicznych występujących na stanowisku pracy, jeżeli zostały ustalone.
Wartości dopuszczalne stężeń w materiale biologicznym w przepisach zostały jedynie określone dla ołowiu. Zgodnie z § 13 r.b.h.ch. dopuszczalne stężenie ołowiu w materiale biologicznym wynosi 50 µg Pb/100 ml krwi. W przypadku narażenia w środowisku pracy na ołów i jego związki nieorganiczne, w ramach kontroli stanu zdrowia, obowiązkowy jest monitoring biologiczny obejmujący pomiar stężenia ołowiu we krwi (PbB) z zastosowaniem absorpcyjnej spektrometrii atomowej lub metody dającej równoważne wyniki.
Dla innych czynników chemicznych wartości dopuszczalne stężeń w materiale biologicznym nie zostały określone w przepisach i w tym zakresie trzeba korzystać z publikacji naukowych oraz zestawień odpowiednich wyników badań w tym zakresie. Wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym można np. znaleźć w publikacjach wydawanych przez CIOP – PIB.
W trzecim kroku postępowania pracodawca powinien dokonać oceny określonych wartości stężenia w materiale biologicznym dla czynników chemicznych występujących na stanowisku pracy względem wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym i stwierdzić, czy wartości zmierzonych stężeń w badanym materiale biologicznym są przekroczone lub nie względem wartości dopuszczalnych stężeń w materiale biologicznym.
W tym zakresie można posiłkować się wytycznymi z Polskiej Normy PN-N-18002:2000 Systemy zarządzania bezpieczeństwem pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego, w której umieszczono wartościowanie ryzyka dla czynników mierzalnych środowiska pracy, gdzie zamiast stosowania wartości NDS lub NDN można zastosować wartości DSB.
Gdy zmierzona wartość stężenia w materiale biologicznym dla czynnika chemicznego występującego na stanowisku pracy jest większa niż określona wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym, możemy przyjąć, że ryzyko jest na poziomie dużym.
Gdy zmierzona wartość stężenia w materiale biologicznym dla czynnika chemicznego występującego na stanowisku pracy jest mniejsza niż określona wartość dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym, ale jednocześnie większa niż połowa określonej wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym, możemy przyjąć, że ryzyko jest na poziomie średnim.
Gdy zmierzona wartość stężenia w materiale biologicznym dla czynnika chemicznego występującego na stanowisku pracy jest mniejsza niż połowa określonej wartości dopuszczalnego stężenia w materiale biologicznym, możemy przyjąć, że ryzyko jest na poziomie małym.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.