1. Bezpieczeństwo pracy
1.1. Przygotowanie i sprawdzenie pojazdu przed wyjazdem
Przed uruchomieniem pojazdu kierowca powinien sprawdzić: poziom oleju w silniku, poziom płynu w chłodnicy, ilość paliwa w zbiorniku, ciśnienie powietrza w ogumieniu i stan ogumienia oraz śrub (nakrętek) mocujących koła, szczelność przewodów i zbiorników, w tym oleju, paliwa, płynu hamulcowego, stan oświetlenia, w tym stan lamp, kierunkowskazów, stopu, stan wycieraczek, stan, ustawienie i czystość luster, stan i czystość szyb, zamocowanie osprzętu, wyposażenie samochodu, w tym zapasowe koło, gaśnicę, apteczkę, klucze. Po uruchomieniu silnika kierowca powinien sprawdzić: prawidłową pracę silnika, ciśnienie oleju, temperaturę płynu chłodzącego, wskazania amperomierza, wskazanie manometru powietrza, sprawność hamulców, sprawność układu kierowniczego, sprawność sygnału dźwiękowego, sprawność wycieraczek szyb, ustawienie świateł, poprawność i kompletność oświetlenia, działanie kierunkowskazów, stopu, świateł awaryjnych. W przypadku stwierdzenia usterek należy je przed wyjazdem usunąć, a jeśli nie jest to możliwe, oddać samochód do warsztatu.
1.2. Prace załadunkowe pojazdu
Kierowca nie bierze bezpośredniego udziału w załadunku pojazdu, jednak powinien nadzorować załadunek, ponieważ jako kierowca odpowiada za bezpieczeństwo ładunku oraz za bezpieczeństwo na drodze. Transportowany ładunek nie może zasłaniać widoczności, utrudniać prowadzenia pojazdu, spadać ze skrzyni ładunkowej, rozsypywać się i pylić w czasie transportu. Podczas załadunku mechanicznego kierowcy nie wolno przebywać w kabinie pojazdu. Po załadunku kierowca powinien sprawdzić zabezpieczenie ładunku oraz stan pojazdu, czy podczas prac załadunkowych nie został mechanicznie uszkodzony, w tym stan oświetlenia, szyb, luster.
1.3. Transport
Kierowca przed wyjazdem powinien sprawdzić prawidłowość załadunku pojazdu, zabezpieczenie ładunku przed zmianą położenia, stan opakowań. W przypadku usterek w tym zakresie kierowcy nie wolno wyruszyć w drogę. Kierowca powinien też dopilnować, aby ładunek nie przekraczał obowiązujących wymiarów wysokości oraz nie wystawał poza obrys skrzyni ładunkowej. W przypadkach gdy transportowany ładunek przekracza obrys skrzyni ładunkowej, powinien być oznakowany i odpowiednio oświetlony.
Zgodnie z pr. drog. ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej lub dopuszczalnej ładowności pojazdu. Ładunek na pojeździe powinien być umieszczony w taki sposób, aby nie powodował przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi pojazdu na drogę, nie naruszał stateczności pojazdu, nie utrudniał kierowania pojazdem, nie ograniczał widoczności drogi lub nie zasłaniał świateł, urządzeń sygnalizacyjnych, tablic rejestracyjnych lub innych tablic albo znaków, w które pojazd jest wyposażony. Ładunek umieszczony na pojeździe powinien być zabezpieczony przed zmianą położenia lub wywoływaniem nadmiernego hałasu. Nie może on mieć odrażającego wyglądu lub wydzielać odrażającej woni. Urządzenia służące do mocowania ładunku powinny być zabezpieczone przed rozluźnieniem się, swobodnym zwisaniem lub spadnięciem podczas jazdy. Ładunek sypki może być umieszczony tylko w szczelnej skrzyni ładunkowej, zabezpieczonej dodatkowo odpowiednimi zasłonami uniemożliwiającymi wysypywanie się ładunku na drogę. Ładunek wystający poza płaszczyzny obrysu pojazdu może być na nim umieszczony tylko przy zachowaniu następujących warunków: ładunek wystający poza boczne płaszczyzny obrysu pojazdu może być umieszczony tylko w taki sposób, aby całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie przekraczała 2,55 m, a przy szerokości pojazdu 2,55 m nie przekraczała 3 m, jednak pod warunkiem umieszczenia ładunku tak, aby z jednej strony nie wystawał na odległość większą niż 23 cm; ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu na odległość większą niż 2 m od tylnej płaszczyzny obrysu pojazdu lub zespołu pojazdów; w przypadku przyczepy kłonicowej odległość tę liczy się od osi przyczepy; ładunek nie może wystawać z przodu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m od przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego. Przy przewozie drewna długiego dopuszcza się wystawanie ładunku z tyłu za przyczepę kłonicową na odległość nie większą niż 5 m. Ładunek wystający poza przednią lub boczne płaszczyzny obrysu pojazdu powinien być oznaczony. Dotyczy to również ładunku wystającego poza tylną płaszczyznę obrysu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m. Przepisy wymienionej ustawy ustalają następujące oznakowanie ładunku: ładunek wystający z przodu pojazdu oznacza się chorągiewką barwy pomarańczowej lub dwoma białymi i dwoma czerwonymi pasami, tak aby były widoczne z boków i z przodu pojazdu, a w okresie niedostatecznej widoczności ponadto światłem białym umieszczonym na najbardziej wystającej do przodu części ładunku; ładunek wystający z boku pojazdu oznacza się chorągiewką barwy pomarańczowej o wymiarach co najmniej 50 x 50 cm umieszczoną przy najbardziej wystającej krawędzi ładunku, a ponadto w okresie niedostatecznej widoczności białym światłem odblaskowym skierowanym do przodu oraz czerwonym światłem i czerwonym światłem odblaskowym skierowanym do tyłu; światła te nie powinny znajdować się w odległości większej niż 40 cm od najbardziej wystającej krawędzi ładunku; jeżeli długość wystającego z boku ładunku, mierzona wzdłuż pojazdu, przekracza 3 m, to chorągiewkę i światła umieszcza się odpowiednio przy przedniej i tylnej części ładunku; ładunek wystający z tyłu pojazdu oznacza się pasami białymi i czerwonymi umieszczonymi bezpośrednio na ładunku lub na tarczy na jego tylnej płaszczyźnie albo na zawieszonej na końcu ładunku bryle geometrycznej (np. stożku, ostrosłupie); widoczna od tyłu łączna powierzchnia pasów powinna wynosić co najmniej 1.000 cm2, przy czym nie może być mniej niż po dwa pasy każdej barwy; ponadto w okresie niedostatecznej widoczności na najbardziej wystającej do tyłu krawędzi ładunku umieszcza się czerwone światło i czerwone światło odblaskowe; przy przewozie drewna długiego zamiast oznakowania pasami białymi i czerwonymi dopuszcza się oznakowanie końca ładunku chorągiewką lub tarczą barwy pomarańczowej; ładunek wystający z tyłu samochodu osobowego lub przyczepy ciągniętej przez samochód osobowy może być oznaczony chorągiewką barwy czerwonej o wymiarach co najmniej 50 x 50 cm umieszczoną przy najbardziej wystającej krawędzi ładunku. Wysokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 4 m.
Podczas transportu, na każdym postoju, kierowca powinien sprawdzić stan zabezpieczenia ładunku oraz stan opakowań, szczególnie stan opakowań materiałów niebezpiecznych. W razie przemieszczenia się ładunku kierowca (ewentualnie pracownicy transportowi) powinien poprawić jego położenie i ponownie przymocować. W zakresie bezpiecznego dla ruchu drogowego załadunku i zamocowania ładunku oraz transportu materiałów, w tym niebezpiecznych, w opakowaniach, dłużyc, ciężkich i wielkowymiarowych, sypkich i pylących, należy kierować się przepisami pr. drog., ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.), umową ADR 2009–2011.
1.1. Przygotowanie i sprawdzenie pojazdu przed wyjazdem
Przed uruchomieniem pojazdu kierowca powinien sprawdzić: poziom oleju w silniku, poziom płynu w chłodnicy, ilość paliwa w zbiorniku, ciśnienie powietrza w ogumieniu i stan ogumienia oraz śrub (nakrętek) mocujących koła, szczelność przewodów i zbiorników, w tym oleju, paliwa, płynu hamulcowego, stan oświetlenia, w tym stan lamp, kierunkowskazów, stopu, stan wycieraczek, stan, ustawienie i czystość luster, stan i czystość szyb, zamocowanie osprzętu, wyposażenie samochodu, w tym zapasowe koło, gaśnicę, apteczkę, klucze. Po uruchomieniu silnika kierowca powinien sprawdzić: prawidłową pracę silnika, ciśnienie oleju, temperaturę płynu chłodzącego, wskazania amperomierza, wskazanie manometru powietrza, sprawność hamulców, sprawność układu kierowniczego, sprawność sygnału dźwiękowego, sprawność wycieraczek szyb, ustawienie świateł, poprawność i kompletność oświetlenia, działanie kierunkowskazów, stopu, świateł awaryjnych. W przypadku stwierdzenia usterek należy je przed wyjazdem usunąć, a jeśli nie jest to możliwe, oddać samochód do warsztatu.
1.2. Prace załadunkowe pojazdu
Kierowca nie bierze bezpośredniego udziału w załadunku pojazdu, jednak powinien nadzorować załadunek, ponieważ jako kierowca odpowiada za bezpieczeństwo ładunku oraz za bezpieczeństwo na drodze. Transportowany ładunek nie może zasłaniać widoczności, utrudniać prowadzenia pojazdu, spadać ze skrzyni ładunkowej, rozsypywać się i pylić w czasie transportu. Podczas załadunku mechanicznego kierowcy nie wolno przebywać w kabinie pojazdu. Po załadunku kierowca powinien sprawdzić zabezpieczenie ładunku oraz stan pojazdu, czy podczas prac załadunkowych nie został mechanicznie uszkodzony, w tym stan oświetlenia, szyb, luster.
1.3. Transport
Kierowca przed wyjazdem powinien sprawdzić prawidłowość załadunku pojazdu, zabezpieczenie ładunku przed zmianą położenia, stan opakowań. W przypadku usterek w tym zakresie kierowcy nie wolno wyruszyć w drogę. Kierowca powinien też dopilnować, aby ładunek nie przekraczał obowiązujących wymiarów wysokości oraz nie wystawał poza obrys skrzyni ładunkowej. W przypadkach gdy transportowany ładunek przekracza obrys skrzyni ładunkowej, powinien być oznakowany i odpowiednio oświetlony.
Zgodnie z pr. drog. ładunek nie może powodować przekroczenia dopuszczalnej masy całkowitej lub dopuszczalnej ładowności pojazdu. Ładunek na pojeździe powinien być umieszczony w taki sposób, aby nie powodował przekroczenia dopuszczalnych nacisków osi pojazdu na drogę, nie naruszał stateczności pojazdu, nie utrudniał kierowania pojazdem, nie ograniczał widoczności drogi lub nie zasłaniał świateł, urządzeń sygnalizacyjnych, tablic rejestracyjnych lub innych tablic albo znaków, w które pojazd jest wyposażony. Ładunek umieszczony na pojeździe powinien być zabezpieczony przed zmianą położenia lub wywoływaniem nadmiernego hałasu. Nie może on mieć odrażającego wyglądu lub wydzielać odrażającej woni. Urządzenia służące do mocowania ładunku powinny być zabezpieczone przed rozluźnieniem się, swobodnym zwisaniem lub spadnięciem podczas jazdy. Ładunek sypki może być umieszczony tylko w szczelnej skrzyni ładunkowej, zabezpieczonej dodatkowo odpowiednimi zasłonami uniemożliwiającymi wysypywanie się ładunku na drogę. Ładunek wystający poza płaszczyzny obrysu pojazdu może być na nim umieszczony tylko przy zachowaniu następujących warunków: ładunek wystający poza boczne płaszczyzny obrysu pojazdu może być umieszczony tylko w taki sposób, aby całkowita szerokość pojazdu z ładunkiem nie przekraczała 2,55 m, a przy szerokości pojazdu 2,55 m nie przekraczała 3 m, jednak pod warunkiem umieszczenia ładunku tak, aby z jednej strony nie wystawał na odległość większą niż 23 cm; ładunek nie może wystawać z tyłu pojazdu na odległość większą niż 2 m od tylnej płaszczyzny obrysu pojazdu lub zespołu pojazdów; w przypadku przyczepy kłonicowej odległość tę liczy się od osi przyczepy; ładunek nie może wystawać z przodu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m od przedniej płaszczyzny obrysu i większą niż 1,5 m od siedzenia dla kierującego. Przy przewozie drewna długiego dopuszcza się wystawanie ładunku z tyłu za przyczepę kłonicową na odległość nie większą niż 5 m. Ładunek wystający poza przednią lub boczne płaszczyzny obrysu pojazdu powinien być oznaczony. Dotyczy to również ładunku wystającego poza tylną płaszczyznę obrysu pojazdu na odległość większą niż 0,5 m. Przepisy wymienionej ustawy ustalają następujące oznakowanie ładunku: ładunek wystający z przodu pojazdu oznacza się chorągiewką barwy pomarańczowej lub dwoma białymi i dwoma czerwonymi pasami, tak aby były widoczne z boków i z przodu pojazdu, a w okresie niedostatecznej widoczności ponadto światłem białym umieszczonym na najbardziej wystającej do przodu części ładunku; ładunek wystający z boku pojazdu oznacza się chorągiewką barwy pomarańczowej o wymiarach co najmniej 50 x 50 cm umieszczoną przy najbardziej wystającej krawędzi ładunku, a ponadto w okresie niedostatecznej widoczności białym światłem odblaskowym skierowanym do przodu oraz czerwonym światłem i czerwonym światłem odblaskowym skierowanym do tyłu; światła te nie powinny znajdować się w odległości większej niż 40 cm od najbardziej wystającej krawędzi ładunku; jeżeli długość wystającego z boku ładunku, mierzona wzdłuż pojazdu, przekracza 3 m, to chorągiewkę i światła umieszcza się odpowiednio przy przedniej i tylnej części ładunku; ładunek wystający z tyłu pojazdu oznacza się pasami białymi i czerwonymi umieszczonymi bezpośrednio na ładunku lub na tarczy na jego tylnej płaszczyźnie albo na zawieszonej na końcu ładunku bryle geometrycznej (np. stożku, ostrosłupie); widoczna od tyłu łączna powierzchnia pasów powinna wynosić co najmniej 1.000 cm2, przy czym nie może być mniej niż po dwa pasy każdej barwy; ponadto w okresie niedostatecznej widoczności na najbardziej wystającej do tyłu krawędzi ładunku umieszcza się czerwone światło i czerwone światło odblaskowe; przy przewozie drewna długiego zamiast oznakowania pasami białymi i czerwonymi dopuszcza się oznakowanie końca ładunku chorągiewką lub tarczą barwy pomarańczowej; ładunek wystający z tyłu samochodu osobowego lub przyczepy ciągniętej przez samochód osobowy może być oznaczony chorągiewką barwy czerwonej o wymiarach co najmniej 50 x 50 cm umieszczoną przy najbardziej wystającej krawędzi ładunku. Wysokość pojazdu z ładunkiem nie może przekraczać 4 m.
Podczas transportu, na każdym postoju, kierowca powinien sprawdzić stan zabezpieczenia ładunku oraz stan opakowań, szczególnie stan opakowań materiałów niebezpiecznych. W razie przemieszczenia się ładunku kierowca (ewentualnie pracownicy transportowi) powinien poprawić jego położenie i ponownie przymocować. W zakresie bezpiecznego dla ruchu drogowego załadunku i zamocowania ładunku oraz transportu materiałów, w tym niebezpiecznych, w opakowaniach, dłużyc, ciężkich i wielkowymiarowych, sypkich i pylących, należy kierować się przepisami pr. drog., ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874 z późn. zm.), umową ADR 2009–2011.