Brak określenia na poziomie ustawowym prawa podmiotowego funkcjonariuszy do bezpiecznych i higienicznych warunków służby oraz odpowiadających temu prawu obowiązków podmiotu zatrudniającego powoduje, że art. 66 ust. 1 Konstytucji traci swój gwarancyjny charakter – stwierdził 24 listopada 2015 r. Trybunał Konstytucyjny (K 18/14).

TK po rozpatrzeniu wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich w tej sprawie orzekł, że na normatywną treść art. 66 ust. 1 Konstytucji składa się prawo każdego do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Uprawnionym jest każdy wykonawca szeroko rozumianej pracy, a nie tylko osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy w rozumieniu Kodeksu pracy. Prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przysługuje więc również funkcjonariuszom Policji, Straży Granicznej, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego i Służby Celnej. Prawo to powinno zostać określone w hierarchicznym, zamkniętym systemie źródeł prawa powszechnie obowiązującego, o którym mowa w art. 87 ust. 1 Konstytucji.

W sprawie podstawowe znaczenie miała kontrola zaskarżonych przepisów przez pryzmat zasady wyłączności ustawy. Ustawodawca nie wypełnił wyrażonego w art. 66 ust. 1 zdanie drugie Konstytucji obowiązku ustawowego określenia sposobu realizacji prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, przy respektowaniu istoty tego prawa oraz określenia obowiązków pracodawcy. TK uznał za niedopuszczalne w szczególności przekazywanie do unormowania w drodze zarządzeń, czyli aktów prawa wewnętrznego, kwestii, które w świetle Konstytucji powinny być zawarte w ustawie.

Trybunał dodał, że art. 66 ust. 1 konstytucji przewiduje szeroki zakres swobody dla ustawodawcy, co powoduje, że może on w zaskarżonych ustawach np. uregulować kwestie specyficzne dla służb, a w pozostałym zakresie odesłać do działu dziesiątego Kodeksu pracy. Dotyczy to też określenia, jaka materia zostanie uregulowana w ustawie, a jaka w rozporządzeniu.

TK odroczył utratę mocy obowiązującej niekonstytucyjnych przepisów na okres 12 miesięcy, dając ustawodawcy czas na zmianę przepisów, by nie pozbawiać funkcjonariuszy prawa do bezpiecznych i higienicznych warunków służby.

Opracowanie: Agnieszka Zatyka-Szlachcic, RPE WK

Źródło: www.trybunal.gov.pl, stan z dnia 25 listopada 2015 r.