Czy sfinansowane przez pracodawcę w całości szczepienie przeciw grypie pracowników należy oskładkować i opodatkować?
Odpowiedź: szczepionki powszechnie uznaje się za przychód pracowników, co oznacza, że ich wartość należy opodatkować i oskładkować (od składek można jednak dość łatwo „uciec”).
Pytanie pochodzi z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Uzasadnienie: zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f. – za przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Powyższe oznacza, że praktycznie każde świadczenie otrzymane przez pracownika od pracodawcy w związku ze świadczeniem pracy, to przychód z tego stosunku. W przedmiotowym stanie faktycznym mamy do czynienia ze świadczeniem określanym przez ustawodawcę jako „częściowo odpłatne”. Zwrot ten jest błędny językowo (świadczenie może być odpłatne lub nie – stan pośredni nie istnieje), w tym przypadku ustawodawcy chodziło o świadczenie nieekwiwalentne. W przypadku świadczeń częściowo odpłatnych przychodem jest zgodnie z art. 11 ust. 2b u.p.d.o.f. wartość świadczenia pomniejszona o odpłatność pracownika.
Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) podstawy wymiaru składek nie stanowią korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji. W efekcie w przypadku częściowo odpłatnych szczepionek łatwo jest uciec od składek ZUS (wystarczy zapis w regulaminie wynagradzania). Podatek jednak powinien być odprowadzony.
Wątpliwości powstają jednak przy analizie wykładni dokonanej przez Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 8 lipca 2014 r. (sygn. K 7/13). Zgodnie ze stanowiskiem TK za przychód pracownika mogą być uznane takie świadczenia, które:
1) zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
2) zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenie aktywów lub uniknięcie wydatku, który musiałby ponieść,
3) korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Licząc od końca - wartość szczepionej jest wymierna i da się ją przypisać do poszczególnych pracowników. Świadczenie ma na celu zdrowie pracownika, a więc należy uznać, że drugi warunek jest spełniony, mimo że oczywistym jest, iż pracodawca też na tym korzysta (szczepionki są tańsze niż płacenie za absencje chorobowe). Najwięcej wątpliwości budzi warunek pierwszy. Jeżeli szczepionki byłyby obowiązkowe - przychód by nie powstał. Pytanie jednak, czy pracodawca może zmusić pracownika do szczepień w sytuacji, gdy nie wynika to z przepisów? Z art. 100 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) wynika, że pracownik, ma przestrzegać poleceń pracodawcy, o ile dotyczą one pracy, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę - wydaje się, że szczepionki nie mieszczą się w tym zakresie.
