Odpowiedź: Świadczenie urlopowe wypłacone na podstawie art. 3 ust. 4 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.) – dalej u.z.f.ś.s. i nie przekraczające rocznie kwoty odpisu podstawowego, jak również świadczenie urlopowe finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS, nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika. Przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. Nr 161, poz. 1106 z późn. zm.) – dalej r.sz.z.u.p.w. nie uzależniają wyłączenia z podstawy wymiaru składek wyżej wymienionych świadczeń od terminu ich wypłaty.

Uzasadnienie: Zgodnie z art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika stanowi przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012, Nr 361). Wolne od składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika są jednak przychody ze stosunku pracy wymienione w § 2 ust. 1 r.sz.z.u.p.w. Przychodami, które na mocy przepisów r.sz.z.u.p.w. są wyłączone z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne pracownika są m.in. świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS oraz świadczenie urlopowe wypłacone na podstawie art. 3 ust. 4 u.z.f.ś.s. do wysokości nieprzekraczającej rocznie kwoty odpisu podstawowego określonej w u.z.f.ś.s. (§ 2 ust. 1 pkt 19 i 21 r.s.sz.z.u.p.w.). W odniesieniu do świadczeń finansowanych ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS warto wyjaśnić, że mogą one obejmować m.in. usługi świadczone przez pracodawcę na rzecz różnych form wypoczynku (np. zorganizowane przez pracodawcę wczasy pracownicze, dopłata do kosztów wypoczynku organizowanego indywidualnie przez pracownika tzw. wczasy pod gruszą). Odnotować również należy wyrok SN z dnia 16 września 2009 r., sygn. akt I UK 121/09, w którym wyrażono stanowisko, że przyznawanie ulgowych świadczeń i wysokość dopłat z funduszu powinno być uzależnione od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby korzystającej z tego funduszu, a tym samym świadczenia wypłacone przez pracodawcę z pominięciem owej zasady podstawowej nie mogą być ocenione w sensie prawnym jako świadczenia socjalne, a jeżeli tak, to nie mogą korzystać z uprawnień przyznanych tym świadczeniom przez system ubezpieczeń społecznych. W konsekwencji, jeżeli świadczenie urlopowe zostało wypłacone pracownikowi na podstawie art. 3 ust. 4 u.z.f.ś.s. i nie przekraczało rocznie kwoty odpisu podstawowego bądź było świadczeniem urlopowym finansowanym ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS, nie stanowi ono podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne tego pracownika. Dodać przy tym trzeba, że przepisy r.s.sz.z.u.p. nie uzależniają wyłączenia z podstawy wymiaru składek wyżej wymienionych świadczeń od terminu ich wypłaty.
Magdalena Kostrzewa
Pytanie pochodzi z Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych