Strasburg: odmowa rejestracji związku zawodowego rolników indywidualnych nie naruszyła Konwencji

Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z 16 czerwca uznał, iż odmowa rejestracji związku zawodowego rolników indywidualnych nie stanowiła naruszenia prawa do stowarzyszania się.

Skargę do Trybunału wniosła grupa rumuńskich rolników indywidualnych, którzy chcieli powołać do życia swój związek zawodowy. Do 2003 r. prawo rumuńskie zezwalało na rejestrację związków zawodowych zrzeszających osoby samozatrudnione. Wskutek zmiany ustawy z 2003 r. skarżący (tak jak inne osoby samozatrudnione) mogą jedynie wstępować do istniejących związków, lecz nie mogą założyć nowego, mogą także zakładać organizacje zawodowe nieposiadające statusu związku zawodowego. Przed Trybunałem skarżący zarzucili, iż taki stan rzeczy stanowi naruszenie ich prawa do stowarzyszania się, chronionego w art. 11 Konwencji o prawach człowieka.

Trybunał nie zgodził się z tą argumentacją i nie stwierdził naruszenia Konwencji. Odmowa rejestracji związku zawodowego założonego przez skarżących w rzeczy samej stanowiła ingerencję w ich prawo do stowarzyszania się z art. 11 Konwencji, lecz była to ingerencja zgodna z prawem, realizująca uzasadniony prawnie cel (a mianowicie cel w postaci ochrony porządku publicznego i społecznego poprzez zachowanie wyraźnego podziału prawnego pomiędzy związkami zawodowymi a innymi organizacjami zawodowymi) oraz konieczna w demokratycznym społeczeństwie (co wyklucza naruszenie art. 11).

Trybunał wskazał przede wszystkim, że państwa-strony Konwencji o prawach człowieka cieszą się szerokim marginesem uznania, jeżeli chodzi o kwestię ochrony praw związkowych oraz interesów zawodowych rolników indywidualnych. Zarówno ówczesne, jak i aktualne prawo rumuńskie pozwala na zakładanie związków zawodowych pracownikom rolnym oraz członkom spółdzielni rolnych - zaskarżone ograniczenie dotyczy wyłącznie rolników samozatrudnionych. Ograniczenie to nie oznacza jednakże, iż skarżący nie mogą powołać do życia innej organizacji zawodowej w celu ochrony swych praw, niedostępna jest im wyłącznie forma prawna związku zawodowego. Trybunał wskazał także, iż z obowiązującego prawa międzynarodowego (Konwencje i zalecenia Międzynarodowej Organizacji Pracy) nie można wywieść obowiązku udostępnienia rolnikom indywidualnym konkretnej formy prawnej związku zawodowego dla ochrony ich praw. Tym samym decyzja władz rumuńskich o odmowie rejestracji związku zawodowego skarżących, przy zastrzeżeniu możliwości powołania przez nich innej organizacji zawodowej dla ochrony swych praw i interesów, nie wykracza poza margines uznania przysługujący państwom Rady Europy w tej mierze. Ograniczenie to nie było więc nieproporcjonalne i nie sprowadzało się do naruszenie art. 11 Konwencji o prawach człowieka.

Manole i "Romanian Farmers Direct" przeciwko Rumunii - wyrok ETPC z dnia 16 czerwca 2015 r., skarga nr 46551/06.

Katarzyna Warecka