SN: restrukturyzacja fikcją, ale odprawa realna

Pracodawca, spełniający warunek zatrudnienia co najmniej 20 pracowników, jeśli rozwiązuje umowę o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników, jest zobowiązany do wypłaty odprawy pieniężnej zwalnianym pracownikom. Wątpliwości, co do konieczności wypłaty odprawy jednak powstają, jeśli okaże się, że wypowiedzenie było nieuzasadnione.

Aktualne pozostaje pytanie co w sytuacji jeśli z wyroku sądu wynika, iż wskazana przez pracodawcę przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracowników jest pozorna? Czy w takim przypadku wypłaconą pracownikowi odprawę z tytułu rozwiązania umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika należy traktować jako świadczenie nienależne czy też wręcz przeciwnie? Przez dłuższy czas stanowisko Sądu Najwyższego było jednolite jednak ostatni w tej kwestii wyrok jest zdecydowanie odmienny od wcześniejszych.

[-DOKUMENT_HTML-]

Z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 26 czerwca 2006 r. II PK 330/05, płynie wniosek, iż odprawa wypłacona pracownikowi, w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, może zostać uznana za świadczenie nienależne. Mianowicie, jeśli pracownik wnosi powództwo o przywrócenie do pracy, w związku z rozwiązaniem umowy o pracę w trybie ustawy o zwolnieniach grupowych, musi się liczyć z tym, że uwzględnienie powództwa będzie skutkować obowiązkiem zwrotu odprawy. Podobne stanowisko, zajął Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 5 października 2007 r. II PK 29/07, z którego wynika, iż występuje bezpodstawność wypłaty odprawy jeśli zostało stwierdzone, iż brak jest przyczyn uzasadniających wypowiedzenie umowy o pracę z przyczyn niedotyczących pracownika.

Wskazane wyżej dwa stanowiska SN znajdują potwierdzenie w kolejnym wyroku SN z dnia 22 czerwca 2011 r., II PK 4/11. Sąd uznał, iż brak podstawy do wypłaty odprawy pieniężnej oznacza, że odprawa wypłacona pracownikowi staje się świadczeniem nienależnym i pracodawca ma prawo domagać się jej zwrotu od pracownika.

Zupełnie odmienny wniosek, od przedstawionych powyżej, można wyciągnąć z wyroku SN z dnia 25 stycznia 2012 r., II PK 102/11. Sąd podkreślił, iż przesłanki do wypłaty odprawy są dwie tj. jest rozwiązanie stosunku pracy i wyłączność niedotyczącej pracownika przyczyny tego rozwiązania. Nawet jeśli w toku procesu sądowego zostanie stwierdzone, iż brak było rzeczywistej konieczności rozwiązania umowy o pracę z konkretnym to i tak należy uznać, iż pracownik zachowuje prawo do odprawy. Najistotniejsze jest to aby przyczyna niedotycząca pracownika była faktycznie wyłącznym powodem uzasadniającym - w ocenie pracodawcy - wypowiedzenie umowy o pracę, które doprowadziło do rozwiązania stosunku pracy.