SN: do okresu pracy w warunkach szczególnych można doliczyć służbę wojskową

Okres zasadniczej służby wojskowej pełnionej przed 1975 rokiem może być uznany za okres pracy w szczególnych warunkach lub szczególnym charakterze, dający prawo do wcześniejszej emerytur.

Sprawa dotyczyła byłego pracownika Janusza W., który starał się o wcześniejszą emeryturę. Januszowi W. ZUS odmówił przyznania takiej emerytury, gdyż – jak twierdził Zakład – nie udowodnił on 15 lat zatrudnienia w szczególnych warunkach. ZUS odmówił bowiem zaliczenia okresu zasadniczej służby wojskowej do okresu pracy w szczególnych warunkach. W. odbywał tą służbę w okresie 2 lat od kwietnia 1971 r. do maja 1973 r. Bez tego okresu wykazał jedynie 14 lat, 9 miesięcy i 21 dni pracy w szczególnych warunkach, uprawniających do wcześniejszej emerytury.

Od tej decyzji Janusz W. złożył odwołanie. Sąd I instancji zmienił ją i przyznał mu wcześniejszą emeryturę. Odmiennie orzekł jednak sąd II instancji, który uwzględnił apelację ZUS i oddalił odwołanie, utrzymując w mocy pierwotną decyzję ZUS. Sprawa trafiła na wokandę Sądu Najwyższego, jednak skład orzekający uznał, że istnieje w sprawie istotny problem prawny i zdecydował się przekazać do rozstrzygnięcia przez rozszerzony skład następujące pytanie prawne: czy okres zasadniczej służby wojskowej podlega zaliczeniu do okresu pracy w szczególnych warunkach, wymaganego do nabycia prawa do emerytury na podstawie art. 184 w związku z art. 32 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych?

Jednak Sąd Najwyższy orzekł inaczej - obradując w składzie 7 sędziów podjął uchwałę, w której stwierdził, że czas zasadniczej służby wojskowej odbytej w okresie obowiązywania art. 108 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (Dz.U. Nr 44, poz. 220) w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 1974 r. zalicza się – na warunkach wynikających z tego przepisu – do okresu pracy wymaganego do nabycia prawa do emerytury w niższym wieku emerytalnym.

W uzasadnieniu uchwały SN wskazał, że obowiązujący wówczas przepis art. 108 ustawy o powszechnym obowiązku obrony nakazywał zaliczać okres służby wojskowej do okresu zatrudnienia, w zakresie wszelkich uprawnień związanych z zatrudnieniem, pracownikom, którzy po odbyciu tej służby podjęli zatrudnienie w tym samym zakładzie pracy, w którym byli zatrudnieni przed powołaniem do służby, albo w tej samej gałęzi pracy. Przepis ten jest na tyle ogólny, że może dotyczyć także kwestii emerytalnych –stwierdził Sąd. Jego zastosowanie oznacza, że pracownik, powołany do wojska, który po zakończonej służbie powrócił do tego samego zakładu pracy, gdzie pracował przed powołaniem, może mieć zaliczony okres zasadniczej służby wojskowej jako okres pracy w szczególnych warunkach. Wymagane jest przy tym, aby przed powołaniem do służby wojskowej pracował w warunkach szczególnych i po powrocie do pracy u tego samego pracodawcy nadal wykonywał pracę w takich warunkach – na zasadach określonych w przepisach o wcześniejszej emeryturze.

Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 16 października 2013 r. (sygn. II UZP 6/13).