Rząd przyjął projekt ustawy o pracy na morzu

Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekt ustawy o pracy na morzu, przedłożony przez ministra infrastruktury i rozwoju.Przepisy projektowanej ustawy implementują do polskiego prawa Konwencję o pracy na morzu (MLC), która weszła w życie w dniu 20 sierpnia 2013 r. Konwencja MLC wprowadza minimalne, międzynarodowo ujednolicone standardy pracy i życia marynarzy na statkach morskich.

Zgodnie z konwencją, Polska „jako państwo bandery”, jest odpowiedzialna za wykonywanie postanowień MLC na polskich statkach; jako „państwo pochodzenia marynarza” – zobowiązuje się do inspekcji i monitorowania usług pośrednictwa pracy marynarzy, a jako „państwo portu” – do przeprowadzania inspekcji warunków pracy i życia marynarzy na statkach innych bander zawijających do polskich portów.

W projekcie ustawy uregulowano zagadnienia dotyczące: praw i obowiązków stron umowy o pracę na statkach morskich o polskiej przynależności; pośrednictwa pracy na statkach polskich lub obcych; ochrony zdrowia, ochrony socjalnej i bezpieczeństwa pracy.

Nowe przepisy dotyczą statków przeznaczonych lub używanych do prowadzenia działalności gospodarczej. Natomiast statki rybołówstwa morskiego oraz statki morskie, które nie są statkami handlowymi, będą podlegać jej przepisom w pewnym tylko zakresie. Nowe prawo nie będzie obejmować jednostek pływających Marynarki Wojennej, Straży Granicznej, Policji oraz statków żeglugi śródlądowej.

Minimalne wymagania dla marynarzy uprawniające do pracy na statku

Na statku będą mogły pracować osoby, które ukończyły 18 lat. Dopuszczalne będzie zatrudnienie młodocianego, który ukończył 16 lat, np. ucznia szkoły morskiej w celu zdobycia praktyki w zawodzie, zgodnie z programem nauczania szkoły. Osoba ubiegająca się o pracę powinna posiadać odpowiednie kwalifikacje zawodowe i przeszkolenie, ważne świadectwo zdrowia oraz ważną książeczkę żeglarską.

Pośrednictwo pracy

Usługa pośrednictwa pracy będzie kierowana do osób zainteresowanych pracą na statkach morskich. Jej klientami będą także armatorzy poszukujący kandydatów na marynarzy. Przyjmuje się, że usługi pośrednictwa pracy dla marynarzy będą świadczone przede wszystkim przez agencje zatrudnienia posiadające odpowiedni certyfikat administracji morskiej, oraz powiatowe urzędy pracy. Ma to związek z faktem, że na marynarskim rynku pracy ponad 90 proc. poszukujących pracy marynarzy otrzymuje oferty od obcych armatorów.

Agencje zatrudnienia dla marynarzy będą mogły prowadzić działalność po uzyskaniu dodatkowego certyfikatu wydanego przez właściwego dyrektora urzędu morskiego, który będzie miał prawo nadzorować działalność agencji w części wykraczającej poza nadzór (prowadzenie rejestru marynarzy, prawidłowość zawieranych umów, obowiązkowe ubezpieczenia).

Warunki zatrudnienia

Umowy o pracę marynarzy będą – jak dotychczas – zawierane na: stałe (czas nieokreślony), na kilkumiesięczne kontrakty (umowy na czas określony) oraz na czas podróży morskiej. Regułą jest zatrudnienie na czas określony, czyli kilkumiesięczne kontrakty.

Ustalono maksymalny wymiar czasu pracy marynarzy na statku – 14 godzin w każdym okresie 24-godzinnym oraz 72 godziny w okresie siedmiodniowym. Dla młodocianych – normą będzie praca nie dłuższa niż 8 godzin na dobę i 40 godzin tygodniowo.

Warunki pracy i życia na statku

Obowiązkiem armatora będzie zapewnienie, aby na statku pomieszczenia mieszkalne, rekreacyjne, higieniczno-sanitarne oraz mesy spełniały wymagania określone w Konwencji MLC (chodzi o powierzchnię, oświetlenie, czystość powietrza, dopuszczalny hałas i drgania). Powinien też zapewnić marynarzom bezpłatne wyżywienie odpowiedniej jakości i wodę przeznaczoną do spożycia.

Ochrona zdrowia i ochrona socjalna.

Uregulowano kwestie ochrony zdrowia, opieki medycznej, tryb realizacji badań lekarskich oraz zapewnienie opieki medycznej na statku w różnych sytuacjach, np. wykonywania pracy na statku z uszkodzeniem ciała, chorobą lub na wypadek śmierci marynarza. W trakcie zatrudnienia na statku koszty świadczeń opieki zdrowotnej będzie ponosił armator statku. Wprowadzono rozwiązania dotyczące zabezpieczenia świadczeń zdrowotnych w okresie, gdy marynarze nie będą związani stosunkiem pracy. W ślad za postanowieniami Konwencji MLC, do projektu ustawy wprowadzono przepisy zapewniające marynarzom dostęp do obiektów i urządzeń socjalnych na lądzie.

W umowach o pracę marynarzy będą określone przysługujące im rodzaje świadczeń z zakresu zabezpieczenia społecznego.

Szczególne obowiązki i uprawnienia marynarza i armatora

Określono obowiązki marynarzy związane z bezpieczeństwem żeglugi, w tym np. obowiązki w sytuacji niebezpieczeństwa grożącego pasażerom, ładunkowi lub statkowi. Marynarz będzie zobowiązany dbać o bezpieczeństwo pasażerów, chronić środowisko przed zanieczyszczeniem, dbać o pomieszczenia i ich wyposażenie. Uregulowano kwestie odszkodowań dla marynarzy w przypadku zatonięcia statku lub jego zniszczenia.

Dokumenty MLC oraz inspekcje i kontrole na statku

Konwencja MLC wprowadza system certyfikacji warunków pracy na morzu i związaną z tym odpowiedzialność państwa bandery za certyfikację tych warunków. Statki polskiej bandery będą musiały posiadać: Morski Certyfikat Pracy (lub Tymczasowy Morski Certyfikat) wraz z Deklaracją Zgodności

Procedury wnoszenia i rozpatrywania skarg

Nowym rozwiązaniem jest możliwość wniesienia przez marynarza skargi na warunki pracy i życia na statku. Skarga może być wnoszona do bezpośredniego przełożonego, kapitana statku lub inspektora Inspekcji Państwa Bandery lub Inspekcji Państwa Portu.

Praca na statkach niekonwencyjnych

W związku z tym, że nie wszystkie sprawy regulowane w obecnie obowiązującej ustawie o pracy na morskich statkach handlowych objęte są postanowieniami Konwencji MLC, a ich pominięcie spowodowałoby powstanie poważnej luki w prawie - w projekcie ustawy uregulowano niektóre kwestie związane z pracą na statkach rybackich oraz na statkach pełniących wyłącznie specjalną służbę państwową, w tym m.in. na pełniących stałe pogotowanie ratownicze (prowadzenie akcji poszukiwawczych i ratowniczych) oraz na statkach szkolnych, w aspekcie zawierania stosunku pracy (marynarska umowa o pracę), czasu pracy, wynagrodzenia za pracę oraz ochrony zdrowia, bezpieczeństwa i higieny pracy.

Przewidziano ponadto możliwość zwolnienia marynarzy od podatku dochodowego w przypadku zatrudnienia na statkach morskich o polskiej przynależności eksploatowanych w żegludze międzynarodowej, po przepracowaniu na tych statkach, poza terytorium Polski, więcej niż 183 dni w roku podatkowym.

W projekcie ustawy zawarto przepisy dotyczące kar pieniężnych lub kar grzywny za wykroczenia przeciwko prawom marynarzy lub osób poszukujących pracy na statkach morskich.

Źródło: premier.gov.pl, stan z dnia 23 czerwca 2015 r.