Potrzeba nowelizacji powyższej ustawy wynika z orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, który uznał, że urlop macierzyński powinien być wliczany do stażu pracy uprawniającego do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, zwanego potocznie „trzynastką”. Artykuł 2 ust. 3 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej regulujący te kwestie okazał się niekonstytucyjny (wyrok TK z 9 lipca 2012 r. P 59/2011). Trybunał badał nieuwzględnienie urlopu macierzyńskiego w prawie do trzynastki w wysokości proporcjonalnej do przepracowanego okresu, w sytuacji przepracowania mniej niż 6 miesięcy w ciągu roku. Zgodnie z ustawą, pracownik nabywa prawo do trzynastki w pełnej wysokości po roku pracy u danego pracodawcy. Trzynastka w proporcjonalnej wysokości należy się po przepracowaniu 6 miesięcy, a w niektórych wypadkach nawet gdy pracownik pracuje krócej niż pół roku. Niekonstytucyjne było pomijanie urlopu macierzyńskiego w obliczaniu stażu krótszego niż pół roku. Trybunał nie orzekł o utracie mocy przepisu. Oznacza to dla potencjalnych uprawnionych, że to orzeczenie wiąże sąd tylko w sprawie, w której zadano pytanie prawne do Trybunału. Poza tym przepis nadal obowiązuje i jest w obrocie prawnym, a pracodawcy nie muszą automatycznie wypłacać trzynastek pracownikom, którzy ich nie otrzymali. Mogą je wypłacić dobrowolnie. A zatem aby można wypłacić trzynastki, trzeba zmienić ustawę.
Rządowy projekt noweli wprowadza więcej okoliczności, które nie ograniczają prawa do trzynastki. Zgodnie z nim, nie tylko urlop macierzyński, ale także ojcowski będzie uprawniać do dodatkowej pensji. Propozycja zawiera też przepis wskazujący, że ma zastosowanie do trzynastek za 2012 r.
Eksperci z Biura Legislacyjnego Sejmu zauważyli jednak, że zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym trzynastki wypłaca się nie później niż w ciągu pierwszych trzech miesięcy roku kalendarzowego następującego po roku, za który przysługuje, czyli do końca marca. To oznacza, że upłynął już termin wypłaty wynagrodzeń za ubiegły rok.
Rozwiązaniem może być zobligowanie pracodawcy do wypłaty dodatkowej pensję osobom, które w ubiegłym roku nie przepracowały sześciu miesięcy z powodu przebywania na urlopie macierzyńskim, w ciągu trzech miesięcy od dnia wejście w życie nowelizacji. Propozycja ta została jednogłośnie przyjęta przez posłów.
Dodatkowe wynagrodzenie roczne, jako specyficzna premia regulaminowa, powoli odchodzi do lamusa i nie jest już powszechne. Ciągle jednak jest stałym elementem wynagrodzenia dla zatrudnionych w administracji publicznej.
Rząd chce wypłacić trzynastki kobietom na macierzyńskim
Po pierwszym czytaniu jest już rządowy projekt nowelizacji ustawy o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników sfery budżetowej. Przewiduje on wypłatę trzynastej pensji kobietom, które z powodu skorzystania z urlopu macierzyńskiego zostały pozbawione prawa do tego wynagrodzenia.