Ruchomy czas pracy sprzyja godzeniu życia zawodowego z prywatnym

Od 23 sierpnia 2013 r. obowiązuje przepis art. 140[1] k.p., w którym ustawodawca uregulował zasady stosowania tzw. ruchomego czasu pracy. Ruchomym czasem pracy nazywany jest w praktyce rozkład, w którym pracownik zobowiązany jest pozostawać do dyspozycji pracodawcy przez umówiony wymiar czasu pracy, np. 8 godzin dziennie, bez sztywno określonych godzin rozpoczynania i kończenia pracy. Rozkład taki pozwala pracownikowi rozpoczynać i kończyć pracę w zasadzie o dowolnej porze po upływie umówionej liczby godzin.

 Przepis art. 140[1] k.p. pozwala stosować ruchomy czas pracy w dwóch odmianach:

jako ustalanie rozkładów czasu pracy przewidujących różne godziny rozpoczynania pracy w dniach pracy pracowników,

jako określanie przedziału czasu, w którym pracownik powinien podjąć pracę.

W pierwszym przypadku pracodawcy mogą ustalać rozkłady czasu pracy przewidujące różne godziny rozpoczynania pracy przez pracowników w poszczególnych dobach, w tym również w taki sposób, że w kolejnym dniu pracownik może rozpoczynać pracę wcześniej niż w dniu poprzednim. Praca w niezakończonej dobie pracowniczej nie stanowi tu pracy w godzinach nadliczbowych. Również w takim rozkładzie pracodawca ma obowiązek zachować odpoczynek dobowy i tygodniowy, o których mowa w art. 132 i 133 k.p. 

Ruchomy czas pracy może być wprowadzony: 

1) w układzie zbiorowym pracy lub w porozumieniu z zakładowymi organizacjami związkowymi; jeżeli nie jest możliwe uzgodnienie treści porozumienia ze wszystkimi zakładowymi organizacjami związkowymi, pracodawca może uzgodnić treść porozumienia z organizacjami związkowymi reprezentatywnymi w rozumieniu art. 241[25a] k.p., albo

2) w porozumieniu zawieranym z przedstawicielami pracowników, wyłonionymi w trybie przyjętym u danego pracodawcy – jeżeli u pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe.

Rozkłady z ruchomym czasem pracy mogą też być stosowane na pisemny wniosek pracownika (art. 150 § 3 i 5 k.p.). 

Pracodawcy mogą też ustalać rozkłady czasu pracy, w których wyznaczają przedział czasu, w którym pracownicy są obowiązani stawić się do pracy. Również w takim rozkładzie, w sytuacji gdy pracownik w kolejnym dniu rozpocznie pracę  o wcześniejszej godzinie niż w dniu poprzednim, to taka praca nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych. W rozkładzie takim należy przestrzegać przepisów dotyczących odpoczynku dobowego i tygodniowego.  

Wprowadzenie prawnej możliwości stosowania ruchomego czasu pracy sprzyja godzeniu życia zawodowego z życiem prywatnym. Należy jednak podnieść, że bez doprecyzowania, że pracownik nie może następnego dnia mieć zaplanowanej pracy na wcześniejszą zmianę roboczą, w praktyce takie sytuacje będą występowały. Przykładowo, pracownik zatrudniony na pół etatu, który  pracował na zmianę nocną np. w godzinach 22.00–2.00, mógłby mieć planowaną pracę po wykorzystaniu 11 godzin odpoczynku na godzinę 13.00. 

Dr Magdalena Rycak

Uczelnia Łazarskiego w Warszawie

Kierownik studiów podyplomowych prawa pracy i ubezpieczeń społecznych