W świetle przepisów bhp prace szczególnie niebezpieczne i te, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, nie są tożsame. Co prawda, obie kategorie charakteryzują się występowaniem zwiększonych zagrożeń dla zdrowia, a nawet życia osób je wykonujących. W niektórych przypadkach prace uznane za szczególnie niebezpieczne powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby i odwrotnie. Nadal jednak są różne klasyfikacje.
Zgodnie z art. 225 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby prace, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, były wykonywane przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji. Wykaz takich prac ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami, uwzględniając przepisy rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. Wymagania dotyczące prac szczególnie niebezpiecznych są zawarte w rozdziale 6 r.b.h.p., zgodnie z którym chodzi o prace, o których mowa w tym rozdziale oraz prace określone jako szczególnie niebezpieczne w innych przepisach dotyczących bhp lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, a także inne prace o zwiększonym zagrożeniu lub wykonywane w utrudnionych warunkach, uznane przez pracodawcę za szczególnie niebezpieczne.
Pracodawca jest obowiązany do ustalenia i aktualizowania wykazu prac szczególnie niebezpiecznych występujących w zakładzie pracy. Należą do nich:
- roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części w miejscach przebywania pracowników zatrudnionych przy innych pracach lub działania maszyn i innych urządzeń technicznych. Roboty te powinny być organizowane w sposób nienarażający pracowników na niebezpieczeństwa i uciążliwości wynikające z prowadzonych robót, z jednoczesnym zastosowaniem szczególnych środków ostrożności. Przed rozpoczęciem robót pracodawca, u którego mają być one prowadzone i osoba kierująca robotami, powinni ustalić w protokole szczegółowe warunki bhp, z podziałem obowiązków w tym zakresie;
- prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych, do których wejście odbywa się przez włazy lub otwory o niewielkich rozmiarach lub jest w inny sposób utrudnione. Podjęcie i prowadzenie pracy w zbiornikach może nastąpić jedynie na podstawie pisemnego pozwolenia wydanego w trybie ustalonym przez pracodawcę;
- prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych – w szczególności substancji oraz preparatów chemicznych sklasyfikowanych jako niebezpieczne, zgodnie z przepisami o substancjach i preparatach chemicznych oraz materiałów zawierających szkodliwe czynniki biologiczne zakwalifikowane do 3 lub 4 grupy zagrożenia zgodnie z przepisami w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki;
- prace na wysokości.
Jeżeli więc określone prace nie zostały zaliczone do prac szczególnie niebezpiecznych w ogólnych i szczegółowych przepisach bhp lub w instrukcjach eksploatacji urządzeń i instalacji, albo nie uznane przez pracodawcę za szczególnie niebezpieczne, to pomimo że powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, nie należą do prac szczególnie niebezpiecznych w rozumieniu obowiązujących przepisów.
Edward Kołodziejczyk