Przedsiębiorcze matki zapłacą składki od firmy prowadzonej na urlopie wychowawczym

Matka, ktra pozostając w stosunku pracy przebywa na urlopie wychowawczym i jednocześnie prowadzi działalność gospodarczą, musi z tego tytułu opłacać obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne. Trybunał Konstytucyjny uznał, że art. art. 9 ust. 6 w zw. z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (w brzmieniu obowiązującym do 24 kwietnia 2009 r.) jest zgodny z ustawą zasadniczą.

Trybunał Konstytucyjny zajął się skargą Magdaleny P., która podczas pobierania zasiłku macierzyńskiego i przebywania na urlopie wychowawczym ze stosunku pracy jednocześnie prowadziła firmę. Kwestionowała konstytucyjność regulacji, z której wynikało pierwszeństwo ubezpieczenia z tytułu prowadzenia  pozarolniczej działalności gospodarczej w zbiegu z innymi tytułami ubezpieczenia: przebywania na urlopie wychowawczym lub pobieraniem zasiłku macierzyńskiego.

Rozpatrując jej skargę Trybunał Konstytucyjny umorzył postępowanie w zakresie dotyczącym pobierania zasiłku macierzyńskiego, ponieważ w międzyczasie zmieniono przepisy i skarga konstytucyjna straciła w tym zakresie aktualność.

W pozostałym zakresie skarżąca wskazywała, że niedopuszczalne jest zróżnicowanie obowiązku opłacania przez osoby fizyczne przebywające na urlopie wychowawczym składek na ubezpieczenie społeczne z dwóch tytułów: 1) łączenia pozarolniczej działalności gospodarczej z pracą wykonywaną na podstawie umowy o pracę, 2) aktywności zawodowej realizowanej wyłącznie w ramach stosunku pracy.

Trybunał Konstytucyjny stwierdził jednak, że takie różnicowanie jest racjonalne i opiera się na akceptowalnych przesłankach, ze względu na cel wydanych przepisów. A celem ustawodawcy było zapewnienie ochrony interesów obu grup ubezpieczonych: matek łączących prowadzenie działalności gospodarczej z pracą na podstawie umowy o  pracę, jak też matek pozostających jedynie w stosunku pracy. Trybunał wziął też pod uwagę różnice między urlopem macierzyńskim i wychowawczym wskazując, że pierwszy z nich ma być ochroną matki i dziecka, a istotą drugiego jest „sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem".

Ponadto podkreślił, że przepisy zróżnicują prawa ubezpieczonych na urlopie wychowawczym w razie zbiegu tytułów ubezpieczenia: prowadzenia firmy i stosunku pracy. I to różnicowanie nie budzi wątpliwości, bo matki dodatkowo prowadzące firmę są w innej sytuacji od matek, których jedynym źródłem dochodu jest tylko umowa o pracę.

Przypomniał, że przedsiębiorcze matki też mają wybór z jakiego tytułu opłacać składki: mogą zawiesić prowadzenie działalności gospodarczej.

Wobec powyższego Trybunał stwierdził, że  ustawodawca mógł uznać, że finansowanie przez budżet państwa składek na ubezpieczenie społeczne osobom, które łączą prowadzenie działalności gospodarczej z umową o pracę, przekracza wymagany zakres pomocy, o której stanowi art. 71 ust. 2 konstytucji (sygn. akt. SK 33/09).