1. Promieniowanie – definicje, rodzaje
Promieniowaniem możemy określić proces, w którym następuje wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energie ta, może być wysyłana w różnych postaciach m.in. w postaci ciepła, światła, fal elektromagnetycznych albo w postaci cząstek.
Do źródeł promieniowania możemy zaliczyć naturalne i sztuczne źródła promieniowania. Źródłem naturalnym jest Słońce, natomiast sztuczne źródła promieniowania to lampa, grzejnik, nadajnik telewizyjny czy radiowy. Słońce jest źródłem promieniowania ultrafioletowego, grzejniki emitują promieniowanie cieplne (podczerwone), natomiast nadajniki radiowe i telewizyjne wysyłają fale radiowe i promieniowanie elektromagnetyczne.
W zależności od długości fali wyróżniamy różne rodzaje promieniowania. Począwszy od najkrótszych długości fali, kończąc na najdłuższych długościach, mamy promieniowanie:
1) ultrafioletowe,
2) widzialne,
3) podczerwone,
4) mikrofale,
5) radiowe.

2. Promieniowanie jonizujące
Promieniowanie jonizujące jest szczególnym rodzajem promieniowania. Wywołuje ono w obojętnych atomach i cząsteczkach materii zmiany w ładunkach elektrycznych, czyli jonizację. Głównym skutkiem promieniowania jonizującego, wywoływanym przy przejściu promieniowania przez materię jest właśnie jonizacja atomów środowiska absorbującego i może ona prowadzić do rozrywania wiązań chemicznych.
Promieniowanie jonizujące może mieć postać promieniowania korpuskularnego (cząstki α, β, neutrony) albo elektromagnetycznego (promieniowanie X, gamma).
Promieniowanie jonizujące można podzielić na dwie kategorie1. Do pierwszej z nich zalicza się promieniowanie, gdzie nośnikami energii są ciężkie cząstki naładowane lub prędkie elektrony. Cząstki te, mające ładunek elektryczny, oddziałują bezpośrednio siłą kulombowską w sposób ciągły z elektronami będącymi w środowisku, przez które przechodzą. Drugą kategorię promieniowania stanowi promieniowanie X, promieniowanie gamma oraz neutrony, nie podlegające siłom kulombowskim, ze względu na brak ładunku elektrycznego.
W tych przypadkach zachodzi najpierw oddziaływanie, często z udziałem jąder atomów środowiska, w którym całkowita energia może być przekazywana wtórnej cząstce naładowanej. Następnie w efekcie końcowym całkowita energia przekazywana jest bezpośrednio lub poprzez cząstkę wtórną elektronom środowiska. W ten sposób elektrony atomów absorbujących promieniowanie zostają przeniesione na wyższe poziomy energetyczne, co oznacza stan wzbudzenia. Elektrony mogą być także usunięte z atomów absorbujących, co oznacza jonizację.

Rodzaje promieniowania jonizującego (schemat)

Promieniowanie jonizujące

Źródło: Opracowanie własne.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.