Do uzgodnień międzyresortowych trafił dzisiaj przygotowany przez Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej projekt ustawy o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (nr UC 34). Projekt wdraża do naszego porządku prawnego przepisy dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z dnia 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej.

Czytaj również: Indeks Lewiatana. Układy zbiorowe pracy mało atrakcyjne dla firm>>

Najistotniejsze postulaty partnerów społecznych zostaną zrealizowane

- Układy zbiorowe pracy na przestrzeni wielu lat odgrywały istotną rolę w systemie prawa pracy. Były one początkowo źródłem prawa pracy, które ułatwiało dostosowywanie regulacji prawnych do warunków pracy osób zatrudnionych w różnych branżach. Dzięki układom zbiorowym istniała możliwość równoważenia potrzeb pracowników oraz wymagań poszczególnych gałęzi gospodarki. Tworzone dla pracowników nowe rozwiązania, umożliwiały dobór tych najlepszych i najkorzystniejszych. Z czasem wypracowane w ten sposób przepisy podlegały procesowi utrwalenia i upowszechnienia, doprowadzając ostatecznie do ich uwzględniania w regulacjach o charakterze ogólnokrajowym. Ustalone w praktyce rozwiązania dotyczące np. urlopów, ochrony trwałości stosunku pracy czy świadczeń socjalnych stały się z czasem trwałym elementem prawa o charakterze ustawowym. Tak ukształtowana sytuacja prawna w Polsce powoduje, że porozumienia zbiorowe oraz układy zbiorowe pracy stały się swego rodzaju uzupełnieniem dla regulacji zawartych w ustawie z dnia 26 maja 1974 – Kodeks pracy – wyjaśnia na wstępie uzasadnienia do projektu ustawy.

Jak deklarują jego autorzy, projekt realizuje najistotniejsze postulaty zgłaszane od wielu lat przez partnerów społecznych, w szczególności tych dotyczących uproszczenia procedury zawierania oraz rejestrowania układów zbiorowych pracy. Ponadto ma uwzględnić wnioski wynikające z dokonanej w ramach Krajowego Planu Odbudowy ekspertyzy dotyczącej funkcjonowania układów zbiorowych pracy w Polsce. - Projekt ustawy o UZP w całości zastąpi dotychczasowe przepisy Działu XI kodeksu pracy. Rozwiązania przewidziane w projekcie ustawy o UZP uwzględniają postulaty strony społecznej, przy zachowaniu jednocześnie części dotychczasowych rozwiązań, zawartych w uchylanym Dziale XI kodeksu pracy – twierdzą projektodawcy.

 

Katalog spraw regulowanych w układzie zbiorowym pracy będzie otwarty

Zgodnie z projektowanym art. 3, zakładowy układ zbiorowy pracy lub ponadzakładowy układ zbiorowy pracy będzie zawierany w celu określenia treści stosunków pracy lub innych stosunków prawnych będących podstawą wykonywania pracy zarobkowej oraz warunków jej wykonywania. Można go też  zawrzeć w celu określenia spraw nieuregulowanych w przepisach prawa pracy w sposób bezwzględnie obowiązujący (ust. 2). Jego zakres przedmiotowy będzie otwarty. Projektowany art. 3 ust. 3 stanowi bowiem, że zakres przedmiotowy zakładowego układu zbiorowego pracy lub ponadzakładowego układu zbiorowego pracy układu może obejmować sprawy dotyczące w szczególności:

  1. wymiaru i norm czasu pracy;
  2. systemów i rozkładów czasu pracy;
  3. pracy w godzinach nadliczbowych;
  4. wymiaru urlopu wypoczynkowego;
  5. warunków wynagradzania;
  6. organizacji pracy;
  7. bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym zagrożeń psychospołecznych;
  8. przeciwdziałania naruszaniu godności oraz innych dóbr osobistych pracownika, naruszaniu zasady równego traktowania w zatrudnieniu i mobbingowi;
  9. tworzenia zakładowego funduszu świadczeń socjalnych;
  10. trybu i warunków podejmowania rokowań, reprezentacji stron i udziału ekspertów oraz pozostałych kwestii prowadzenia dialogu społecznego.

 

- Partnerzy społeczni w ramach prowadzonych rokowań będą mogli wspólne ustalić, w jakim zakresie układ zbiorowy pracy może odmiennie regulować środowisko pracy, niż przewidują to rozwiązania ustawowe. Do stron układu zbiorowego pracy należeć będzie uzgodnienie, czy dokument ten ma zawierać postulaty o charakterze kompleksowym, czy jedynie zmieniać niektóre aspekty stosunków pracy funkcjonujące w przedsiębiorstwie. Otwarty katalog spraw realizuje również wymóg zwiększenia dynamiki układowej w krajach członkowskich wynikający z dyrektywy 2022/2041 – czytamy w uzasadnieniu do projektu.

Projektowane przepisy mają wejść w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.