Przepis § 4 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.) – dalej r.s.b.h.p. wskazuje stanowiska w służbie bhp, na których pracę mogę wykonywać pracownicy z odpowiednimi kwalifikacjami zawodowymi. Pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów ds. bhp.
Szczegółowe wymagania kwalifikacji zawodowych pracowników służy bhp zostały zawarte w § 4 ust. 2 r.s.b.h.p. Zgodnie z tym przepisem pracownikami służby bhp mogą być osoby spełniające następujące wymagania kwalifikacyjne:
1) inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) starszym inspektorem do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca:
a) zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp lub
b) wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,
3) specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 1 rok stażu pracy w służbie bhp,
4) starszym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 3-letni staż pracy w służbie bhp,
5) głównym specjalistą do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy może być osoba posiadająca wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy albo studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz co najmniej 5-letni staż pracy w służbie bhp.
Jak widać ze wskazanych w § 4. ust. 2 r.s.b.h.p. wymagań kwalifikacyjnych, aby pracować w służbie bhp potrzebne jest posiadanie, w zależności od stanowiska pracy w służbie bhp, odpowiedniego wykształcenia i odpowiedniego stażu pracy. Ważne także jest, w przypadku wykonywania pracy przez pracownika służby bhp, posiadanie aktualnego szkolenia okresowego w dziedzinie bhp, o którym mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) – dalej r.s.d.b.h.
Przepis § 14 ust. 2 pkt 4 r.s.d.b.h. wskazuje, że szkoleniom okresowe w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy podlegają także pracownicy służby bhp i inne osoby wykonujące zadania tej służby. Co więcej, § 15 ust. 2 r.s.d.b.h. wskazuje, że szkolenie okresowe dla pracowników służby bhp i innych osób wykonujących zadania tej służby powinno być przeprowadzane w formie kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego nie rzadziej niż raz na 5 lat. Jeżeli pracownik nie posiada odpowiednich kwalifikacji, tzn. nie ma wykształcenia kierunkowego w zakresie bhp i odpowiednio stażu pracy w służbie bhp, nie powinien wykonywać pracy jako pracownik służby bhp.
Brak stosowanych uprawnień pracownika służby bhp może wyjść na światło dzienne w razie kontroli organów nadzoru nad warunkami pracy lub wypadku i postępowania powypadkowego prowadzonego przez zespół powypadkowy. Oczywistym jest, że osoby wchodzące w skład tego zespołu muszą zajmować odpowiednie stanowiska pracy w zakładzie pracy i posiadać odpowiednie kwalifikacje. Pracownik służby bhp, zajmujący się sprawami bhp nie powinien być powołany przez pracodawcę na członka zespołu powypadkowego, jeśli nie posiada odpowiednich kwalifikacji.
W przypadku kontroli organów nadzoru nad warunkami pracy na terenie zakładu pracy pracownik służby bhp, na życzenia inspektora PIP, powinien wylegitymować się stosownymi uprawnieniami. Problem pojawi się, gdy pracownik służby bhp takich uprawnień nie posiada. W takiej sytuacji inspektor pracy może wydać pracodawcy nakaz powołania w zakładzie pracy służby bhp posiadającej odpowiednie kwalifikacje. Dla pracodawcy może wiązać się to oczywiście z mandatem karnym za niewykonanie obowiązku w zakresie zapewnienia na terenie zakładu pracy służby bhp.