Pracownicy ZUS mogą zyskać uprawnienia sądu

Senat przygotował projekt zmian w ustawie o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, który daje uprawienia pracownikom ZUS do uchylania z urzędu prawomocnych decyzji, gdy uzna, że do ich wydania doszło w wyniku przestępstwa,czytamy wSerwisie Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych.

Projekt ustawy jest realizacją wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 28 lutego 2012 r. (sygn. K 5/11), w którym ten uznał, że art. 114 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z FUS nie powinien pozwalać ZUS na uchylenie prawomocnej decyzji bez żadnych ograniczeń czasowych.  W sprawie, na kanwie której zapadło orzeczenie o niekonstytucyjności przepisu, chodziło o emerytkę, której ZUS odebrał świadczenie po ponad dziesięciu latach wypłacania. Trybunał uznał, że w takim wypadku nie można już odbierać świadczenia, ponieważ ubezpieczony nie będzie w stanie wypracować nowego. Po takim upływie czasu ważniejsza jest stabilność niż to, że do przyznania świadczenia doszło w wyniku przestępstwa.

Projekt miał usunąć tę niezgodność z konstytucją. Zaproponowane nowe brzmienie art. 114 ust. 1 stanowi, że w sprawie zakończonej prawomocną decyzją organ rentowy na wniosek osoby zainteresowanej lub z urzędu uchyla lub zmienia decyzję i ponownie ustala prawo do świadczeń lub ich wysokość, jeżeli po jej uprawomocnieniu zostaną przedłożone nowe dowody lub ujawniono nowe okoliczności istniejące wcześniej mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, gdy decyzja wydana została w wyniku przestępstwa,  dowody na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne okazały się fałszywe, decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia ZUS w błąd przez pobierającego świadczenie. Także wtedy, gdy decyzję wydano w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu, a które następnie uchylono, zmieniono albo stwierdzono jego nieważność oraz gdy ZUS się pomylił i przyznał świadczenie w nieprawidłowej wysokości.

Polecamy: SN: ZUS nie może nakazać opłacania składek w Polsce

Wydaje się jednak, że senacka propozycja idzie dalej niż jest to konieczne. Propozycja zmiany przewiduje bowiem, że decyzja wydana w wyniku przestępstwa lub gdy dowody, na podstawie których została wydana, okazały się fałszywe, może być uchylona lub zmieniona również przed stwierdzeniem sfałszowania dowodu lub popełnienia przestępstwa orzeczeniem sądu lub innego organu, jeżeli sfałszowanie dowodu lub popełnienie przestępstwa jest oczywiste, a uchylenie lub zmiana decyzji są niezbędne dla zapobieżenia poważnej szkodzie dla interesu publicznego.

Senat w projekcie przewiduje również, że uchylenie lub zmiana decyzji nie może nastąpić po upływie 10 lat od jej wydania jeśli orzeczono ją w wyniku przestępstwa,  dowody, na podstawie których ustalono istotne dla sprawy okoliczności faktyczne, okazały się fałszywe oraz gdy decyzja została wydana na skutek świadomego wprowadzenia ZUS w błąd przez osobę pobierającą świadczenie. Pięcioletni okres przedawnienia wyniesie dla przypadków, w których po uprawomocnieniu się aktu zostaną przedłożone nowe dowody albo gdy ujawniono nowe okoliczności istniejące przed jego wydaniem mające wpływ na prawo do świadczeń lub ich wysokość, oraz gdy decyzja została wydana w oparciu o inną decyzję lub orzeczenie sądu następnie uchylone, zmienione albo stwierdzone jako nieważne. Natomiast trzyletni – gdy przyznanie świadczeń lub nieprawidłowe obliczenie ich wysokości nastąpiło na skutek błędu organu rentowego.