Znalezienie kandydata
Stosunek pracy ma charakter osobisty, a dodatkowo w przypadku cudzoziemców wiele zależy od ich statusu. Tym samym zacząć należy od znalezienia osoby, która ma być u nas zatrudniona.
Ustalenie miejsca pracy
Ustalenie miejsca pracy jest o tyle istotne, że polskie przepisy wprowadzają ograniczenia jedynie w przypadku zatrudnienia w Polsce. Jeżeli zatem cudzoziemiec będzie wykonywał pracę za granicą - zatrudnienie nie będzie podlegało polskim ograniczeniom - może natomiast podlegać ograniczeniom przewidzianym w miejscu pracy.
(...)
Ustalenie statusu cudzoziemca
Samo miejsce zamieszkania za granicą nie oznacza, że mamy do czynienia z cudzoziemcem.
Pamiętaj!
Cudzoziemcem jest każdy, kto nie posiada obywatelstwa polskiego.
Innymi słowy, jeżeli kandydat na pracownika posiada polskie obywatelstwo, to zatrudniamy go tak, jak każdego innego Polaka, nawet jeśli jego miejsce zamieszkania znajduje się za granicą lub posiada on obok polskiego, także inne obywatelstwo.
(...)
Jeżeli kandydat na pracownika nie ma polskiego obywatelstwa, ważne jest, jakie obywatelstwo (obywatelstwa) posiada. W przypadku bowiem, gdy jest obywatelem jednego z państw unijnych, zatrudnienie go nie wymaga zezwolenia.
Pamiętaj!
Na równi z krajami UE traktuje się obywateli Norwegii, Islandii, Lichtensteinu oraz Konfederacji Szwajcarskiej.
Jeżeli zaś kandydat na pracownika nie ma obywatelstwa żadnego z krajów unijnych, sprawdzić należy, czy posiada on status pozwalający zatrudnić go bez zezwolenia (czy korzysta z któregoś ze zwolnień podmiotowych). Katalog osób zatrudnianych bez zezwolenia obejmuje poza obywatelami UE m.in. uchodźców, osoby posiadające zezwolenie na się pobyt stały w RP, osoby posiadające zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej w Rzeczypospolitej Polskiej, posiadające Kartę Polaka, osoby będące członkami najbliższych rodzin obywateli Polskich i unijnych (pełny katalog zawiera art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).
Ustalenie przedmiotu umowy
Kiedy status cudzoziemca nie pozwala na zatrudnienie go bez zezwolenia, sprawdzić należy, czy przedmiot umowy uprawniał będzie do skorzystania ze zwolnienia przedmiotowego. Bez zezwolenia zatrudnia się m.in. cudzoziemców:
1) prowadzących szkolenia, biorących udział w stażach zawodowych, pełniących funkcję doradczą, nadzorczą lub wymagającą szczególnych kwalifikacji i umiejętności w programach realizowanych w ramach działań Unii Europejskiej lub innych międzynarodowych programach pomocowych, także w oparciu o pożyczki zaciągnięte przez Rząd Rzeczypospolitej Polskiej;
2) będących nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy;
3) będących stałymi korespondentami zagranicznych środków masowego przekazu, którym została przyznana, na wniosek redaktora naczelnego zagranicznej redakcji lub agencji, akredytacja ministra właściwego do spraw zagranicznych, jednak tylko w zakresie zawodowej działalności dziennikarskiej wykonywanej na rzecz tej redakcji lub agencji;
4) wygłaszających, do 30 dni w roku kalendarzowym, okazjonalne wykłady, referaty lub prezentacje o szczególnej wartości naukowej lub artystycznej, jeżeli zachowują miejsce stałego pobytu za granicą;
5) będących absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych;
6) wykonujących pracę jako pracownicy naukowi w podmiotach, o których mowa w przepisach o instytutach badawczych;
7) delegowanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez pracodawcę zagranicznego, jeżeli zachowują oni miejsce stałego pobytu za granicą, na okres nieprzekraczający 3 miesięcy w roku kalendarzowym, w celu:
a) wykonywania prac montażowych, konserwacyjnych lub naprawy, dostarczonych kompletnych technologicznie urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, jeżeli pracodawca zagraniczny jest ich producentem,
b) dokonania odbioru zamówionych urządzeń, maszyn, innego sprzętu lub części, wykonanych przez przedsiębiorcę polskiego,
c) przeszkolenia pracowników pracodawcy polskiego będącego odbiorcą urządzeń, konstrukcji, maszyn lub innego sprzętu, o których mowa w lit. a, w zakresie jego obsługi lub użytkowania,
d) montażu i demontażu stoisk targowych, jak i opieki nad nimi, jeżeli wystawcą jest pracodawca zagraniczny, który deleguje ich w tym celu
– pełny katalog znajduje się w przepisach rozporządzenia przytoczonego w podstawie prawnej.
Sprawdzenie możliwości zatrudnienia na oświadczenie
Szczególna regulacja dotyczy cudzoziemców będących obywatelami Republiki Armenii, Republiki Białoruś, Republiki Gruzji, Republiki Mołdowy, Federacji Rosyjskiej lub Ukrainy, którzy nie korzystaliby z innego zwolnienia podmiotowego lub przedmiotowego. Ich zatrudnienie nie wymaga zezwolenia, jeżeli wykonują oni pracę przez okres nieprzekraczający 6 miesięcy w ciągu kolejnych 12 miesięcy, niezależnie od liczby podmiotów powierzających im wykonywanie pracy, na podstawie umowy zawartej w formie pisemnej. Warunkiem zatrudnienia bez konieczności występowania o zezwolenie jest złożenie oświadczenia o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi w powiatowym urzędzie pracy, właściwym ze względu na miejsce pobytu stałego lub siedzibę podmiotu powierzającego wykonywanie pracy.
Ważne!
Oświadczenie o zamiarze powierzenia pracy cudzoziemcowi składa się w PUP przed podjęciem pracy przez cudzoziemca.
(...)
Wystąpienie o zezwolenie na pracę
Kiedy żadna z możliwości nie ma zastosowania pozostaje wystąpienie o wydanie zezwolenia na pracę. Wniosek ten składa podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi, a organem udzielającym zezwolenia jest wojewoda.
(...)
Do wniosku o wydanie zezwolenia należy dołączyć szereg dokumentów dotyczących stron umowy o pracę, w tym między innymi dokument z właściwego rejestru potwierdzający status prawny i formę działalności, dokumenty identyfikujące cudzoziemca (katalog załączników zawiera § 6 rozporządzenia w sprawie zasad wydawania zezwoleń).
Wydanie zezwolenia na pracę
Wojewoda wydaje zezwolenia na zasadach określonych w przepisach ustawy o promocji zatrudnienia. Przykładowo w przypadku zatrudnienia cudzoziemca w podmiocie polskim, wojewoda wydaje zezwolenie, jeżeli:
1) wysokość wynagrodzenia, która będzie określona w umowie z cudzoziemcem nie będzie niższa od wynagrodzenia pracowników wykonujących pracę porównywalnego rodzaju lub na porównywalnym stanowisku;
2) podmiot powierzający wykonywanie pracy cudzoziemcowi dołączył do wniosku o wydanie zezwolenia na pracę informację starosty właściwego ze względu na główne miejsce wykonywania pracy przez cudzoziemca o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy, sporządzoną z uwzględnieniem pierwszeństwa dostępu do rynku pracy dla obywateli polskich oraz cudzoziemców unijnych.
(...)
Legalizacja wjazdu i pobytu
Aby móc legalnie przekroczyć granicę cudzoziemiec musi uzyskać dokument uprawniający go do przekroczenia granicy – zazwyczaj będzie to paszport. Należy przy tym podkreślić, że paszport będzie potrzebny już na etapie składania wniosku o wydanie zezwolenia (do wniosku należy dołączyć m.in. kopię wypełnionych stron z danymi z dokumentu podróży cudzoziemca, którego dotyczy wniosek. Dodatkowo cudzoziemiec powinien posiadać zezwolenie na wjazd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (wizę).
Cudzoziemiec musi także zalegalizować swój pobyt w Polsce, czyli uzyskać zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium Polski.
Należy przy tym pokreślić, iż stosowne obowiązki w zakresie uzyskania dokumentów umożliwiających przekroczenie granicy lub przebywanie na terytorium Polski mogą powstać także w przypadku cudzoziemców zwolnionych z obowiązku uzyskania zezwolenia na pracę na miejsce pobytu pracownika.
Po przejściu całej procedury pozostaje zatrudnienie cudzoziemca w ramach umowy o pracę lub powierzenie mu pracy na innej podstawie (np. umowa zlecenia).
Obowiązki zgłoszeniowe
Z zatrudnieniem cudzoziemca może się wiązać obowiązek wystąpienia o nadanie mu numeru PESEL.
Należy także pamiętać o zgłoszeniu do ZUS oraz opłacaniu podatku dochodowego i składek ubezpieczeniowych.
Podstawa prawna:
– art. 3 pkt 2, art. 98 i nast. ustawy z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. poz. 1650);
– art. 87-90a ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.);
– art. 20 ustawy z dnia 14 lipca 2006 r. o wjeździe na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, pobycie oraz wyjeździe z tego terytorium obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej i członków ich rodzin (Dz. U. Nr 144, poz. 1043 z późn. zm.);
– art. 31a ustawy z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (tekst jedn.: Dz. U. z 2006 r. Nr 139, poz. 993 z późn. zm.);
– rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 lipca 2011 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę (Dz. U. Nr 155, poz. 919);
– rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 stycznia 2009 r. w sprawie wydawania zezwolenia na pracę cudzoziemca (Dz. U. Nr 16, poz. 84).