Pracownicy w odpowiedni sposób zapoznani z regulacjami wewnątrzzakładowymi i przestrzegający wytycznych w nich zawartych, będą bardziej świadomi zagrożeń związanych z wykonywaną pracą, co w konsekwencji przełoży się na to, że pracodawca zaoszczędzi środki pieniężne przeznaczone na odszkodowania.
Do regulacji wewnątrzzakładowych w zależności od specyfiki zakładu pracy i pracodawcy, można zaliczyć: uchwały, zarządzenia, procedury, instrukcji i wytyczne. Do najczęściej spotykanych regulacji wewnątrzzakładowych można zaliczyć instrukcje bhp.
Zagadnienie instrukcji bhp zostało ujęte w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. Zgodnie z § 41 ust. 1 r.b.h.p. pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje dotyczące:
- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
- udzielania pierwszej pomocy.
Zobacz także: Instrukcję BHP umieść tak, by była dostępna dla pracownika>>
Zgodnie z § 41 ust. 2 r.b.h.p. instrukcje bhp powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji i mieszanin powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i mieszanin. Jak z tego wynika, to sam pracodawca decyduje, jakie instrukcje bhp i dla jakich stanowisk, maszyn i urządzeń mają być udostępnione dla pracowników.
Do instrukcji bhp dotyczących stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników można zaliczyć m.in.:
- 1) instrukcję bhp przy wykonywaniu prac administracyjno-biurowych,
- 2) instrukcję bhp przy ręcznym transporcie towarów,
- 3) instrukcję bhp przy zmechanizowanym transporcie towarów,
- 4) instrukcję bhp przy magazynowania towarów,
- 5) instrukcję bhp dotycząca zasad poruszania się po terenie biura,
- 6) instrukcję bhp dotycząca zasad poruszania się po terenie magazynu.
Do instrukcji bhp dotyczących obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych można zaliczyć m.in.:
- 1) instrukcję bhp przy obsłudze komputera,
- 2) instrukcję bhp przy obsłudze monitora ekranowego,
- 3) instrukcję bhp przy obsłudze wyposażenia kuchennego (czajnika, kuchenki mikrofalowej, ekspresu do kawy, dystrybutora z wodą),
- 4) instrukcję bhp przy obsłudze drabiny,
- 5) instrukcję bhp przy obsłudze automatycznego zszywacza do dokumentów,
- 6) instrukcję bhp przy obsłudze kserokopiarki,
- 7) instrukcję bhp przy obsłudze niszczarki do dokumentów.
Do instrukcji bhp dotyczących postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi można zaliczyć m.in.:
- 1) instrukcję bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach żrących,
- 2) instrukcję bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach palnych,
- 3) instrukcję bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach trujących,
- 4) instrukcję bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach wybuchowych,
- 5) instrukcję bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach rakotwórczych lub mutagennych,
- 6) instrukcję bhp przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach drażniących,
- 7) instrukcję bhp dotycząca użytkowania środków ochrony zbiorowej przy pracach z czynnikami chemicznymi o właściwościach niebezpiecznych.
Do instrukcji bhp dotyczących udzielania pierwszej pomocy można zaliczyć instrukcję na temat zasad udzielania pierwszej pomocy przedlekarskiej.
Jeżeli chodzi o sposób i formę udostępniania pracownikom aktualnych instrukcji bhp dotyczących stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia, a także obsługiwanych maszyn i innych urządzeń technicznych, spotykane są trzy możliwe rozwiązania, spełniające wymóg § 41 ust. 1 r.b.h.p. Są to:
- udostępnienie pracownikom instrukcji bhp na terenie zakładu pracy bezpośrednio przy stanowiskach, maszynach i urządzeniach, których te instrukcje dotyczą,
- udostępnienie pracownikom instrukcji bhp na terenie zakładu pracy w segregatorze bhp, z którymi pracownicy byliby zapoznawani przed rozpoczęciem pracy na danych stanowiskach związanym z użyciem maszyn i urządzeń i które byłyby dostępne we wskazanym przez pracodawcę miejscu przez cały czas pracy pracowników,
- udostępnienie pracownikom instrukcji bhp na terenie zakładu pracy w wersji elektronicznej poprzez umieszczenie ww. instrukcji w intranecie zakładowym, do którego mieliby dostęp wszyscy pracownicy.
Jeżeli chodzi o sposób i formę udostępniania pracownikom aktualnych instrukcji bhp dotyczących postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi, wskazane byłoby udostępnienie pracownikom ww. instrukcji bhp bezpośrednio na stanowiskach pracy, maszynach i urządzeniach. Umożliwiłoby to pracownikowi podjęcie od razu działań bez zbędnej zwłoki w przypadku niezamierzonego uwolnienia czynnika chemicznego do otoczenia.
Co do sposobu i formy udostępniania pracownikom instrukcji udzielania pierwszej pomocy, należy pamiętać, że instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku zgodnie z § 44 ust. 4 r.b.h.p. powinny być umieszczone w widocznym miejscu w punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach na terenie zakładu pracy.
Aby móc powiedzieć, że instrukcja bhp jest aktualna i spełnia wymaganie § 41 ust. 2 r.b.h.p. każda instrukcja powinna obejmować co najmniej 4 punkty do których zalicza się:
- czynności, które należy wykonać przed rozpoczęciem danej pracy,
- zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy,
- czynności do wykonania po jej zakończeniu,
- zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników.
W przypadku linii produkcyjnej (maszyn i urządzeń umieszczonych w pewnym ciągu gwarantującym wykonanie pewnych operacji produkcyjnych) nie ma przeciwwskazań, aby pracodawca udostępnił jedną instrukcję bhp dla grupy stanowisk (linii produkcyjnej) w jednym umownym miejscu tuż przy linii produkcyjnej. W takiej sytuacji, aby nie dublować wskazań w instrukcji, pracodawca nie musi udostępniać instrukcji bhp oddzielnie dla każdej maszyny wchodzącej w skład linii produkcyjnej.
Zobacz także: Instrukcje poprawiają bezpieczeństwo w miejscu pracy>>