Pracodawca i ZUS mogą skontrolować chorego pracownika

W I płroczu tego roku ZUS wstrzymał bądź zawiesił wypłatę świadczeń chorobowych na prawie 75,5 mln zł. Taki wynik osiągnięto po kontroli zwolnień lekarskich. Jest ona prowadzona dwutorowo: ZUS sprawdza prawidłowość orzekania o czasowej niezdolności do pracy, a płatnik składek - prawidłowość wykorzystywania zwolnień. Rygorom tym podlegają nie tylko pracownicy, ale także osoby wykonujące pracę nakładczą czy zleceniobiorcy.

Zasady przeprowadzania kontroli zwolnień lekarskich unormowane są w art. 68 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa oraz w rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad i trybu kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy oraz formalnej kontroli zaświadczeń lekarskich.

ZUS i płatnik składek zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego ponad 20 osób są obowiązani do merytorycznej i formalnej kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Kontrola formalna zaświadczeń lekarskich polega na sprawdzeniu, czy nie zostało ono sfałszowane oraz czy zostało wydane zgodnie z przepisami w sprawie zasad i trybu wystawiania zaświadczeń lekarskich. W razie podejrzenia, że zwolnienie zostało sfałszowane trzeba wystąpić do lekarza leczącego o wyjaśnienie sprawy. Natomiast w razie wątpliwości co do wydania zaświadczenia zgodnie z przepisami, wówczas sprawą zajmuje się ZUS.

Do kontroli prawidłowości korzystania ze zwolnienia lekarskiego powinno typować się osoby, które korzystają często z krótkich zwolnień lekarskich, dostają kolejne zwolnienia od różnych lekarzy, korzystają z kolejnych okresów zasiłkowych, były już pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby, zasiłku chorobowego lub opiekuńczego w związku z niewłaściwym wykorzystywaniem zwolnień lekarskich od pracy oraz wcześniej składały zaświadczenia lekarskie po terminie, co skutkowało obniżeniem zasiłku o 25%.

Chodzi o sprawdzenie, czy osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim nie wykonuje pracy zarobkowej lub nie wykorzystuje zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z jego celem.

Kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego można przeprowadzić zarówno wtedy gdy pracownik pobiera zasiłek choroby jak i wynagrodzenie chorobowe przewidziane w art. 92 kodeksu pracy.

Jeżeli okaże się, że pracownik w czasie choroby pracował lub wykorzystywał zwolnienie lekarskie niezgodnie z jego celem, wówczas traci prawo do świadczenia za czas choroby, a czas za który pozbawiono go prawa do niego jest wliczany do okresu zasiłkowego. Można skontrolować prawidłowość wykorzystywania każdego zwolnienia lekarskiego, niezależnie od wskazania „chory powinien leżeć” lub „chory może chodzić”.

Natomiast jeśli nieuczciwemu choremu wypłacono już zasiłek chorobowy, a w wyniku kontroli stwierdzono brak do niego prawa, wówczas pracodawca ma obowiązek wystąpić do ZUS o wydanie decyzji wzywającej pracownika do zwrotu świadczenia.

Z przeprowadzonych działaniach kontrolnych ZUS w pierwszym półroczu 2011 r. wynika, że lekarze orzecznicy ZUS wydali 18,5 tys. decyzji wstrzymujących dalszą wypłatę zasiłku chorobowego. Po kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich pozbawiono prawa do świadczeń chorobowych 1729 osób.