1. Podstawowe regulacje prawne w zakresie ADR
1. Oświadczenie rządowe z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 27, poz. 162) – dalej umowa ADR.
2. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.) – dalej u.p.d.t.n.
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 października 2005 r. w sprawie wzoru formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania (Dz. U. Nr 207, poz. 1733).
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187, poz. 1571).
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005 r. w sprawie uzyskiwania świadectwa przeszkolenia doradcy do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 200, poz. 1654).
2. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych ADR
ADR to umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (ADR, ang.: The European Agreement concerning the International Carriage ot Dangerous Goods by Road, franc.: lAccord europeen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. pod auspicjami Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych, opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego, ratyfikowana przez Polskę w 1975 r.
Przepisy umowy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim (z początkiem roku nieparzystego). Najnowsza wersja umowy pochodzi z dnia 1 stycznia 2009 r. i od tego czasu jest stosowana w Europie. Nowa struktura umowy ADR uwzględnia zalecenia oraz modelowe przepisy ONZ w zakresie transportu materiałów niebezpiecznych („Model regulations and United Nations Recommendations on the Transport ot Dangerous Goods” - ONZ pub. ST/SG/AC 10/11/Rev.3), przepisy międzynarodowe dotyczące transportu morskiego materiałów niebezpiecznych („International Maritime Dangerous Goods Coda ot the International Maritime Organization” - IMDG), Techniczne Instrukcje Bezpieczeństwa w transporcie lotniczym materiałów niebezpiecznych („Technical Instructions for the Sara Transport ot Dangerous Goods by Air ot the International Civil Aviation Organization” - ICAO) oraz regulacje dotyczące drogowego transportu materiałów niebezpiecznych („Regulations concerning the International Carriage ot Dangerous Goods by Rail ot the Intergovernmental Organisation tor International Carriage by Rail”).
Nowe przepisy umowy ADR składają się z dwóch aneksów (załączników) i 9 części:
Załącznik A: Przepisy ogólne oraz przepisy dotyczące materiałów i przedmiotów niebezpiecznych
Część 1 - Przepisy ogólne
Część 2 - Klasyfikacja
Część 3 - Wykaz towarów niebezpiecznych, przepisy szczególne oraz zwolnienia dotyczące towarów niebezpiecznych pakowanych w ilościach ograniczonych i wyłączonych
Część 4 - Przepisy dotyczące stosowania opakowań i cystern
Część 5 - Procedury nadawcze
Część 6 - Wymagania dotyczące konstrukcji i badań opakowań, dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL), dużych opakowań, cystern i kontenerów do przewozu luzem
Część 7 - Przepisy dotyczące warunków przewozu, załadunku, rozładunku oraz manipulowania ładunkiem
Załącznik B: Przepisy dotyczące środków transportu i operacji transportowych
Część 8 - Wymagania dotyczące załogi pojazdu, wyposażenia, postępowania i dokumentacji
Część 9 - Wymagania dotyczące konstrukcji i dopuszczenia pojazdów
Według umowy ADR materiały (towary) niebezpieczne to materiały i przedmioty, których przewóz na podstawie przepisów jest zabroniony albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach ADR.
3. Obowiązek wyznaczenia doradcy DGSA
Obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorcę wewnętrznego nadzoru nad czynnościami przewozu oraz związanego z tym przewozem załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych zapisany został w załączniku A do umowy ADR w dziale 1.8.3 oraz w art. 21 u.p.d.t.n.
Obowiązek ten, przedsiębiorca może zrealizować poprzez wyznaczenie doradcy do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych (doradcy DGSA), jeżeli oczywiście przepisy zobowiązują go do podjęcia takich czynności. Przepis art. 21 u.p.d.t.n. stanowi, że przedsiębiorca oraz inny podmiot wykonujący przewóz towarów niebezpiecznych lub związany z tym przewozem załadunek lub rozładunek jest obowiązany prowadzić nadzór wewnętrzny nad tymi czynnościami i w tym celu wyznaczyć, na swój koszt, doradcę do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych (doradcę DGSA).
Przytoczony przepis nie dotyczy przedsiębiorcy oraz innego podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych lub związane z tym przewozem załadunek lub rozładunek tych towarów każdorazowo w ilościach, dla których umowa ADR nie wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu (transport towarów pojazdami bez tablic barwy pomarańczowej).
Dział 1.8.3 umowy ADR wskazuje, że każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych albo związane z nim pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek, powinno wyznaczyć jednego lub więcej doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością. Przewóz drogowy to każde przemieszczenie towaru niebezpiecznego przy użyciu pojazdu po drodze publicznej i po innych drogach ogólnodostępnych.
4. Obowiązki doradcy DGSA
W art. 22 u.p.d.t.n. wskazano zadania doradcy DGSA, do których należy w szczególności:
1. doradztwo w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych,
2. stwierdzanie zgodności realizacji przewozu z wymaganiami określonymi w ustawie i umowie ADR,
3. sporządzanie rocznego sprawozdania z działalności przedsiębiorcy lub innego podmiotu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z tym związanych,
4. sporządzanie raportów powypadkowych dla przedsiębiorcy lub innego podmiotu, wojewódzkiego komendanta Państwowej Straży Pożarnej oraz innych organów prowadzących odpowiednie postępowanie związane z wypadkiem, jeżeli w związku z przewozem towarów niebezpiecznych doznały obrażeń osoby, wystąpiła szkoda majątkowa lub nastąpiło skażenie środowiska.
Dział 1.8.3 umowy ADR wskazuje także szczegółowe zadania i kompetencje doradcy DGSA. Głównym zadaniem doradcy, przy zachowaniu odpowiedzialności kierującego przedsiębiorstwem, powinno być dążenie, poprzez zastosowanie wszystkich niezbędnych środków i działań oraz w granicach określonych zakresem działalności przedsiębiorstwa, do ułatwienia prowadzenia tej działalności zgodnie z odpowiednimi wymaganiami i w możliwie najbezpieczniejszy sposób. Odnośnie do działalności przedsiębiorstwa, doradca ma w szczególności następujące obowiązki:
1. śledzenie zgodności z wymaganiami dotyczącymi przewozu towarów niebezpiecznych,
2. doradzanie przedsiębiorstwu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych,
3. przygotowywanie rocznego sprawozdania z działalności przedsiębiorstwa w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych dla kierownictwa tego przedsiębiorstwa lub odpowiednio dla władz lokalnych,
4. śledzenie następujących praktyk i procedur związanych z działalnością przedsiębiorstwa m.in.:
• procedur służących zachowaniu zgodności z wymaganiami dotyczącymi identyfikacji przewożonych towarów niebezpiecznych,
• praktyki przedsiębiorstwa w zakresie uwzględniania wymagań specjalnych związanych z przewożonym towarem w przypadku zakupu środków transportu,
• procedur służących sprawdzeniu wyposażenia używanego w związku z przewozem, załadunkiem i rozładunkiem towarów niebezpiecznych,
• prawidłowego szkolenia pracowników przedsiębiorstwa oraz przechowywania dokumentacji szkoleniowej,
• wprowadzania prawidłowych procedur ratowniczych w zakresie wypadków i awarii, które mogą zagrażać bezpieczeństwu podczas przewozu, załadunku lub rozładunku towarów niebezpiecznych,
• prowadzenia dochodzeń oraz, jeżeli ma to zastosowanie, przygotowywania sprawozdań na temat poważnych wypadków, awarii lub poważnych naruszeń przepisów podczas przewozu, załadunku lub rozładunku towarów niebezpiecznych,
• wprowadzania odpowiednich środków w celu przeciwdziałania powtarzaniu się wypadków, awarii lub poważnych naruszeń przepisów,
• uwzględniania przepisów oraz wymagań specjalnych odnoszących się do przewozu towarów niebezpiecznych przy wyborze podwykonawców oraz partnerów,
• sprawdzania, czy pracownicy zaangażowani w przewóz, załadunek lub rozładunek towarów niebezpiecznych otrzymali szczegółowe procedury postępowania i instrukcje;
• stosowania środków mających na celu zwiększanie wiedzy w zakresie zagrożeń związanych z przewozem, załadunkiem i rozładunkiem towarów niebezpiecznych;
• wprowadzania procedur kontrolnych służących sprawdzeniu czy środek transportu zaopatrzony jest w wymagane dokumenty i sprzęt awaryjny oraz czy takie dokumenty i sprzęt odpowiadają przepisom;
• wprowadzania procedur kontrolnych służących sprawdzeniu przestrzegania wymagań dotyczących załadunku i rozładunku;
• istnienia planu ochrony towarów niebezpiecznych.
1. Oświadczenie rządowe z dnia 16 stycznia 2009 r. w sprawie wejścia w życie zmian do załączników A i B Umowy europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzonej w Genewie dnia 30 września 1957 r. (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 27, poz. 162) – dalej umowa ADR.
2. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. przewozie drogowym towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 199, poz. 1671 z późn. zm.) – dalej u.p.d.t.n.
3. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury oraz Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 7 października 2005 r. w sprawie wzoru formularza rocznego sprawozdania z działalności w zakresie przewozu drogowego towarów niebezpiecznych oraz sposobu jego wypełniania (Dz. U. Nr 207, poz. 1733).
4. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 września 2005 r. w sprawie kursów dokształcających dla kierowców przewożących towary niebezpieczne (Dz. U. Nr 187, poz. 1571).
5. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 26 września 2005 r. w sprawie uzyskiwania świadectwa przeszkolenia doradcy do spraw bezpieczeństwa w zakresie transportu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 200, poz. 1654).
2. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych ADR
ADR to umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego materiałów niebezpiecznych (ADR, ang.: The European Agreement concerning the International Carriage ot Dangerous Goods by Road, franc.: lAccord europeen relatif au transport international des marchandises Dangereuses par Route) sporządzona w Genewie dnia 30 września 1957 r. pod auspicjami Komisji Gospodarczej Narodów Zjednoczonych, opracowana i wydana przez Europejski Komitet Transportu Wewnętrznego, ratyfikowana przez Polskę w 1975 r.
Przepisy umowy ADR są nowelizowane w cyklu dwuletnim (z początkiem roku nieparzystego). Najnowsza wersja umowy pochodzi z dnia 1 stycznia 2009 r. i od tego czasu jest stosowana w Europie. Nowa struktura umowy ADR uwzględnia zalecenia oraz modelowe przepisy ONZ w zakresie transportu materiałów niebezpiecznych („Model regulations and United Nations Recommendations on the Transport ot Dangerous Goods” - ONZ pub. ST/SG/AC 10/11/Rev.3), przepisy międzynarodowe dotyczące transportu morskiego materiałów niebezpiecznych („International Maritime Dangerous Goods Coda ot the International Maritime Organization” - IMDG), Techniczne Instrukcje Bezpieczeństwa w transporcie lotniczym materiałów niebezpiecznych („Technical Instructions for the Sara Transport ot Dangerous Goods by Air ot the International Civil Aviation Organization” - ICAO) oraz regulacje dotyczące drogowego transportu materiałów niebezpiecznych („Regulations concerning the International Carriage ot Dangerous Goods by Rail ot the Intergovernmental Organisation tor International Carriage by Rail”).
Nowe przepisy umowy ADR składają się z dwóch aneksów (załączników) i 9 części:
Załącznik A: Przepisy ogólne oraz przepisy dotyczące materiałów i przedmiotów niebezpiecznych
Część 1 - Przepisy ogólne
Część 2 - Klasyfikacja
Część 3 - Wykaz towarów niebezpiecznych, przepisy szczególne oraz zwolnienia dotyczące towarów niebezpiecznych pakowanych w ilościach ograniczonych i wyłączonych
Część 4 - Przepisy dotyczące stosowania opakowań i cystern
Część 5 - Procedury nadawcze
Część 6 - Wymagania dotyczące konstrukcji i badań opakowań, dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL), dużych opakowań, cystern i kontenerów do przewozu luzem
Część 7 - Przepisy dotyczące warunków przewozu, załadunku, rozładunku oraz manipulowania ładunkiem
Załącznik B: Przepisy dotyczące środków transportu i operacji transportowych
Część 8 - Wymagania dotyczące załogi pojazdu, wyposażenia, postępowania i dokumentacji
Część 9 - Wymagania dotyczące konstrukcji i dopuszczenia pojazdów
Według umowy ADR materiały (towary) niebezpieczne to materiały i przedmioty, których przewóz na podstawie przepisów jest zabroniony albo dopuszczony jedynie na warunkach określonych w przepisach ADR.
3. Obowiązek wyznaczenia doradcy DGSA
Obowiązek prowadzenia przez przedsiębiorcę wewnętrznego nadzoru nad czynnościami przewozu oraz związanego z tym przewozem załadunku i rozładunku towarów niebezpiecznych zapisany został w załączniku A do umowy ADR w dziale 1.8.3 oraz w art. 21 u.p.d.t.n.
Obowiązek ten, przedsiębiorca może zrealizować poprzez wyznaczenie doradcy do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych (doradcy DGSA), jeżeli oczywiście przepisy zobowiązują go do podjęcia takich czynności. Przepis art. 21 u.p.d.t.n. stanowi, że przedsiębiorca oraz inny podmiot wykonujący przewóz towarów niebezpiecznych lub związany z tym przewozem załadunek lub rozładunek jest obowiązany prowadzić nadzór wewnętrzny nad tymi czynnościami i w tym celu wyznaczyć, na swój koszt, doradcę do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych (doradcę DGSA).
Przytoczony przepis nie dotyczy przedsiębiorcy oraz innego podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych lub związane z tym przewozem załadunek lub rozładunek tych towarów każdorazowo w ilościach, dla których umowa ADR nie wymaga odpowiedniego oznakowania pojazdu (transport towarów pojazdami bez tablic barwy pomarańczowej).
Dział 1.8.3 umowy ADR wskazuje, że każde przedsiębiorstwo, którego działalność obejmuje przewóz towarów niebezpiecznych albo związane z nim pakowanie, załadunek, napełnianie lub rozładunek, powinno wyznaczyć jednego lub więcej doradców do spraw bezpieczeństwa w transporcie towarów niebezpiecznych, odpowiedzialnego za wspieranie działań zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, związanych z taką działalnością. Przewóz drogowy to każde przemieszczenie towaru niebezpiecznego przy użyciu pojazdu po drodze publicznej i po innych drogach ogólnodostępnych.
4. Obowiązki doradcy DGSA
W art. 22 u.p.d.t.n. wskazano zadania doradcy DGSA, do których należy w szczególności:
1. doradztwo w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych,
2. stwierdzanie zgodności realizacji przewozu z wymaganiami określonymi w ustawie i umowie ADR,
3. sporządzanie rocznego sprawozdania z działalności przedsiębiorcy lub innego podmiotu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych oraz czynności z tym związanych,
4. sporządzanie raportów powypadkowych dla przedsiębiorcy lub innego podmiotu, wojewódzkiego komendanta Państwowej Straży Pożarnej oraz innych organów prowadzących odpowiednie postępowanie związane z wypadkiem, jeżeli w związku z przewozem towarów niebezpiecznych doznały obrażeń osoby, wystąpiła szkoda majątkowa lub nastąpiło skażenie środowiska.
Dział 1.8.3 umowy ADR wskazuje także szczegółowe zadania i kompetencje doradcy DGSA. Głównym zadaniem doradcy, przy zachowaniu odpowiedzialności kierującego przedsiębiorstwem, powinno być dążenie, poprzez zastosowanie wszystkich niezbędnych środków i działań oraz w granicach określonych zakresem działalności przedsiębiorstwa, do ułatwienia prowadzenia tej działalności zgodnie z odpowiednimi wymaganiami i w możliwie najbezpieczniejszy sposób. Odnośnie do działalności przedsiębiorstwa, doradca ma w szczególności następujące obowiązki:
1. śledzenie zgodności z wymaganiami dotyczącymi przewozu towarów niebezpiecznych,
2. doradzanie przedsiębiorstwu w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych,
3. przygotowywanie rocznego sprawozdania z działalności przedsiębiorstwa w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych dla kierownictwa tego przedsiębiorstwa lub odpowiednio dla władz lokalnych,
4. śledzenie następujących praktyk i procedur związanych z działalnością przedsiębiorstwa m.in.:
• procedur służących zachowaniu zgodności z wymaganiami dotyczącymi identyfikacji przewożonych towarów niebezpiecznych,
• praktyki przedsiębiorstwa w zakresie uwzględniania wymagań specjalnych związanych z przewożonym towarem w przypadku zakupu środków transportu,
• procedur służących sprawdzeniu wyposażenia używanego w związku z przewozem, załadunkiem i rozładunkiem towarów niebezpiecznych,
• prawidłowego szkolenia pracowników przedsiębiorstwa oraz przechowywania dokumentacji szkoleniowej,
• wprowadzania prawidłowych procedur ratowniczych w zakresie wypadków i awarii, które mogą zagrażać bezpieczeństwu podczas przewozu, załadunku lub rozładunku towarów niebezpiecznych,
• prowadzenia dochodzeń oraz, jeżeli ma to zastosowanie, przygotowywania sprawozdań na temat poważnych wypadków, awarii lub poważnych naruszeń przepisów podczas przewozu, załadunku lub rozładunku towarów niebezpiecznych,
• wprowadzania odpowiednich środków w celu przeciwdziałania powtarzaniu się wypadków, awarii lub poważnych naruszeń przepisów,
• uwzględniania przepisów oraz wymagań specjalnych odnoszących się do przewozu towarów niebezpiecznych przy wyborze podwykonawców oraz partnerów,
• sprawdzania, czy pracownicy zaangażowani w przewóz, załadunek lub rozładunek towarów niebezpiecznych otrzymali szczegółowe procedury postępowania i instrukcje;
• stosowania środków mających na celu zwiększanie wiedzy w zakresie zagrożeń związanych z przewozem, załadunkiem i rozładunkiem towarów niebezpiecznych;
• wprowadzania procedur kontrolnych służących sprawdzeniu czy środek transportu zaopatrzony jest w wymagane dokumenty i sprzęt awaryjny oraz czy takie dokumenty i sprzęt odpowiadają przepisom;
• wprowadzania procedur kontrolnych służących sprawdzeniu przestrzegania wymagań dotyczących załadunku i rozładunku;
• istnienia planu ochrony towarów niebezpiecznych.