W I półroczu 2008 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 127,4 tys. badań kontrolnych w zakresie prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy. W ich efekcie, w przypadku 11,3 tys. osób wydano decyzje wstrzymujące dalszą wypłatę zasiłku chorobowego, co oznacza, że 8,9 % badanych uznano za zdolnych do pracy. W samym II kwartale liczba ta była jednak niższa i sięgała 8,4 %.
W przypadku 14 tys. osób wydano orzeczenia o potrzebie rehabilitacji leczniczej. Liczba dni absencji, ograniczonej w efekcie tych badań, wyniosła 56,1 tys. Kwota wstrzymanych z tego tytułu zasiłków osiągnęła 1,8 mln zł.
W ramach kontroli prawidłowości wykorzystania zwolnień lekarskich w I półroczu 2008 r. pracownicy ZUS skontrolowali 35,8 tys. ubezpieczonych, pozbawiając prawa do zasiłku 1,3 tys. osób, a w efekcie cofnięto zasiłki w łącznej kwocie 1,7 mln zł.
Ponadto ZUS ograniczył do 100 % przeciętnego wynagrodzenia podstawę wymiaru zasiłku chorobowego i świadczenia rehabilitacyjnego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego. Z tego powodu w I półroczu 2008 r. obniżył wypłaty o 31,2 mln zł.
ZUS ma także prawo do obniżania o 25 % wysokości zasiłku chorobowego i opiekuńczego za okres od 8 dnia orzeczonej niezdolności do pracy do dnia dostarczenia zaświadczenia lekarskiego. Obniżenie to ma miejsce w przypadku niedopełnienia obowiązku dostarczenia płatnikowi zaświadczenia lekarskiego w ciągu 7 dni od daty jego otrzymania. Z tego tytułu w I półroczu 2008 r. obniżono wypłaty zasiłków o 3,6 mln zł.
Łącznie kwota obniżonych i cofniętych świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa w I półroczu 2008 r. wyniosła 38,3 mln zł. W I półroczu 2008 r. ZUS wypłacił natomiast zasiłki chorobowe na kwotę blisko 2,3 mld zł. Także pracodawcy wypłacili ze swoich środków 2,3 mld zł.
Podstawę prawną do przeprowadzania przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy stanowi ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.