1. Plan urlopów
Zgodnie z zasadą corocznego urlopu wypoczynkowego pracodawca ma obowiązek udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym nabył do niego prawo. Udzielanie urlopów pracownikom odbywać powinno się zgodnie z planem urlopów (art. 163 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy; tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94; - dalej k.p.) lub po uzgodnieniu z pracownikiem - na jego wniosek.
Plan urlopów, to dokument w którym uwzględnia się wszystkie urlopy przypadające na dany rok kalendarzowy, w tym:
  • pierwsze w karierze zawodowej urlopy,
  • urlopy uzupełniające, a także
  • urlopy niewykorzystane w latach poprzednich, czyli urlopy zaległe.
Uwaga! W planie urlopów pomija się 4 dni urlopu na żądanie pracownika.
Mimo, że do kompetencji pracodawcy należy udzielenie urlopu, to nie może on samodzielnie wyznaczać terminów urlopów i wysyłać pracowników na urlop. Mając na względzie konieczność zapewnienia normalnego toku pracy w zakładzie plan urlopów ustala pracodawca biorąc pod uwagę wnioski pracowników w tym zakresie.

2. Ustalanie planu urlopów
Terminy urlopów wypoczynkowych powinny być ustalone z wyprzedzeniem. Temu służy właśnie plan urlopów. Przepisy nie określają jednak terminu, w którym powinien zostać ustalony plan urlopów. Biorąc jednak pod uwagę zasadę, że prawo do urlopu powstaje z dniem 1 stycznia wydaje się słuszne, aby plan urlopów był sporządzony przed tym właśnie terminem.
W praktyce termin ustalenia planu urlopów wynika z przepisów wewnątrzzakładowych obowiązujących u danego pracodawcy, np. z układu zbiorowego pracy, regulaminu pracy.
Przepisy nie określają także jakie okresy powinny być ujęte w planie urlopów, tzn. czy ma uwzględniać plany urlopowe w skali całego roku, czy krótszej. W praktyce przyjmuje się, że plany urlopowe mogą być opracowywane na krótsze okresy, np. na pół roku lub kwartał. Trzeba jednak pamiętać, że podział urlopu nie może być w takiej sytuacji dowolny. Urlop powinien być tak podzielony, aby przynajmniej jedna jego część obejmowała co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych (art. 162 k.p.), czyli łącznie z dniami ustawowo wolnymi od pracy (niedziele, święta), dniami wolnymi wynikającymi z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy, przypadającymi w trakcie urlopu lub bezpośrednio po jego zakończeniu.
Plan urlopów ustala samodzielnie pracodawca biorąc jednak pod uwagę:
  • wnioski pracowników i
  • konieczność zapewnienia normalnego toku pracy.
Jednak pracodawca nie jest związany wnioskami pracowników i ich nieuwzględnienie nie wymaga uzasadnienia. Często właśnie konieczność zapewnienia normalnego funkcjonowania zakładu powoduje, że pracodawca może nie uwzględnić wniosku pracownika dotyczącego terminu wykorzystywania przez niego urlopu.
Przykład
Pracodawca zamierza w lipcu wprowadzić nową linię technologiczną do produkcji soków. Tworząc w styczniu plan urlopów nie uwzględnia wniosków pracowników z działu produkcji, gdzie ma być testowana nowa technologia udzielenia im urlopów w miesiącu lipcu.
Pracownicy zgłaszając pracodawcy wnioski w zakresie terminów urlopów powinni to robić w miarę precyzyjnie, tzn. podawać konkretne daty przyszłego wypoczynku – w przeciwnym razie pracodawca może skierować podwładnego na urlop w terminie przez siebie wskazanym.
Przykład
Przy tworzeniu planu urlopu na następny rok pracownik określił tylko przedział czasowy swojego przyszłego wypoczynku, tzn. podał, że będzie chciał skorzystać z urlopu w okresie lipiec-sierpień. W takiej sytuacji pracodawca może samodzielnie wskazać konkretną datę wypoczynku tego pracownika mając na względzie konieczność zapewnienia normalnego toku pracy w firmie.
Od zasady, że pracodawca nie jest związany wnioskami pracowników co do terminu urlopów przepisy przewidują wyjątki.
Otóż pracodawca jest zobowiązany do udzielenia urlopu we wskazanym przez pracownika terminie w przypadku, gdy:
  • pracownica wnioskuje o udzielenie jej urlopu wypoczynkowego bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (to uprawnienie dotyczy też pracownika-ojca korzystającego z urlopu macierzyńskiego) – art. 163 § 3 k.p.;
  • pracownik zamierza skorzystać z urlopu na żądanie (art. 1672 k.p.);
  • pracownik młodociany uczęszcza do szkoły – należy udzielić mu urlopu w okresie ferii szkolnych (art. 205 § 3 k.p.).
3. Uzgodnienia ze związkami zawodowymi
4. Obowiązywanie planu urlopów
5. Zmiana terminu ustalonego w planie urlopu
6. Przejście zakładu pracy na innego pracodawcę a ustalenia zawarte w planie urlopów
7. Gdy pracodawca nie tworzy planu urlopów